Metałi

On metało el xe on materiałe condutore termego e de ełetriçità, bon de rifletar ła luxe (cusì faxendo se ga ła xluxentesa metałega), che el połe esare atacà dai acidi (co xviłupo de idrogeno) e da łe baxi tante olte co reasion exotermega.

I metałi (soratuti chełi del primo e del segondo grupo) i połe esare atacai anca da l'acua, ła che ghe cava i ełetroni de vałensa dando idroxeno, co na reasion exotermega. In pì i metałi i xe fondìbiłi co alti całori.

I metałi i xe ełementi chimeghi, creando una de łe tre categorie che sti cuà i xe divixi, insieme a cheła dei semimetałi e a cheła dei no metałi. Co l'espresion 'materiałe metałico se ghe dixe a on materiałe che el ga metałi o łiga.

In baxe a le propietà chimeghe, i metali i połe dare vita a osidi baxeghi (ex: Na₂O, CaO), o se n a anidridi, o sia osidi a caratere açido (ex: V₂O₅, Mn₂O₇).

Ghe xe difarenti tipi de metałi, descuerti in epoche distanti inte el tenpo, parché pochi metałi i se połe catar in naura inte el stato nadivo e parché ogni metało el ga ła so speçifega tenperadura de fuxion che ło fa pì o manco senpliçe da estrar da łe piere che i ło tien drento. I primi metałi storegamente laorai (el rame e el stagno) i ga de naura na tenperadura de fuxion bastansa basa, che ła se podea vere xà co i antichi forni de 10.000 ani fa (epoca andove se pensa se gapia scumisià a trabacare el rame).

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so metałi