Magna Carta

Magna Carta
Tipo	carta (it) , contrato e manuscrito
Stato	Regno d'Inghiltera
Łéngua orizenałe	latin medievałe
Liogo	British Library (it) , cattedrale di Lincoln (it) e cattedrale di Salisbury (it)
Creasion	15 de zugno del 1215
Parti	Errore script: la funzione "arraytostring" non esiste.

La Magna Carta Libertatum (dal latin medievałe, "Granda Carta de łe libartà"), normalmente ciamada Magna Carta, ła ze na carta acetada inte el 15 de zugno del 1215 dal re Joani de Inghiltera (soranomenà anca "Sensa Tera", parché privà de prerogative reałi) a Runnymede, arente de Windsor. Redada da l'Arcivéscovo de Canterbury par rivar a ła paze intrà l'inpopołare re e un grupo de nòbiłi rebełi, ła ghea garantio ła tuteła dei deriti de ła ceza, ła protesion dei siviłi da ła detension inzustifegada, ła garansia de na ràpida zustìsia e ła limitasion sui tributi feudałi a ła corona.

Ła zera sta ciamada magna par no confóndarla co un provedimento menor, na carta emanada pròpio in chełi ani par acordar na sèrie de limitasion al podere del sovran ingleze. Siben che ła se prezenta cofà un ato de concesion uniłaterałe da parte del re, el costituiva, in realtà, un contrato de reconosimento de deriti resìproghi. Dopo de ła morte de Joani, el goerno de Gulielmo el Maresało, rejente par el so zóvane fioło Enrico III, el ghea fazesto emanar de novo el documento inte el 1216, despojà de racuanti dei so contegnesti pì radegałi, inte un tentativo fałio de costruirse un sostegno pułìtego; l'ano sevente, a ła fine de ła prima guera dei baroni, el ghea fazesto parte del tratà de paze concordà a Lambeth. Gavendo pochi fondi, Enrico el ghea fazesto publegar de novo oncora na volta ła Carta inte el 1225, in cànbio de na concesion de nove tase; so fioło, Edoardo I, el ło ghea fazesto inte el 1297, sta volta confermàndoła cofà parte de ła leje statutària de l'Inghiltera.

Sibè che ła Magna Carta ła sìpia vegnesta pì volte modificada, inte el corso dei sècołi, da leji ordenàrie emanae dal parlamento, ła conserva oncora uncó el status de Carta fondamentałe de ła monarchia britànega e i resta oncora uncó in vigore i artìcułi 1, 9 e 29 de l’ùltema version, cueła del 1297.

Joani Sensa Tera, che el gaveva firmà sto documento soto coercision e conbatesto i rebełi co ła benedision del Papa Inocenso III finmente a ła morte, el ze sta de facto l'ùltemo vero sovran teocràtego ingleze, anca se tanti desendenti i zera stai boni co èzito a restaurare ła monarchia asołuta.

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Magna Carta
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Magna Carta

• Magna charta, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
• Magna Chartasapere.it, De Agostini.
• (EN) Doris Mary Stenton, Magna CartaEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
• (EN) Edizioni e traduzioni di Magna CartaProgetto Gutenberg.
• (EN) Magna Carta, in Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company.