Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

to-za

Aytilishi

Etimologiyasi

f. "jl3 — yangi, yosh, nozik; yashil (nihol)

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Kir, chang, ifloslik va shu kabilardan xoli (xoli qilingan), ozoda, pokiza. ◆ To za idish. Toza kiyim. Toza uy. Toza kiyinmoq. n Aʼzoyi badanimni Xoʻp yaxshilab yuvaman.

Tirnogʻimni, tishimni Doim toza tutaman. Uygʻun. ◆ Qoʻllarini toza sochiqlarga apmuutdu. K. Yashin, „Hamza“ .

2 Chang-gʻubordan xoli; begʻubor, sof, musaffo. ◆ Toza osmonda yulduzlar charaqlaydi. S. Nurov, „Narvoy“ . ◆ Toza havodan toʻyib nafas oldi. S. Siyoyev, „Avaz“ . ◆ Har taraf sof, toza maysa-koʻkat.. Gʻayratiy .

3 Aralashmalardan xoli; sof, asil. ◆ Toza oltin. m ◆ Mana bu durmi ? Juda toza ekan, Nuri opamda ham bor-a ? Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Gulnor kelgach, u Yoʻlchi bilan qizga shivirladi: -Mana bu juda toza choy. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 Xirildoq va sh.k. kamchiliklardan xoli, jaranglab chiqadigan tovush, ovoz haqida. ◆ Oshna ashulalarning dilrabo kuyi, hofizning toza va shirazi ovozi Elmurodning yuragiga bahor nashʼalaridek quyildi. Shuxrat, „Shinelli yillar“ .

5 koʻchma Dogʻ tushmagan, bulgʻanmagan; sof, pok. ◆ Toza vijdon. Toza nom. Toza qalbda dogʻ boʻlmas. Maqol . yash ◆ Murzin yanada qizishib, boʻrtib, davom etdi: -Men uni yaxshi bilaman. Uyaxshi qiz, koʻngli toza. Shuhrat, „Shinelli yillar“ .

6 rvsh. Juda ham, rosa. ◆ Toza charchadik. Sizni toza kutdik. n ◆ Yigit-qizlar xola-ning gaplariga toza kulishdi. N. Safarov, „Oliyaxon Sultonova“ . ◆ Bechora! Qalligʻini koʻraman, deb toza baloga qolgan ekan! P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

7 shv. Yangi. ◆ Toza maktab ochsang, kofir deydi, gazeta oʻqisang, dahriy deydi. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Toʻrani olajak toza xotinidan sovitib berasiz. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ Matpano: - Tagʻin kelaman, ogʻa, toza gap boʻlsa, yetkazaman, oʻksimay yuring, — deb peshinlatib joʻnadi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

Palagi toza Urugʻ-aymogʻi, avlodi va oi-la azolaridan ibrat olsa boʻladigan; na-munali, zotli. ◆ [Poʻlat:] Grexovning palagi toza emas. N. Safarov, „Sharq tongi“ .

Sinonimlari

Ozoda

Antonimlari

ТОЗА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

toza

Ozarbayjoncha: temiz

Ruscha _ru

toza
1 чистый, свежий, опрятный; // чисто, опрятно; ◆ toza idish чистая посуда; ◆ toza kiyim чистая одежда; ◆ toza havo чистый, свежий воздух; ◆ toza boʻlmoq стать чистым, свежим; очищаться, быть очищенным; ◆ uy havosi toza boʻldi в комнате воздух стал чистым; ◆ toza qilmoq делать чистым, чистить, очищать; ◆ qoʻlni boʻyoqdan toza qilmoq очищать руку (руки) от краски; ◆ toza kiyinmoq чисто (опрятно) одеваться; ◆ paxtani toza ter собирай хлопок чисто (не оставляя ощипок в коробочках);
2 перен. чистый, кристально чистый, безупречный, честный; ◆ Alisher yuragi toza odam edi (Ойбек, «Навоий») Алишер был человеком с чистым сердцем;
3 чистый, без изъянов; ◆ toza ish чистая работа;
4 чистый, беспримесный; качественный, натуральный; ◆ toza asal натуральный мёд; ◆ toza oltin чистое золото; ◆ toza suv чистая вода;
5 перен. разг. чистый, чистейший, настоящий, форменный; что ни на есть; ◆ u toza ahmoq ekan-u! оказывается, он форменный дурак!;
6 нареч. разг. очень, совсем, совершенно, окончательно, сильно, здорово, как следует; (ну) прямо-таки; форменным образом; ◆ seni toza kutdim я тебя очень ждал; ◆ Mastlik qursin, toza mashmasha qilibman... (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Да будь проклята опьянённость, оказывается, я здорово дебоширил; ◆ uni toza tanqid qilishdi его как следует раскритиковали; ◆ toza ham charchadim я очень (сильно) устал; ◆ kun toza isiyotir день становится очень жарким; ◆ kecha koʻlda toza choʻmildik вчера как следует покупались в озере; ◆

rangi toza свежий, здоровый вид; ◆ palagi toza благородного происхождения.