YaMMT

qis-qa

QISQA 'uzunligi meʼyordan oz\ 'kalta'. Zaynab q i s h a boʻy, goʻshtdor va oq tanli edi /Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu sifat 'kalta qil-' maʼnosini anglatgan qïs- feʼlidan (ДС, 447 : qïs- II) -qa qoʻshimchasi bilan yasalgan (ДС, 448); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan : qïs- + qa = qïsqa > qisqä. DSda aks etti — rilishiga qaraganda bu sifat qadimgi turkiy tilda asosan qïsgʻa shaklida ishlatilgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

1 Boʻylama oʻlchami, uzunligi un-cha katta boʻlmagan; kalta. ◆ Qisqa yogʻoch. Qisqa yubka. Qisqa yoʻl. Qisqa sochli ayol. Boʻyi qisqa odam. Boʻyni qisqa ot. Qisqa metrajli filsh. Yogʻochni uzun, temirni qisqa kes. Ma-qol . ◆ shya Ikki yoʻlovchining qisqa soyalari katta-kichik tosh, turli dasht oʻsimliklari ustidan egilib borar edi. A. Qahhor, „Maston“ . ◆ Salimboyvachcha esa, katta yoʻlga qaraganda ancha qisqa, yolgʻizoyoq yoʻldan oʻz bogʻiga ketdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ ..xushbichim burun tagida burovga kelmagan qunduz miyiq, iyak-ni juda ham chiroyli oʻrab olgan qora qisqa soqol. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

2 Davomliligi kichik, uzun emas; ixcham. ◆ Qisqa jumla. Qisqa axborot. n ◆ Umar Hay-yomning qisqa, lekin sermazmun baytlariga singdirilgan hayot falsafasi buyuk, hayot va dunyodayin bepoyon. Gazetadan . ◆ Oʻqituvchi qisqa ifodada koʻp fikr ayta bilish maho-ratiga ega boʻlmogʻi lozim. R. Usmonov, „Odob-noma“ . ◆ Yonimda xayol surib oʻtirgan bek: -Bor-ganda bilasiz, doMjia, — deb qisqagina javob qilib qoʻya qoldi. H. Tulom, „Mashʼal“ .

Qisqa qilmoq Choʻzmaslik (ran, soʻz ha-qida). - Qiyomxoningiz qachon kelaman, dedi? — ◆ deb soʻradi mol doʻxtiri qisqa qilib. N. Aminov, „Qahqaha“ .

3 Davomiyligi uzun boʻlmagan (vaqt haqida); zid. uzun. ◆ Qisqa muddat. shsh Yoz kechasi qisqa. Yoʻlchi bir chimdim uxlab.. koʻzi-ni ocharkan, tong otgan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Endigi muhim vazifa — oʻrim-yigʻimni gʻoyat qisqa fursatda uyushqoqlik bilan oʻtkazishdan iborat. Gazetadan .

Aqli qisqa Meʼyorida fikr-mulohaza qila olmaydigan. ◆ Tili uzunning aqli qisqa. Maqol . ◆ yash -Sochi uzun, aqli qisqa, — deb xotinini yana jerkigandan keyin Sodiq davom etdi.. S. Ayniy, „Qullar“ . Gapning qisqasi Gapning loʻndasi, loʻnda qilib aytganda. ◆ Gapning qisqasini ayting. P. Tursun, „Oʻqi-tuvchi“ . ◆ Gapning qisqasi.. ancha sarson boʻldik. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Tili qisqa ayn. tili qisiq q. til. Qisqa oʻylamoq Yetarli darajada fikr-mulohaza qilmaslik, yuza-ki fikr qilmoq. ◆ Yoshlikdan, qisqa oʻylagan-likdan u bechoralarni ancha tashvishga sol-dingiz. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Qisqa-roq oʻylaysiz, Otabek! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Qoʻli qisqa q. qoʻl 10.

ҚИСҚА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

qisqa

• Inglizcha: short, brief