Mitral qopqoq stenozi
Mitral qopqoq stenozi (lotincha: Stenosis ostii atrioventricularis sinistristenozi, shuningdek, mitral stenoz yoki chap atrioventrikulyar teshikning torayishi deb ham ataladi, keng tarqalgan yurak kasalligidir. Bu atrioventrikulyar teshikning torayishi bilan tavsiflanadi, bu chap bo'lmachadan chap qorinchaga diastolik qon oqimining buzilishiga olib keladi.
Epidemiologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]MS tarqalishi har bir mamlakatda farq qiladi. Gʻarb mamlakatlarida bu koʻrsatkich 1000 kishiga 0,2[1] ni tashkil etgan boʻlsa, oxirgi paytlarda bu koʻrsatkich migratsiya jarayonlarining kuchayishi hisobiga oshib bormoqda[2]. MSning tarqalishi Markaziy Osiyo mamlakatlarida yuqori, har 1000 kishiga 6-7 tagacha[3]. Kasallik ayollarda ko'proq uchraydi[4].
Etiologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]MS tarqalishi yuqori bo'lgan mamlakatlarda revmatik yurak kasalligi eng ko'p uchraydigan sababdir, undan keyin infeksion endokardit;[1][5]. Tug'ma mitral stenoz juda kam uchraydi.
Gemodinamikaning patogenezi va o'zgarishlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]MS - chap bo'macha va chap qorincha o'rtasida joylashgan qopqoqning noto'g'ri ishlashi. Qopqoq diastolada ochiladi va u orqali chap atriumning arterial qoni chap qorinchaga kiradi. Mitral stenoz bilan qopqoq varaqlari qalinlashadi, natijada atrioventrikulyar teshikning hajmi kamayadi. Natijada, chap bo'lmachadan diastola paytida qonni haydash uchun vaqt yo'q va buning natijasida chap atriumdagi bosim kuchayadi. Chap atriumning surunkali bosim yuklanishi uning kuchayishiga va barcha keyingi oqibatlarga olib keladi: atrial fibrilatsiya va tromboembolik asoratlar[4].
Chap bo'lmachaning elastikligi yo'qolganda, uning bo'shlig'idagi bosim ko'tariladi (normal 5 mm dan 20-25 mm simob ustunigacha). Bosimning oshishi tufayli chap bo'lmacha va chap qorincha orasidagi bosim gradienti oshadi, buning natijasida qonning mitral qopqoq ochilishi orqali o'tishi osonlashadi. Chap bo'lmachadagi bosimning oshishi natijasida o'ng qorincha va undan keyin o'pka arteriyalarida bosim kuchayadi, keyin esa Kitaev refleksi natijasida, umuman olganda, o'pka qon aylanishida[4]. Chap bo'lmachadagi yuqori bosim tufayli chap bo'lmachaning miokardlari gipertrofiyalanadi. Bo'lmacha ishining kuchayishi kuzatiladi, progressiv o'ng qorincha devorlari ham gipertrofiyaga uchraydi. Natijada o'pka arteriyalarida va o'pkada bosim kuchayadi.
Klinik ko'rinish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kasallik sekin bilan kechishi bilan tavsiflanadi. Alomatlarning boshlanishi ko'pincha 40 yoshdan 50 yoshgacha bo'ladi. O'pka arteriyalarida yuqori bosim tufayli jismoniy zo'riqish paytida nafas qisilishi shikoyati mavjud. Jismoniy faollikning oshishi bilan yurakka qon oqimi kuchayadi va kapillyarlarning haddan tashqari kuchlanishiga olib keladi, yurak devorlari (atrioventrikulyar qopqoqning stenozi tufayli) va normal gaz almashinuvi qiyinlashadi. Natijada, bemorlar jismoniy zo'riqish paytida nafas qisilishidan shikoyat qiladilar. MSning rivojlanishi bilan nafas qisilishi dam olishda paydo bo'lishi mumkin. Terining yaqqol rangsizligi, yonoqlarida ko'karish bilan qizarish. ko'rinadi. Akrosianozning ko'rinishi (burun uchining sianozi, quloqlar, jag'lar). Jismoniy mashqlar paytida yuqori o'pka gipertenziyasi bo'lgan bemorlarda siyanoz kuchayadi va terining rangsizligi paydo bo'ladi[6].
Tasniflash
[tahrir | manbasini tahrirlash]MS gemodinamik o'zgarishlar va simptomlarning og'irligini aks ettiruvchi quyidagi bosqichlarga bo'linadi:
- A bosqichi: asimptomatik, gemodinamik o'zgarishlarsiz, xavf ostida bo'lgan bemorlar;
- B bosqich: progressiv MS, o'rtacha gemodinamik o'zgarishlar bilan, asimptomatik;
- C va D bosqichlari: og'ir gemodinamik o'zgarishlar, C esa - simptomlarsiz, D - simptomlar bilan (mashq paytida nafas qisilishi, jismoniy mashqlar bardoshliligining pasayishi)[7].
Diagnostika
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ekokardiografiya birinchi diagnostika vositasidir. Ushbu tasvirlash usuli stenozning anatomiyasi va funksional ahamiyatini aniqlashga yordam beradi. 3D ekokardiografiyadan foydalanish, masalan, mitral qopqoq maydonini o'lchashda yuqori aniqlikni ta'minlaydi[8].
Shuningdek
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Aorta qopqog'i etishmovchiligi
- Aorta qopqog'ining stenozi
- mitral qopqoq etishmovchiligi
Eslatmalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Mutagaywa RK, Wind AM, Kamuhabwa A, Cramer MJ, Chillo P, Chamuleau S. Rheumatic heart disease anno 2020: Impacts of gender and migration on epidemiology and management. Eur J Clin Invest. 2020 Dec;50(12):e13374. PMID 32789848
- ↑ Condemi F, Rossi G, Lupiz M, et al. Screening of asymptomatic rheumatic heart disease among refugee/migrant children and youths in Italy. Pediatr Rheumatol Online J. 2019 Apr 2;17(1):12. PMID 30940181
- ↑ Omurzakova NA, Yamano Y, Saatova GM, et al. High incidence of rheumatic fever and rheumatic heart disease in the republics of Central Asia. Int J Rheum Dis. 2009 Jul;12(2):79-83. PMID 20374323.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 И.Н. Посохов. „Митральный стеноз. Лекция“. Qaraldi: 2022-yil 5-mart.
- ↑ Reddy YNV, Murgo JP, Nishimura RA. Complexity of Defining Severe "Stenosis" From Mitral Annular Calcification. Circulation. 2019 Aug 13;140(7):523-525. Epub 2019 Aug 12. PMID 31403845
- ↑ Митральные пороки сердца: совреме��ные вопросы диагностики и лечения.Этот шаблон использует устаревший параметр «название». Пожалуйста, отредактируйте эту статью, заменив «название» на «заглавие».
- ↑ Writing Committee Members, Otto CM, Nishimura RA, Bonow RO, et al. 2020 ACC/AHA guideline for the management of patients with valvular heart disease: A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Thorac Cardiovasc Surg. 2021 Aug;162(2):e183-e353. PMID 33972115.
- ↑ Евразийская ассоциация кардиологов. „Клинические рекомендации Евразийской ассоциации кардиологов по диагностике и лечению легочной гипертензии (2019)“. Qaraldi: 2022-yil 5-mart.