Чорикор шаҳри
Чорикор (форсча: چاریکار , талаффузи Чорикар) – Коҳ Даман водийсининг асосий шаҳри ва Афғонистон шимолидаги Парвон вилоятининг маркази. 171 200 га яқин аҳоли истиқомат қилади[1], асосан тожиклар[2][3].
Шаҳар Афғонистон ҳалқа йўлида жойлашган. 69 км шимолий вилоятларга йўл бўйлаб Кобулдан саёҳатчилар Мозори Шариф, Қундуз ёки Пули Хумрига саёҳат қилганларида Чорикордан ўтиб кетишарди. Кобулга яқин бўлишига қарамай, ернинг ярмидан бир оз кўпроғи қурилмаган. Қурилган ерларнинг деярли тенг қисмини турар-жой (37%), бўш эр участкалари (32%) ташкил этади. Ер майдонининг 19% ни ташкил қилади.[4] Чорикар Панжшир водийсининг дарвозасида жойлашган бўлиб, у ерда Шамали текисликлари Ҳиндукуш этаклари билан тўқнашади. Чорикор ўзининг кулолчилик ва юқори сифатли узумлари билан машҳур.
Чорикор шаҳрида жами 96 039 нафар аҳоли истиқомат қилади (2015 йил) ва умумий ер майдони 3025 гектар бўлган 4 та полиция округи (наҳиас) мавжуд[4]. Чорикорда жами 10671 та турар-жой мавжуд[4].
Тарих
[edit | edit source]1221-йилда Чорикор яқинида Парвон жанги бўлиб ўтди, бу жангда Жалолиддин 30.000 кишилик қўшини билан 100.000 ёрдамчиси билан босқинчи мўғул қўшинининг 30.000 кишилик колоннасини мағлубиятга учратиб, қўшинининг бир қисмини шимолга қочиш учун етарлича вақт берди[5][6].
19-аср бошларида Чорикор бир неча минг аҳолига эга гуллаб, яшнаган савдо шаҳарчасига айланди[7]. Чарикар Биринчи Англия-Афғон уруши пайтида катта жанг бўлган жой эди. 1841-йилда инглиз гарнизони қирғин қилинди.
Совет-Афғон уруши пайтида Чорикор атрофидаги минтақа энг шиддатли жанглардан бўлган[8]. Чорикор атрофидаги баъзи ҳудудлар Афғонистон халқи озодлик ташкилотининг (САМА) таянчи бўлиб хизмат қилган. Чорикор Аҳмадшоҳ Масуднинг Шимолий иттифоқи ва 1996-йилда Кобулни эгаллаб олган Толибон ўртасидаги фронтда эди. 1997-йил январ ойида Толибон Чорикорни назоратга олди, бироқ Масуд қаршилик кўрсатди ва июлгача уни қайтариб олди[9]. 1999 йил август ойида Толибон ҳужум бошлади ва Массуд қарши ҳужумга ўтиб, уларни яна ҳа��даб чиқаргунга қадар Чорикорни қисқа муддатга қўлга олди[10].
Иқлим
[edit | edit source]Чорикор нам континентал иқлимга эга. Ёзи иссиқ ва қиши совуқдир. Чорикорда қиш ойлари ёз ойларига қараганда анча ёмғирли. Йилнинг энг иссиқ ойи июл, ўртача ҳарорат 25.0 °C (77.0 °Ф) . Январ энг совуқ ой бўлиб, ўртача ҳарорат −2.9 °C (26.8 °Ф) .
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ „Сеттлед Популатион оф Парwан провинcе бй Cивил Дивисион, Урбан, Рурал анд Сех-2012-13“. Исламиc Републиc оф Афгҳанистан, Cентрал Статистиcс Организатион. 2013-йил 16-декабрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2013-йил 16-июн.
- ↑ „Парwан Провинcе“. Пр��грам фор Cултуре & Cонфлиcт Студиэс. Навал Постградуате Счоол. — „Тҳе популатион оф аппрохимателй 560,000 ис cомпосед оф Паштун, Тажик, Узбек, Қизилбаш, Кучи, Ҳазара, анд отҳер миноритй гроупс.“. Қаралди: 2013-йил 16-июн.
- ↑ „Регионал Cомманд Эаст: Парwан Провинcе“. Институте фор тҳе Студй оф Wар. — „Тҳе маин этҳниc гроупс аре Паштунс анд Тажикс, бут тҳере аре смалл нумберс оф Узбекс, Қизилбаш анд Ҳазарас ас wелл.“. Қаралди: 2013-йил 16-июн.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Тҳе Стате оф Афгҳан Cитиэс Репорт 2015“. 2015-йил 31-октябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2015-йил 20-октябр.
- ↑ Ман, Жоҳн (2005) Генгҳис Кҳан: Лифе, Деатҳ, анд Ресурреcтион Ст. Мартинъс Пресс, Неw Ёрк, пагес 181–182, ИСБН 978-0-312-31444-6
- ↑ Туcкер, Спенcер C.. А Глобал Чронологй оф Cонфлиcт: Фром тҳе Анcиэнт Wорлд то тҳе Модерн Миддле Эаст, Волуме И cа. 3000 БCЕ–1499 CЕ. Санта Барбара, Cалифорниа: АБC-CЛИО, 2009 — 273-бет. ИСБН 978-1-85109-667-1.
- ↑ Балланд, Даниэл. "ČĀРĪКĀР". Энcйcлопæдиа Ираниcа (Онлине нашри). Унитед Статес: Cолумбиа Университй. http://www.iranicaonline.org/articles/carikar.
- ↑ "Чарикар". Тҳе Cолумбиа Энcйcлопедиа (Сихтҳ нашри). Cолумбиа Университй Пресс. 2007. http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Charikar.html. Қаралди: 2007-12-19.
- ↑ У. С. Cонфлиcц ин тҳе 21ст Cентурй [3 волумес]: Афгҳанистан Wар, Ирақ Wар, анд тҳе Wар он Террор бй Спенcер C. Туcкер
- ↑ Ал-Қаида ин Афгҳанистан бй Анне Стенерсен