Tillakori madrasasi sahifasining manbasini koʻrish

Sizda quyidagi sababga koʻra ushbu sahifani tahrirlashga ruxsat mavjud emas:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2024-yil 2-iyul
Expiry of block: 08:48, 2025-yil 2-iyul

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Arizaga bularni ilova qilishingiz mumkin. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Siz bu sahifaning ichki kodini koʻrishingiz va undan nusxa olishingiz mumkin:

[[Fayl:Registan Tillya-Kari madrasah2014.JPG|220px|thumb|right]]
[[Fayl:Stamps of Uzbekistan, 2007-32.jpg|220px|thumb|right]]

'''Tillakori madrasasi''', [[Samarqand]]dagi [[meʼmorlik|meʼmoriy]] [[yodgorlik]]. [[Registon ansambli]]da [[Ulugʻbek]] davrida bunyod etilgan Mirzoyi karvonsaroyi ([[XV asr|15-asr]]) oʻrnida Samarqand [[hokim]]i [[Yalangtoʻsh Bahodir|Yalangtoʻshbiy Bahodir]] [[Madrasa]] va [[jome masjid]] [[qurilish|qurdirgan]] ([[1641]]—[[1646|46]]). [[Karvonsaroy]] asosi ustiga Madrasa (shim. sharqiy qismida), [[hujra]]lar oʻrnida [[peshtoq]] [[gumbaz]]li masjid ([[gʻarb]]ida) joylashgan. Dastlab „Yalangtoʻshbiy kichik madrasasi“ deb nomlangan. Keyinchalik masjid [[bezak|bezag]]ida boshqa bir [[obida]] qurilishiga yetadigan miqdorda [[oltin]] sarflangani uchun „tillakori“ ([[tilla]]dan ishlov berilgan) deb yuritila boshlagan. Tilla Kori madrasasidan shahar jome masjvidi va Madrasa sifatida foydalanilgan. Shuning uchun masjidi (63x22 m) katta va serhashamligi bilan boshqa madrasalardan ajralib turadi. Madrasa (70x70 m) ga gʻarbiy peshtoq orqali kiriladi. Peshtoq chuqur [[ravoq]]li, 2 [[qanot]]ining oldi ravoqli, 2 qavatli hujralar, burchaklarini teng [[hajm]]dagi [[guldasta]][[mezana]]lar egallagan. Masjid [[xonaqoh]]i (10,8x10,8 m)ning [[poygumbaz]]i baland, uzoqdan koʻzga tashlanib turadi. Uning gumbazi nihoyasiga yetkazilmagan. Xonaqoh [[toʻr]]iga [[marmar]]dan [[mehrob]] va [[zinapoya]]li [[minbar]] ishlangan. Oʻz davrida [[zarhal]] [[naqsh]]lar bilan jozibador [[bezash sanʼati|bezatilgan]] xonaqohning 2 yonini oldi ravoqli, gumbaz [[tom]]li [[ayvon]] ([[yoʻlak]])lar egallagan. Peshtoq ravogʻidagi marmar taxtachada bezak ishlari 1659—60 yillarda bajarilganligi yozilgan.

== Tarixi ==

Tillakori madrasasi qurilishi 1646-yilda Mirzoi karvonsaroyi oʻrnida oʻzbeklarning olchin urugʻidan chiqqan Samarqand hokimi Yalangtoʻshsh Bahodir<ref>{{книга|автор=Хорошхин А. П.|заглавие=Сборник статей касающихся до Туркестанского края|ответственный=|ссылка=|место=С.-Петербургъ|издательство=типография А. Траншеля|год=1876|том=|страниц=583|страницы=|isbn=|ref=}}</ref><ref>{{книга|автор=Эварницкій Д. И.|заглавие=Путеводитель по Средней Азіи. Отъ Баку до Ташкента|ответственный=|ссылка=|место=Ташкент|издательство=изд. на средства, ассигн. туркест. генерал-губернатором|год=1893|том=|страниц=202|страницы=73—77|isbn=|ref=}}</ref><ref>{{книга|автор=|часть=Туркестанский край|ссылка часть=|заглавие=Россия. Полное географическое описание нашего отечества: Настольная и дорожная книга для русских людей : [В 19-ти т.]|оригинал=|ссылка=|викитека=|ответственный=под ред. В. П. Семенова|издание=|место=СПб|издательство=издание А. Ф. Девриена|год=1913|том=19|страницы=|столбцы=|страниц=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}</ref> buyrugʻi bilan boshlangan. XV asrda poydevori va devorlari foydalanganligi sababli eskirgan. Qurilish boshlangan vaqtda Samarqanddagi masjidlari (Bibixonim va Alike Koʻkaldosh) vayronaga aylangan edi va loyihalash jarayonida madrasa binosida oliy diniy maktab va juma masjidini birlashtirishga qaror qilingan. Qurilish va pardozlash ishlari 14 yil davom etgan va Yalangtoʻsh Bahodir vafotidan keyin 1660-yilda yakunlangan. Shu boisdan boʻlsa kerak, madrasaning ayrim elementlarini pardozlash ishlari sezilarli eʼtiborsizlik bilan olib borilgan. Tillakori madrasasining qurilishi Registon maydonining loyihasini yakunlab, bu yerda joylashgan meʼmoriy ansamblga tayyor koʻrinish berdi. XIX asrda kuchli zilzila (1817—1818) natijasida madrasa binosi vayron boʻlgan{{sfn|Файзиев|1988|p=20}}. Ayniqsa, kirish qismi shikastlangan. Uning yuqori qismi peshtoqi bilan birga qulab tushgan. Amir Haydar davrida kirish qismi pardozsiz qayta tiklangan.

XX asr boshlariga kelib madrasaning aksariyat qoplamalari yoʻqolgan. Qayta tiklash ishlari XX asrning 20-yillarida, bezakning shu davrga qadar yetib kelgan qismlarini saqlab qolish uchun harakatlar qilingan paytda boshlangan. 30-yillarning boshlarida tashqi jabhalarning qoplamasini tiklash boʻyicha ishlar olib borilgan. 1950—1958-yillarda madrasaning hovli qismlari va masjid gumbazining nogʻorasi qaytadan barpo etildi. 70-yillarning birinchi yarmida bosh peshtoqning bezaklari qayta tiklandi va masjidning tashqi gumbazi oʻrnatildi. 1979-yilda masjidning ichki qismlarida tiklash ishlari yakunlandi. Hozirda Tillakori madrasasida muzey koʻrgazmasi joylashgan.
== Meʼmorchiligi ==

[[1817]]-yilda [[Buxoro amirligi|amir]] [[Haydar (amir)|Haydar]] [[buyruq|buyrugʻi]] bilan [[zilzila]]dan zarar koʻrgan peshtogʻi qayta tiklanishi [[jarayon]]ida shakli buzilgan. [[1885]] yildagi taʼmir vaqtida zarhal naqshlar oddiy [[boʻyoqlar|boʻyoklar]] bilan almashtirilgan. Tilla Kori madrasasida Samarqand [[taʼmirlash]] [[ustaxona]]si tashkil etilib ([[1930]]), [[koshin]]larning qad. [[rang]]ini topish yoʻlida [[ilmiy tadqiqot|tadqiqot]] ishlari olib borilgan. Tilla Kori madrasasidagi yoʻqolib ketayozgan noyob zarhal naqshlarni [[usta]]lar ilmiy oʻrganib, qayta tikladi ([[1970]]).
[[File:Tillakori gumbazi ichki qismi.jpg|thumb|Tillakori madrasasi ichki gumbazining ost koʻrinishi]][[Binokor]]lar madrasaning Registonga qaragan peshtogʻini [[Sherdor Madrasa]] va [[Ulugʻbek madrasasi]] bilan moslashtirib [[qayta qurish|qayta qurdi]]. Peshtoq ravogʻi va ravoq ichidagi [[qalqon]]simon [[bagʻal]]i, guldastasi hamda xonaqoh gumbazi, ichidagi tilla [[hal]]li [[boʻrtma naqsh]]lari qayta [[jilolash|jilolandi]] ([[1974]]). Baland gyuygumbazi ustiga [[feruza]] rang koshin bilan qoplangan gumbaz oʻrnatildi. Bosh [[tarz]]idagi bezak [[mavzu]]larining boyligi, ichki va tashqi naqshlarning serxashamligi, peshtoq [[qanos]]i va [[tokcha]]sidagi [[iroqi]] [[kashtan]]i eslatuvchi bezaklar, boʻrtma [[yozuv]]lar oʻziga xosdir. Ravoq burchaklari, bezakli [[toqi]]larni toʻldirishda [[koshinpaz]] ustalar turli usullarni qoʻllashgan ([[gʻisht]]larning mayda naqshlari koshinlarning [[handasa|handasiy]] va [[islimiy]] naqshlari bilan moslashtirilgan). Koshinkori ravoklarda yashil tangachalar, sargʻish yaproqlar va feruza poyalar aks ettirilgan. Xonaqoh izorasi koshinnamoyon, [[devor]]i, gumbazi va bagʻali [[kundal]] [[uslub]]idagi serhasham naqshlarga boy. Mehrob ravogʻi va bagʻali [[muqarnas]] kosachalar bilan toʻldirilib, zarhal berilgan hamda [[Qurʼon]] [[oyat]]laridan olingan boʻrtma yozuvlar bilan [[hoshiya]]langan. [[File:Tillakori madrasasi yon tarafdan ko'rinishi.jpg|thumb|Tillakori madrasasi yon tarafdan koʻrinishi]]
[[File:Minbar (Tillakori).jpg|thumb|Tillakori madrasasining ichki qismida joylashgan „Minbar“]]
Eshiklar murakkab naqsh va yozuvlar bilan [[yogʻoch oʻymakorligi]]da [[pardozlash|pardozlangan]]. Hovli saxni (50x50 m)ga marmar yotqizilgan. Atrofidagi hujralarga eshik, [[tobadon]]iga [[panjara]]lar ishlangan. Hujralar [[yoz]] kunlari ham salqin boʻladi. Tilla Kori madrasasida [[muzey]] tashkil etilgan boʻlib, unda madrasani taʼmirlashga oid [[narsa]]lar saqlangan.

== Manbalar ==
{{manbalar}}
== Adabiyot ==
* Samarqand, T., 1986; Oʻzbekiston islom obidalari, T., 2002.

{{OʻzME}}
{{Samarqanddagi diqqatga sazovor joylar}}
{{Oʻzbekistonning turistik diqqatga sazovor joylari}}

[[Turkum:Samarqand madrasalari]]
[[Turkum:Samarqand meʼmoriy yodgorliklari‎]]


{{chala}}

Bu sahifada foydalanilgan andozalar:

Andoza:Asbox (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:Chala (manbasini koʻrish) (yarim himoyalangan)
Andoza:Country data Oʻzbekiston (tahrirlash)
Andoza:Country data Uzbekistan (tahrirlash)
Andoza:Flagicon (tahrirlash)
Andoza:Flagicon/core (tahrirlash)
Andoza:Fmbox (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:Hlist/styles.css (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:If empty (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:Kitob manbasi (tahrirlash)
Andoza:Kitob manbasi/Ruscha (tahrirlash)
Andoza:Manbalar (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:Manbalar/styles.css (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:Navbox (tahrirlash)
Andoza:OʻzME (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Andoza:Oʻzbekistonning turistik diqqatga sazovor joylari (tahrirlash)
Andoza:Replace (tahrirlash)
Andoza:Samarqanddagi diqqatga sazovor joylar (tahrirlash)
Andoza:Sfn (tahrirlash)
Andoza:Книга (tahrirlash)
Modul:Arguments (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Modul:Asbox (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Modul:Buffer (tahrirlash)
Modul:Check for unknown parameters (tahrirlash)
Modul:Footnotes (tahrirlash)
Modul:Footnotes/anchor id list (tahrirlash)
Modul:Footnotes/anchor id list/data (tahrirlash)
Modul:Footnotes/whitelist (tahrirlash)
Modul:If empty (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Modul:Message box (tahrirlash)
Modul:Message box/configuration (tahrirlash)
Modul:Message box/fmbox.css (tahrirlash)
Modul:Navbar (tahrirlash)
Modul:Navbar/configuration (tahrirlash)
Modul:Navbar/styles.css (tahrirlash)
Modul:Navbox (tahrirlash)
Modul:Navbox/configuration (tahrirlash)
Modul:Navbox/styles.css (tahrirlash)
Modul:No globals (tahrirlash)
Modul:String (manbasini koʻrish) (himoyalangan)
Modul:Yesno (tahrirlash)

Tillakori madrasasi sahifasiga qaytish.

"https://uz.wikipedia.org/wiki/Tillakori_madrasasi" dan olindi