Tomiris
| Patşabikä Tomiris borınğı farsı Tahm-Rayiš  | ||
| Massagetlar patşabikäse Tomiris Kirneñ başı aldında, Piter Paul Rubens | ||
| ||
|---|---|---|
| Tuu: | 570 yıl b. e. q. | |
| Tuu urını: | Üzäk Aziä | |
| Ülem: | 520 yıl b. e. q. | |
Tomiris yäki Tomar (borınğı farsı Tahm-Rayiš, 570-520 b.e.q.) - massagetlar patşabikäse, Böyek Kir ğäskären ciñgäç, farsı imperiäse Üzäk Aziägä kiñäytüen tuqtağan mälikä.
Riwäyät
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Qayber belgeçlär Tomiris häm anıñ ulı Spargalis isemnäre farsı buluın, başqa belgeçlär skiflardan çıqqanın dälillilär.
Mäşhür tarixçı Herodot mälikä Tomiris citäklägän massagetlar häm Kir ğäskäre arasında suğışnı centekläp taswirlağan.
Xälitkeç suğış
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Böyek Kir ğäskäre Araks yılğasın küçep massagetlarğa höcüm itkän. Bäreleş näticäsendä mälikä Tomiris ulı Spargalis üterelgän.
Ulı wafatınnan soñ, Mälikä Tomiris Kirğa xat cibärgän:
|
Qan nıq teläwçe Kir, üzeñneñ ulın miña bir häm hiçber cäza kürmiçä ilemnän kit, yüğisä min sine qan belän eçeräçäkmen! |
|
Üç alğan ana
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Kir mälikä Tomiris täqdimennän baş tarqan häm xälitkeç bäreleştä ciñelep wafat bulğan.
Ber çığanaq buyınça Kirneñ başsız mäyete täregä qadaqlanğan, Herodot buyınça Massagetlar patşabikäse Tomiris üz ulı wafatına üç itep Kir mäyeteneñ başın qan belän tulğan sabağa tığıp alğan: "Wäğdä birgäç sine qan belän eçeräm".
Mälikä Tomiris mädäniättä
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Patşabikä Tomiris tarixına Piter Paul Rubens, Allegrini, Ferrari, Mattia Preti, Güstav Moro üz räsemnären bağışlağan.
Ädäbiät
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Геродот. История (I, 213). Доватур А. И., Каллистов Д. П., Шишова И. А. Народы нашей страны в «Истории» Геродота. — М., 1982. — С. 91.
- Herodotus: Queen Tomyris of the Massagetai and the Defeat of the Persians under Cyrus.
- Геродот. История (I, 214). Доватур А. И., Каллистов Д. П., Шишова И. А. Народы нашей страны в «Истории» Геродота. — М., 1982. — С. 91.
- Mayor, pp. 157-9.
- Геродот. История (I, 214). Перевод Г. А. Стратановского.
- More Women Rulers. // Women in World History Curriculum.
- Иордан. О происхождении и деянии гетов, 61. Перевод Е. Ч. Скржинской.
- ВДИ. 1947—1949. Указатель 1950 г. к своду источников В. В. Латышева.
- Иордан. О происхождении и деянии гетов, 62. Перевод Е. Ч. Скржинской.
- Peter Paul Rubens. Queen Tomyris before the Head of Cyrus. // The Museum of Fine Arts, Boston, MA, USA.
- Luca (1605-1654). Queen Tomyris with the head of Cyrus the Great by Ferrari. // Bridgeman Art Library.