Sodyum kromat

Sodyum kromat
Adlandırmalar
	IUPAC adı Sodyum kromat
	Diğer adlar Kromik asit, (Na2CrO4), disodium tuzu; Krom disodyum oksit; Rakromat
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7775-11-3 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChEBI	CHEBI:78671 ;
ChemSpider	22896;
ECHA InfoCard	100.028.990
EC Numarası	231-889-5;
PubChem CID	24488;
RTECS numarası	GB2955000;
UNII	6A49BO6K4M ;
UN numarası	3288
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID7032056 ;
	InChI InChI=1S/Cr.2Na.4O/q;2+1;;;2-1;
	SMILES [O-][Cr](=O)(=O)[O-].[Na+].[Na+];
Özellikler
Molekül formülü	Na2CrO4
Molekül kütlesi	161,97 g/mol
Görünüm	sarı kristaller
Koku	kokusuz
Yoğunluk	2,698 g/cm3
Erime noktası	792 °C (1.458 °F; 1.065 K) (susuz) ; 20 °C (dekahidrat)
Çözünürlük (su içinde)	31,8 g/100 mL (0 °C) ; 84,5 g/100 mL (25 °C) ; 126,7 g/100 mL (100 °C)
Çözünürlük	etanolde hafifçe çözünür
Çözünürlük (metanol içinde)	0,344 g/100 mL (25 °C)
Manyetik alınganlık (χ)	+55.0·10−6 cm3/mol
Yapı
Kristal yapı	ortorombik ( 413 °C’nin üstünde hekzagonal)
Termokimya
Isı sığası (C)	142,1 J/mol K
Standart molar entropi (S⦵298)	174,5 J/mol K
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−1329 kJ/mol
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵)	-1232 kJ/mol
Tehlikeler
	İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Zehirli
	GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Tehlike
R-ibareleri	R45, R46, R60, R61, R21, R25, R26, R34, R42/43, R48/23, R50/53
G-ibareleri	S53, S45, S60, S61
Tehlike ifadeleri	H301, H312, H314, H317, H330, H334, H340, H350, H360, H372, H410
Önlem ifadeleri	P201, P202, P260, P261, P264, P270, P271, P272, P273, P280, P281, P284, P285, P301+P310, P301+P330+P331, P302+P352, P303+P361+P353, P304+P340, P304+P341, P305+P351+P338, P308+P313, P310, P312, P314, P320, P321, P322, P330, P333+P313, P342+P311, P363, P391, P403+P233, P405, P501
NFPA 704; (yangın karosu)	3 0 OX
Parlama noktası	Yanıcı değil
	Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)	136 mg/kg (oral, sıçan)
AB sınıflandırması	Carc. Cat. 2; Muta. Cat. 2; Repr. Cat. 2; Çok zehirli (T+); Zararlı (Xn); Aşındırıcı (C); Çevre için tehlikeli (N)
Güvenlik bilgi formu (SDS)	ICSC 1370
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Sodyum bikromat; Sodyum molibdat; Sodyum tungstat
Diğer katyonlar	Potasyum kromat; Kalsiyum kromat; Baryum kromat
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Sodyum kromat Na₂CrO₄ formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Tetra-, hekza- ve dekahidratlar oluşturabilen sarı higroskopik bir katı olarak bulunur. Cevherlerinden krom özütlemesinde bir ara maddedir.

Üretimi ve reaktiflik

Krom cevherlerinin sodyum karbonat ve hava ile kavrulmasıyla geniş bir ölçekte elde edilir :

2Cr₂O₃ + 4 Na₂CO₃ + 3 O₂ → 4 Na₂CrO₄ + 4 CO₂

Bu işlem, demir oksitleri geride bırakarak kromu su ile ekstrakte edilebilir bir forma dönüştürür. Tipik olarak, oksijen kullanımını artırmak ve silisyum ve alüminyum safsızlıklarını çözünmez bir formda tutmak için karışıma kalsiyum karbonat katılır. İşlem sıcaklığı tipik olarak 1100 °C civarındadır.^[1] Laboratuvar ve küçük ölçekli kromit cevheri hazırlanması için, düşük sıcaklıklarda reaksiyona giren sodyum hidroksit ve sodyum nitrat kullanılabilir (benzer potasyum kromat sisteminde bile 350 °C).^[2] Oluşumundan sonra, kromat tuzu çoğu krom bileşiğine ve maddesine, öncül madde olan sodyum bikromata dönüştürülür.^[3] Krom(III) oksit endüstride çoğunlukla sodyum bikromatın kükürtle indirgenmesiyle elde edilir.

Asit-baz davranışı

Sodyum kromat, asidik ortamda portakal sarısı rengindeki sodyum bikromata dönüşür:

2 Na₂CrO₄ + 2HCl → Na₂Cr₂O₇ + 2NaCl + H₂O

Daha fazla asitleştirme krom trioksiti verir:

Na₂CrO₄ + H₂SO₄ → CrO₃ + Na₂SO₄ + H₂O

Kullanımı

Cevherlerinden krom üretiminde baş rolünün yanı sıra, sodyum kromat petrol endüstrisinde bir korozyon önleyici olarak kullanılır.^[3] Aynı zamanda tekstil endüstrisinde boyama yardımcı maddesisir.^[3] Alyuvar hacminin belirlenmesinde tanısal bir ilaçtır.^[4]

Organik kimyada, sodyum kromat, birincil alkolleri karboksilik asitlere ve ikincil alkolleri ketonlara dönüştüren bir oksitleyici madde olarak kullanılır.^[5]

Güvenlik

Diğer Cr(VI) bileşiklerinde olduğu gibi, sodyum kromat kanserojen bir maddedir.^[6] Bileşik ayrıca aşındırıcıdır ve maruziyet ciddi göz hasarı veya körlüğe neden olabilir.^[7] İnsan maruziyeti ayrıca doğurganlığı, kalıtsal genetik hasarı ve doğmamış çocuklara verilen zararı da kapsar.

Ayrıca bakınız

Kromat ve bikromat

Kaynakça

^ "IARC Monographs 49 Ch. 2" (PDF). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
^ Zhi Sun, Yi Zhang, Shi-Li Zheng, Yang Zhang (2009). "A new method of potassium chromate production from chromite and KOH-KNO3-H2O binary submolten salt system". AIChE Journal. 55 (10): 2646-2656. doi:10.1002/aic.11871.
^ ^a ^b ^c Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a07_067.
^ Bracco Diagnostics Inc. "chromitope sodium (Sodium Chromate, Cr 51) injection, solution". DailyMed. 14 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2008.
^ Louis F. Fieser "Δ⁴-cholesten-3,6-dione" Org. Synth. 1955, 35, 36. DOI:10.15227/orgsyn.035.0036
^ IARC (2012) [17-24 Mart 2009]. Volume 100C: Arsenic, Metals, Fibres, and Dusts (PDF). Lyon: International Agency for Research on Cancer. ISBN 978-92-832-0135-9. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2020. İnsanlarda krom (VI) bileşiklerinin kanserojenliği için `` yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri akciğer kanserine neden olur. Ayrıca Krom (VI) bileşiklerine maruz kalma ile burun ve burun sinüsleri kanseri arasında pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Deney hayvanlarında krom (VI) bileşiklerinin karsinojenisitesi için `` yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri insanlar için kanserojendir (Grup 1).
^ "Potassium dichromate MSDS". JT Baker. 23 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.

Daha fazla bilgi için

"Sodyum kromat". inchem. 20 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2008.
Alman İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü'nün GESTIS Madde Veritabanındaki Sodyum kromat kaydı

[1] "IARC Monographs 49 Ch. 2" (PDF). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.

[2] Zhi Sun, Yi Zhang, Shi-Li Zheng, Yang Zhang (2009). "A new method of potassium chromate production from chromite and KOH-KNO3-H2O binary submolten salt system". AIChE Journal. 55 (10): 2646-2656. doi:10.1002/aic.11871.

[ullmanns-3] Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a07_067.

[4] Bracco Diagnostics Inc. "chromitope sodium (Sodium Chromate, Cr 51) injection, solution". DailyMed. 14 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2008.

[5] Louis F. Fieser "Δ⁴-cholesten-3,6-dione" Org. Synth. 1955, 35, 36. DOI:10.15227/orgsyn.035.0036

[book100C-6] IARC (2012) [17-24 Mart 2009]. Volume 100C: Arsenic, Metals, Fibres, and Dusts (PDF). Lyon: International Agency for Research on Cancer. ISBN 978-92-832-0135-9. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2020. İnsanlarda krom (VI) bileşiklerinin kanserojenliği için `` yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri akciğer kanserine neden olur. Ayrıca Krom (VI) bileşiklerine maruz kalma ile burun ve burun sinüsleri kanseri arasında pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Deney hayvanlarında krom (VI) bileşiklerinin karsinojenisitesi için `` yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri insanlar için kanserojendir (Grup 1).

[MSDS-7] "Potassium dichromate MSDS". JT Baker. 23 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.

[1]