İçeriğe atla

Roza Şanina

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Roza Shanina
Doğum3 Nisan 1924
Yedma köyü(Arkhangelsk Oblastı)
Ölüm28 Ocak 1945 (20 yaşında)
Doğu Prusya
Çalışma alan(lar)ıKızıl Ordu

Roza Georgiyevna Şanina (Rusça: Роза Георгиевна Шанина; (d. 3 Nisan 1924 - ö. 28 Ocak 1945), İkinci Dünya Savaşı sırasında, Vilnüs Taarruzu sırasında on iki Alman keskin nişancısı da dahil olmak üzere elli dokuz kişiyi öldüren bir Sovyet keskin nişancısıydı. Şanina, 1941'de kardeşinin ölümünden sonra orduya katılmak için gönüllü oldu ve cephede savaşmayı seçti.

1944 yılında Kanadalı bir gazete Şanina'yı "Doğu Prusya'nın görünmeyen terörü" olarak nitelendirdi. Şeref Nişanı'na layık görülen ilk Sovyet kadın keskin nişancıydı ve 3. Belarus Cephesi'nin ilk hizmet görevlisiydi. Bir topçu birliğinin ağır yaralı komutanını korurken Doğu Prusya Taarruzu sırasında öldürüldü. Cesareti ömrü boyunca övgü aldı, ancak keskin nişancıları keskin nişancılardan korumak için Sovyet politikasıyla ters düştü. Savaş sırasında tuttuğu günlüğü ilk kez 1965 yılında basıldı.

Gençliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

3 Nisan 1924'te Rus Yedma köyünde (Arkhangelsk Oblastı), bir kolhoz sütçüsü olan Anna Alekseyevna Şanina'nın ve I. Dünya Savaşı sırasında aldığı yara nedeniyle sakat kalan günlükçü Georgiy (Yegor) Mikailoviç Şanin'in çocuğu olarak dünya'ya geldi.[1] Roza'nın ismi Marksist devrimci Rosa Luxemburg'dan[2] alınmıştır. Altı kız kardeşi vardı: bir kızkardeş, Yuliya ve beş kardeşi Mikhail, Fyodor, Sergei, Pavel ve Marat. Shanin ailesi de üç yetim yetiştirdiler.[3] Roza, açık kahverengi saçları ve mavi gözleri olan ortalama bir yüksekliğin üstündeydi ve Kuzey Rus lehçesinde konuşuyordu.[4] Yedma'daki dört ilkokul sınıfını bitirdikten sonra, eğitimini Bereznik köyünde sürdürdü. O sırada hiçbir okul taşımacılığı olmadığından, beşinci ila yedinci sınıflardayken, ortaokula devam etmek için Bereznik'e 13 kilometre (8.1 mi) yürüyerek gitmek zorunda kaldı. Cumartesi günleri, teyzesi Agnia Borisova ile ilgilenmek için tekrar Bereznik'e giderdi.

On dört yaşına gelen Şanina, ailesinin isteklerine karşı, tren istasyonu yolu boyunca 200 kilometre (120 mil) yürüyerek200 kilometre (120 mi) Arkhangelsk'a gitti ve oradaki kolejde okudu.[5] Şanina evinde neredeyse hiçbir eşyasını bırakmadı;[6] Daha sonra savaş günlüğünde Arkhangelsk'ın stadyumunu Dinamo'yu ve sinemaları Ars ve Pobeda'yı anlatmıştır. Şanina'nın arkadaşı Anna Samsonova, Roza'nın bazen Ustyansky Bölgesi'ndeki arkadaşlarından, saat 02:00 ve 03:00 arası üniversite yurduna döndüğünü anlatmıştır. Kapılar o zamana kadar kilitlendiği için, diğer öğrenciler Roza'nın odasına tırmanmasına yardımcı olmak için çeşitli çarşafları birbirine bağlarlardı.[7] Şanina, 1938'de Sovyet gençlik hareketi Komsomol'a üye oldu.[8]

İki yıl sonra, Sovyet orta öğretim kurumları öğrenim ücretlerini getirdi ve burs fonu kesildi.[9] Şanina evinden küçük bir mali destek aldı ve 11 Eylül 1941'de Arkhangelsk'ta No 2'de (Beryozka olarak bilinir) bir dairede bedava oturması teklifi aldı. Akşamları okudu ve gündüz anaokulunda öğretmen olarak çalıştı. Çocuklar Şanina'yı seviyor ve aileleri onu takdir ediyordu. Şanina, 1941-42 eğitim-öğretim yılında Sovyetler Birliği II. Dünya Savaşı'nda iken kolejden mezun oldu.[10]

Görev turu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği'nin Alman istilasından sonra, Arkhangelsk kenti Luftwaffe tarafından bombalandı ve Şanina ve diğer kasaba halkı yangın söndürme işine giriştiler ve çocukların anaokulunu korumak için çatıların üzerine gönüllü nöbet tuttu.[11] Şanina'nın iki büyük kardeşi orduya katılmak için gönüllü oldular. Aralık 1941'de 19 yaşındaki kardeşi Mikhail'in ölüm bildirgesi alındı. Kardşi Leningrad Kuşatması sırasında öldürülmüştür. Buna karşılık, Shanina askeri komisaryaya askeri hizmet izni istemeye gitti. Şanina'nın kardeşlerinden ikisi savaşta öldüler. O zamanlar Sovyetler Birliği kadın keskin nişancılar kullanmaya başlamıştı. Çünkü kadınların sabırlı, dikkatli ve kurnaz olduklarına inanılıyordu.[12] Şubat 1942'de, 16 ila 45 yaşları arasındaki Sovyet kadınları askeri tasarıya uygun hale geldiler[13] fakat Şanina, yerel askeri komisaryanın onu savaşın dışında tutmak istediği ayda hazırlanmadı. İlk önce bir atış sahasında ateş etmeyi öğrendi. 22 Haziran 1943'te Şanina, evrensel askeri eğitim için Vsevobuch programına kabul edildi. Şanina'nın birkaç başvurusundan sonra, askeri komisaryanın sonunda Merkez Kadın Keskin Nişancı Akademisi'ne kaydolmasına izin verildi. En yakın arkadaşları olan Aleksandra "Sasha" Yekimova ve Kaleriya "Kalya" Petrova ile tanıştı ve Şanina onlara "üç serseri" diye seslenirdi. İyi bir noktaya odaklanan Şanina, eğitimde büyük puanlar aldı ve akademiden onur derecesi ile mezun oldu.[14] Orada eğitmen olarak kalması teklif edildi, ancak cephede görev yapmak istediği için bunu reddetti.[15] 1941-1945 yılları arasında toplamda 2.484 Sovyet kadın keskin nişancısı savaş için görevlendirilmişti ve öldürdükleri toplam düşman asker sayısının en az 11.280 olduğu tahmin edilmektedir.[16]

Stalingrad Muharebesi'ndeki önemli zaferden sonra Sovyet birlikleri, ülke çapında karşı saldırılara geçti ve Şanina, 2 Nisan 1944'te, ayrı bir kadın keskin nişancı müfrezesinin kurulduğu 184 Tüfek Bölüğü'ne katıldı. Şanina bu müfreze komutanlığına atandı. Üç gün sonra, Vitebsk'in güneydoğusunda, Şanina ilk Alman askerini öldürdü. Yedi ay sonra Şanina, günlüğüne şu anda soğukkanlılıkla düşmanı öldürdüğünü ve eylemlerinde hayatının anlamını gördüğünü yazdı.

Şanina, Kozyi Gory (Smolensk Oblast) köyü savaşındaki mücadeleleri için 17 Nisan 1944'te ilk askeri ayrımı Şövalye 3. Sınıf ödülüne layık görüldü. Bu ödülü alabilen ilk Sovyet kadın keskin nişancısı ve 3. Belarus Cephesi'nin ilk hizmet askeri oldu.[17][18] Şanina, 6 ila 11 Nisan tarihleri arasında, 1138. Tüfek Alayı komutanı Major Degtyarev'in (1138. Tüfek Alayı Komutanı) raporuna göre, topçu silahı ve makina tabancası yangınına maruz kalırken 13 düşman askerini öldürdü. Mayıs 1944'e gelindiğinde, keskin nişancısı toplaması 17 doğruluğa sahip düşman askeri öldüren Şanina, kesin ve cesur bir asker olarak övgü aldı. Aynı yıl, 9 Haziran'da Shannina'nın portresi, Sovyet gazetesi Unichtozhim Vraga'nın ön sayfasında yer aldı.

22 Haziran 1944'te Vitebsk bölgesinde Bagration Operasyonu başlatıldığında, keskin nişancıların geri çekilmesine karar verildi. Gönüllü olarak ilerleyen piyadelelere yine de destek olmaya devam ettiler ve keskin nişancılardan tasarruf etmeye yönelik Sovyet politikasına rağmen Şanina kendisinin cepheye gönderilmesini istedi.[19] Talebi reddedilmesine rağmen yine de gitti. Şanina, daha sonra, izinsiz olarak ön cepheye girdiği için onay verildi, ancak emirlere karşı gelmesine rağmen bir mahkemeye çıkarılmadı.[20] 5. Tabur ya da keşif bölüğüne bağlanmak, 5. Ordu Kumandanı Nikolai Krylov'a dönmek istiyordu. Shanina aynı talebi üzerine iki kez Joseph Stalin'e mektup yazdı.[21]

26 ila 28 Haziran 1944 tarihleri arasında Şanina, Vitebsk-Orsha Taarruz sırasında Vitebsk yakınlarındaki çevrili Alman birliklerinin ortadan kaldırılmasına katıldı.[22] Aynı yılın 8 ila 13 Temmuz tarihleri arasında Sovyet ordusu daha batı yönünde ilerledikçe, Şanina ve kızkardeşleri Vilnius mücadelesine katıldılar; bu bölge 24 Haziran 1941'den beri Alman işgali altındaydı. Almanlar nihayet 13 Temmuz 1944'te Vilnius'tan çekildi. O yılın yazında çıkan saldırılar sırasında Şanina üç Alman'ı yakalamayı başardı.

Askerî akademideyken Şanina, çiftler atma becerisi ile tanındı (hızlı bir şekilde art arda yapılan iki hedef vuruş). Şanina ağaç dalları arasındaki boşluk güneş ışığı ile arkadan aydınlatıldığında ve keskin nişancı yuvası görünür hale geldiğinde, akşam karanlığa kadar bekleyerek bir ağaca gizlenmiş bir Alman güvercin keskin nişancı karşısında karşı-keskin nişancı taktiklerini başarıyla kullandı.

Günlüğü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şanina yazmayı çok severdi ve sıklıkla ev köyüne ve Arkhangelsk'taki arkadaşlarına mektup gönderirdi. Sovyet ordusunda günlükler kesinlikle yasaklanmış olsa da, bir muharebe günlüğü yazmaya başladı;[23] Askeri gizliliği korumak için Şanina, günlüğünde sırasıyla "siyah" ve "kırmızı" yaralı olarak adlandırdı. Şanina, günlüğünü 6 Ekim 1944'ten 24 Ocak 1945'e kadar tuttu.[24]

Şanina'nın ölümünden sonra üç defterden oluşan günlük, savaş muhabiri Pyotr Molchanov tarafından yirmi yıldır Kiev'de tutuldu.[25] 1965 yılında Yunost dergisinde kısaltılmış bir basım yayımlandı ve günlük Arkhangelsk Oblast Bölgesel Müzesi'ne devredildi. Şanina'nın birkaç mektubu ve keskin nişancı günlüğünden bazı verileri de yayınlandı.[26]

Doğu Prusya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos 1944'te ilerleyen Sovyet birlikleri, Doğu Prusya'yla olan Sovyet sınırına vardı ve o yılın 31 Ağustos'una gelindiğinde Şanina'nın savaş sayısında öldürdüğü düşman askeri sayısı 42 oldu. Ertesi ay Šešupė Nehri geçildi. Şanina'nın 184'üncü Tüfek Bölümü, Doğu Prusya'ya giren ilk Sovyet birimi oldu.[27] O zamanlar Ottawa Citizen ve Leader-Post isimli iki Kanada gazetesinin Šešupė Nehri cephesinden resmi bildirimine göre, Şanina keskin nişancı olarak saklandığı yere çömelip bir gün içinde beş Almanı öldürdü. Daha sonra Eylül ayında keskin nişancı toplaması 46 ölü,[28] bunlardan 15'i Alman topraklarında, yedi saldırı sırasında yapıldı.[29] 1944 yılının üçüncü çeyreğinde Şanina'ya kısa bir süre izin tanınmış ve Arkhangelsk'i ziyaret etmiştir. 17 Ekim'de Komsomol Merkez Komitesinden onur sertifikası aldı. 16 Eylül 1944'te Şanina, o yıl Almanlara karşı çeşitli savaşlarda sergilenen intifa ve cesaretinden dolayı 2. Sınıf Zafer Nişanı kazandı.

26 Ekim 1944 tarihinde Şanina, Schlossberg (şimdi Dobrovolsk) yakınlarındaki bir savaştaki mücadalesinden dolayı 1. Sınıf Cesaret Madalyası aldı.[30] Şanina, 27 Aralık'ta Almanya'nın bir karşı hücumda gösterdiği cesur duruşu nedeniyle 26 Ekim'de madalya kazandı. Şanina, Sovyetler Birliği'nin Kahramanı Yüzbaşı Igor Aseyev ile birlikte savaşmış ve 26 Ekim'de ölümüne tanıklık etmiştir.[31] Askeri komutan yardımcısı olarak görev yapan Şanina, kadın keskin nişancılarla savaşmak için görevlendirildi. Cesaret Madalyasını alan ilk kadın keskin nişancılar arasında yer aldı.[32] Schlossberg, nihayet Insterburg-Königsberg Operasyonu sırasında 16 Ocak 1945'te 3. Belarus Cephesi birlikleri tarafından yeniden ele geçirildi.

12 Aralık 1944 günü, bir düşman keskin nişancısı, sağ omzundan Şanina'yı vurdu. Günlüğünde acıyı hissetmediğini, "omuzum çok sıcaktı," diye yazmıştır. Şanina'nın "iki küçük delik" olarak nitelediği yaraları onun için küçük gözükse de bir operasyona ihtiyacı vardı ve birkaç gün için sakat kaldı. Günlüğünde bir önceki gün, tam olarak aynı yerde yaralandığı kehaneti rüyasına girdiğini yazmıştır.

8 Ocak 1945'te Nikolai Krylov büyük isteksizlik duyduğuna rağmen, resmi olarak Şanina'ya cephe mücadelesine katılmasına izin verdi: daha önce Şanina, 184. Tüfekli Tümen komutanı ve 5. Ordu askeri konseyinin kendisine verdiği iznini de reddetti. Beş gün sonra, Sovyetler Doğu Prusya'da şiddetli mücadeleye neden olan Doğu Prusya Taarruzunu başlattı. 15 Ocak'a kadar bölümlü lojistikle seyahat eden Şanina, beyaz askerî kamuflaj kullandığı Doğu Prus kenti Eydtkuhnen'e (şimdi Chernyshevskoye) ulaştı. Birkaç gün sonra, bir Katyuşa roketatarının dost ateşi olayını yaşadı ve günlüğü şöyle yazdı: "Şimdi Almanların neden Katyuşa'dan korktuğunu anlıyorum, ne ateş!". Şanina Doğu Prusya sınırında, 26 düşman askerini öldürdü. İçinde hizmet verdiği son birim 144. Tüfek Bölümü idi. Arkhangelsk Oblast Belgesi kitabına göre Şanina, o bölgedeki 205. Özel Motorlu Silah Taburunda görev yapıyordu.[33] Şanina, savaştan sonra üniversiteye gitmeyi ummuştu.

Görev turu sırasına Şanina birkaç kez gönderildi. Son keskin nişancısı, Vilnius Savaşı sırasında on iki öldürme de dahil olmak üzere elli dokuz onaylamış öldürmeye (diğer kaynaklara göre elli dört[34][35]) ulaştı.[36] Yurt içinde başarıları özellikle savaş muhabiri Ilya Ehrenburg ve Krasnaya Zvezda gazetesi[37] tarafından doğrulandı.[38] Gazete, Şanina'nın kendi birimindeki en iyi keskin nişancılardan biri olduğunu ve çekim hassasiyetinde kıdemli askerler bile kendinden daha aşağı oldukları söyledi. Şanina'nın saldırıları, Batı basında, özellikle "Doğu Prusya'nın görünmeyen terörü" olarak adlandırılan Kanada gazetelerde de bildirildi.[39] Şanina elde ettiği şöhrete önem vermedi ve zaman zaman abartıldığını söylerdi. 16 Ocak 1945'te Şanina, muharebe günlüğüne şunları yazdı: "Aslında ne yaptım, anavatanı savunmak için ayağa kalktığım için bir Sovyet adamı olmak zorunda kalabilir miyim?" Ayrıca şunu yazdı: "Mutluluğumun özü başkalarının mutluluğu için savaşıyor, garip".

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Prusya Taarruzu karşısında, Almanlar kontrol ettikleri yerleri büyük ihtimaller karşısında güçlendirmeye çalıştı. 16 Ocak 1945 tarihli günlüğünün girişinde, daha güvenli bir yerde olmak istemesine rağmen, bilinmeyen bir kuvvetin onu ön cepheye çektiğini yazdı.[40] Aynı yazısının girişinde korkusuz olduğunu ve "yakın savaşa" gitmeyi kabul ettiğini yazdı. Ertesi gün Şanina bir mektubunda, taburunun 78 kişiden 72'sini kaybettiği için öldürülmenin eşiğinde olabileceğini yazdı. Son günlük yazısında, Alman ateşinin yoğun olduğunu ve kendisi de dahil olmak üzere Sovyet birliklerinin tahrikli silahların içine girdiğini bildirdi. 27 Ocak'ta Şanina, yaralı bir topçu subayı korurken ağır yaralandı. Gövdesi bir kabuk parçasıyla açık olarak parçalanmış olarak bulundu.[41] Onu kurtarma girişimlerine rağmen, Şanina ertesi gün Richau mülkünün yakınlarında (daha sonra Sovyet yerleşim Telmanovka idi3 kilometre (1,9 mi)), Ilmsdorf'un doğusunda Prusya köyünün (Novobobruysk) 3 kilometre (1.9 mil) güneydoğusunda öldü. Hemşire Yekaterina Radkina, Şanina'ya çok az şey yapabildiğinde dolayı pişman olduğunu söylemiştir. Şanina, Alle Nehri kıyısına yayılmış bir armut ağacına gömüldü -bu artık Lava olarak adlandırılıyor- ve daha sonra Kaliningrad Oblastı Znamensk yerleşiminde yeniden gömüldü.[42]

Ölümü sonrası ödülleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1964-65 yıllarında Şanina'ya yenilenen bir ilgi, günlüğünün büyük bir kısmının yayınlanmasından dolayı Sovyet basınında ortaya çıktı. Severny Komsomolets gazetesi, Shanina'nın zamanında yaşayanların onun hakkında bildiklerini yazmasını istedi Arkhangelsk, Shangaly ve Stroyevskoye'deki sokaklara ismi verildi ve Yedma köyünde Şanina'ya adanmış bir müze bulunmaktadır. 1931-35 yılları arasında okuduğu yerel okulda anma plakası vardır.[43] Arkhangelsk'ta, Roza Şanina Ödülü için paramiliter DOSAAF spor organizasyonu üyeleri arasında düzenli yarışmalar düzenlendi.[44] Ustyansky Bölgesi'ndeki Malinovka köyü, Roza Şanina Ödülü için yıllık kros kayak yarışları düzenlemeye başladı.[45]

1985'te, Rus yazar Nikolai Zhuravlyov, Posle boya vernulas (Savaştan Sonra Döndürülenler) kitabını yayınladı. Başlığı, tabur komutanından derhal dönmesini isteyen bir not aldıktan sonra Şanina'nın "Savaştan sonra döneceğim" sözlerine atıfta bulunuyor. Şanina hakkında, örneğin yazar Nikolay Nabitoviç gibi besteleri yapılmıştır.[46] Ustyansky Bölgesi Bogdanovsky yerleşiminde Şanina'ya adanmış küçük bir anıt stel (üç parçalı bir anıtın parçası) kuruldu.[47]

2000 yılında, Şanina'nın adı Sibirya Devlet Teknik Üniversitesi savaş anıtı taşında göründü, ancak hayatında herhangi bir bağlılığa sahip olduğuna dair bir kanıt bulunmuyor. Rus yazar Viktor Logvinov 1970'lerde Şanina'nın Sibirya Ormancılık Enstitüsünde eğitim gördüğünü ve "eski Krasnoyarsk komünist" inin kızı olduğunu tartışıyordu. İddia, özellikle 2005'te, sonraki yıllarda Krasnoyarsk yayınları tarafından devam ettirildi.[48] 2013'te Arkhangelsk'te, Roza Şanina da dahil olmak üzere altı Rus savaşçısının madalya grafiti portreleriyle dolu bir anı duvarı açıldı.[49]

Karakteri ve özel hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Savaş muhabiri Pyotr Molchanov, çoğunlukla Şanina ile ön cephede bir araya geldi ve hakiki, parlak bir doğayla olağandışı iradenin bir kişisi olarak nitelendirdi. Şanina, üniversite yıllarında kendisini "sınırsız ve pervasızca konuşkan" olarak nitelendirirdi. Kendine özgü karakterini, Romantik şair, ressam ve yazar Mikhail Lermontov'unkine benzettiği gibi, onun gibi hareket etmeye karar vermiştir. Şanina ılımlı giyinir ve voleybol oynamaktan hoşlanırdı.[50] Şanina'nın kızkardeşi Lidiya Vdovina'ya göre Roza, silahını her temizlediğinde en sevdiği savaş şarkısı "Oy tumany moi, rastumany" ("Ey Omuzlarım") şarkısını söylerdi.[51] Şanina'nın basit bir karakteri vardı ve cesareti ve insanlara egemenliğin olmamasına değer verdi.

Şanina'nın özel hayatı savaşla engellendi. 10 Ekim 1944'te, günlüğüne şunları yazdı: "Misha Panarin'in artık yaşamadığını kabul edemiyorum. Ne iyi adam! öldürüldü ... Beni sevdi, biliyorum ve ben ... Kalbim ağır, yirmi yaşındayım, fakat yakın arkadaşım yok ". Kasım 1944'te Şanina, "Nikolai adında bir adamı sevdiğinde başını sallaması" gerektiğini yazmıştı, ancak aynı girişte, "şimdi zamanı değil" diyerek evliliği düşünmediğini yazdı.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Алёшина & Попышева 2010, s. 14
  2. ^ Зара Хушт. Что в имени тебе моем? [What is in my name for you?]. Краснодарские известия (Rusça). 3 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2012. 
  3. ^ Порошина 1995, s. 52
  4. ^ Снайпер Роза Шанина [Sniper Roza Shanina] (Rusça). Armoury Online. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2010. 
  5. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 6
  6. ^ Неизвестное письмо [The Unknown Letter] (PDF). Известия русского Севера (Rusça). Eylül 2010. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012. 
  7. ^ Память Победы: она была подругой легендарного снайпера Розы Шаниной [The Memory of Victory: She was a Friend of Legendary Sniper Roza Shanina]. Pravda (Rusça). 11 Mayıs 2005. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2011. 
  8. ^ Наградной лист [Commendation list (of Roza Shanina on her 3rd class Order of Glory)] (Rusça). Podvignaroda.ru. 17 Nisan 1944. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  9. ^ Овсянкин, Евгений. "Снайпер Роза Шанина [Sniper Roza Shanina]" (Rusça). Arkhangelsk: Arkhangelsk Pedagogical College. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2008. 
  10. ^ Овсянкин, Евгений. "В годы Великой Отечественной ..." [In the years of the Great Patriotic War ...] (Rusça). Arkhangelsk Pedagogical College. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2010. 
  11. ^ Елена Гордеева (3 Nisan 2012). Роза Шанина - красавица-снайпер из Архангельской области [Roza Shanina - a sniper beauty from Arkhangelsk Oblast] (Rusça). Topwar.ru. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2012. 
  12. ^ Pegler 2006, ss. 175–176
  13. ^ History of World War II. Marshall Cavendish. 2004. s. 587. ISBN 978-0-7614-7482-1. 
  14. ^ Алёшина & Попышева 2010, s. 15
  15. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 16
  16. ^ Ручко, Александр. Неженское дело? [A Non-Woman Business?] (Rusça). Gun Magazine. 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013. 
  17. ^ М. Молчанов (1985). "Девушки – снайперы 5-й армии" [Female Snipers of the 5th Army (from the compilation Born by War)] (Rusça). Молодая гвардия. 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2011. 
  18. ^ Крылов, Н. И.; Алексеев Н. И.; Драган И. Г. (1970). Навстречу победе (Rusça). Наука. s. 191. 
  19. ^ Пётр Молчанов (1976). Жажда боя [Thirst for battle]. Снайперы (compilation) (Rusça). Moskova: OAO "Molodaya gvardiya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2008. 
  20. ^ "Russian Snipers of 1941–1945 years; После боя вернусь ... [Returned after battle ...] (excerpts from books by Медведева, В. Е. and Журавлёва, Н. А.)" (Rusça). DOSAAF publishing house. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2010. 
  21. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 45
  22. ^ Наградной лист [Commendation list [of Roza Shanina on her 2nd class Order of Glory]] (Rusça). Podvignaroda.ru. 16 Eylül 1944. 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  23. ^ Ортенберг, Давид. Сорок третий [The Forty Third] (Rusça). Militera. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2011. 
  24. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 14
  25. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 4
  26. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 20
  27. ^ Jones, Michael (2011). Total War: From Stalingrad to Berlin. Hachette UK. ISBN 1-84854-246-1. 
  28. ^ "Russ Girl Terror of East Prussia". U.S. News. Eylül 1944. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2010. 
  29. ^ "Репортаж "Забытый герой – Роза Шанина"" ["The Forgotten Hero – Roza Shanina" report (03:08 time mark)] (Rusça). Pomorfilm.ru. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2011. 
  30. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 13
  31. ^ Мамонов & Порошина 2011, ss. 34–35
  32. ^ Награды девушкам-снайперам [Awards for sniper girls] (PDF). Krasnaya Zvezda (Rusça). 17 Ocak 1945. s. 3. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  33. ^ "Результаты поиска по сводной базе – все поля" [Database search results] (Rusça). Interregional Informational and Search Center. Erişim tarihi: 30 Aralık 2010. 
  34. ^ Brayley, Martin; Ramiro Bujeiro (2001). World War II Allied Women's Services. Osprey Publishing. s. 37. ISBN 978-1-84176-053-7. 
  35. ^ Pegler 2006, s. 160
  36. ^ Шанина Роза Георгиевна [Shanina Roza Georgiyevna] (Rusça). Podvignaroda.ru. 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2014. 
  37. ^ "Sniper Roza Shanina". Krasnaya Zvezda (Rusça). 22 Eylül 1944. s. 2. 
  38. ^ Д.Д. Панков. Центральная женская школа снайперской подготовки в Подольске [Central Female Sniper Academy in Podolsk] (Rusça). Podolsk.org. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011. 
  39. ^ "Woman sniper's total now 46". Leader-Post. 25 Eylül 1944. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2010. 
  40. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 55
  41. ^ Мамонов & Порошина 2011, s. 59
  42. ^ Информация из списков захоронения [Information from the lists of burials] (Rusça). Obd-memorial. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  43. ^ "Вместо учебников – винтовка. Вместо учителей – война" [Rifle instead of textbooks, war instead of teachers] (Rusça). Pomorie.ru. 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2012. 
  44. ^ В Новодвинске состоится открытое первенство города по пулевой стрельбе [Novodvinsk will host the city's open shooting sports championship] (Rusça). Arnews. 16 Ocak 2004. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2011. 
  45. ^ Соревнования по лыжным гонкам на призы Розы Шаниной [Ski race competitions for the Roza Shanina Prize] (Rusça). Belomorsport.ru. 26 Şubat 2013. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011. 
  46. ^ Из поколения победителей [From the generation of victors] (Rusça). Ustyany.net. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  47. ^ Новый памятник 3 кавалерам ордена "Славы" [A new monument to the three recipients of the Order of Glory] (Rusça). Pomorie.ru. 2 Eylül 2010. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  48. ^ Логвинов, Виктор (1977). В бой идут сибиряки: красноярцы на фронтах и в тылу Великой Отечественной войны. Красноярск : Кн. изд-во. s. 25. 
  49. ^ "Arşivlenmiş kopya" "Стена памяти" украшает Чумбаровку (Rusça). Pravda Severa. 16 Eylül 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2013. 
  50. ^ Полоскова, А. (1995). Воспоминания о семье Шаниных. Этот день мы приближали как могли...: устьяки на фронте и в тылу (Rusça). Устьян. район. краевед. музей. s. 57. 
  51. ^ Козлова, А. (1995). Никогда не забудем. Этот день мы приближали как могли...: устьяки на фронте и в тылу (Rusça). Устьян. район. краевед. музей. s. 56. 


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Roza_Şanina&oldid=33470549" sayfasından alınmıştır