Prokobiyos Efendi

Konya Metropolidi Prokobiyos (Yunanca: Προκόπιος Λαζαρίδης Prokópios Lazarídis, d. Kemerhisar, 1859 – ö. Kayseri, 20 Nisan 1923), Osmanlı'nın son döneminde bir süre piskoposlukta baş olarak görev yapan Rum Ortodoks ve Türk Ortodoks metropoliti.

Konya Vilayeti'nden gelen Prokobiyos aynı zamanda Orta Anadolu'daki modern İkonium piskoposu olmuştur. Türk Ortodoks Kilisesi'nin kurulması konusuyla ilgilendiğine rağmen 1923'te hapishaneye atıldı ve orada öldü.^[1] Yunan Ortodoks Kilisesi tarafından Hieromartir (ιερομάρτυρας) olarak anılır ve bayram günü her yıl Kutsal Haç'ın Yüceltilmesinden önceki Pazar günü kutlanır (7-13 Eylül).

Hayatı

Prokopios Lazaridis, 1859'da Konya Eyaleti'ndeki Tiana'da (günümüzdeki Kemerhisar, Niğde) dünyaya geldi. 1875'te Konstantiniyye'deki (günümüzdeki İstanbul) Halki Ruhban Okulu'na katıldı. 1899'da Durrës Metropoliti (Arnavutluk'un merkezindeki Dıraç) oldu ve burada topluluklar arasında önemli faaliyetler geliştirdi. 1906'da Anadolu'nun Filadelfia kentine (günümüzdeki Alaşehir, Küçük Asya) yerel Ortodokslar için piskoposluk başkanı olarak atandı.^[1]^[2]

1911'de Orta Anadolu'daki İkonium (Konya) metropolitan piskoposu oldu. Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi (1919-1922) sırasında milliyetçi Türk makamları, Ortodoks kilisesini Türkleştirme ve tam kontrol altına alma girişiminde, Kayseri'de Türk Ortodoks Patrikhanesi'ni kurdu ve başına Papa Eftim'i getirdi. Prokobiyos bu gelişmeleri eleştirmiştir ve Anadolu'daki Ortodoks Kilisesi'nin yönetimi konusunda bir çözüme ulaşmaya çalışmıştır.^[2]

20 Eylül 1920'de müdahalesi sonucunda Prokobiyos ve Konya'nın yerel Ermeni piskoposu Mustafa Kemal Paşa'nın milliyetçi otoriteleri tarafından hapsedildi. Prokobiyos daha sonra Erzurum hapishanesine nakledildi ve Ekim 1920'den Mayıs 1922'ye kadar orada kaldı. Serbest bırakıldıktan kısa bir süre sonra Ankara'yı ziyaret ederek, yaşadığı ağır sağlık sorunları nedeniyle Türk Ortodoks Patrikhanesi'nin kurulmasıyla ilgili dini ihtilaftan kaçınmasını istemek için Mustafa Kemal Paşa ile görüştü. Buna rağmen teklifi reddedildi.^[2]

Prokobiyos, Ocak 1923'te, Türk Ortodoks Kilisesi'ni ilan etmek zorunda kaldığı bir sonraki kilise konseyine başkanlık etti. Ancak, Anadolu'daki Yunan yenilgisi ve ardından Rum Ortodoks topluluklarının Anadolu'dan sürülmesi nedeniyle Türk çıkarları azaldı. Prokobiyos tekrar hapsedildi ve Nisan 1923'te Kayseri hapishanesinde gözaltında öldü.

Kaynakça

^ ^a ^b Kiminas, Demetrius (2009). The ecumenical patriarchate : a history of its metropolitanates with annotated hierarch catalogs. San Bernardino, CA: Borgo Press. s. 100. ISBN 9781434458766. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.
^ ^a ^b ^c Tsiri, Theodorou (2008). "Η Προσφορά της Εκκλησίας και του Ιερού Κλήρου στη Μικρά Ασία 1912-1922" (PDF) (Yunanca). Selanik: Selânik Üniversitesi, Teoloji Departmenti. ss. 91-102. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2012.

[Kiminas-1] Kiminas, Demetrius (2009). The ecumenical patriarchate : a history of its metropolitanates with annotated hierarch catalogs. San Bernardino, CA: Borgo Press. s. 100. ISBN 9781434458766. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022.

[Tsiris-2] Tsiri, Theodorou (2008). "Η Προσφορά της Εκκλησίας και του Ιερού Κλήρου στη Μικρά Ασία 1912-1922" (PDF) (Yunanca). Selanik: Selânik Üniversitesi, Teoloji Departmenti. ss. 91-102. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2012.

[1]