İçeriğe atla

Oganesson

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Oganesson, 118Og
Kütle numarası[294]
Periyodik tablodaki yeri
Hidrojen Helyum
Lityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor Neon
Sodyum Magnezyum Alüminyum Silisyum Fosfor Kükürt Klor Argon
Potasyum Kalsiyum Skandiyum Titanyum Vanadyum Krom Manganez Demir Kobalt Nikel Bakır Çinko Galyum Germanyum Arsenik Selenyum Brom Kripton
Rubidyum Stronsiyum İtriyum Zirkonyum Niyobyum Molibden Teknesyum Rutenyum Rodyum Paladyum Gümüş Kadmiyum İndiyum Kalay Antimon Tellür İyot Ksenon
Sezyum Baryum Lantan Seryum Praseodim Neodimyum Prometyum Samaryum Evropiyum Gadolinyum Terbiyum Disprozyum Holmiyum Erbiyum Tulyum İterbiyum Lutesyum Hafniyum Tantal Tungsten Renyum Osmiyum İridyum Platin Altın Cıva Talyum Kurşun Bizmut Polonyum Astatin Radon
Fransiyum Radyum Aktinyum Toryum Protaktinyum Uranyum Neptünyum Plütonyum Amerikyum Küriyum Berkelyum Kaliforniyum Aynştaynyum Fermiyum Mendelevyum Nobelyum Lavrensiyum Rutherfordiyum Dubniyum Seaborgiyum Bohriyum Hassiyum Meitneriyum Darmstadtiyum Röntgenyum Kopernikyum Nihoniyum Flerovyum Moskovyum Livermoryum Tennesin Oganesson
Rd
↑
Og
↓
Usb
tennesin ← oganesson → ununenniyum
Atom numarası (Z)118
Grup18. grup (soy gazlar)
Periyot7. periyot
Blok p bloku
Elektron dizilimi[Rn] 5f14 6d10 7s2 7p6 (öngörülen)
Kabuk başına elektron2, 8, 18, 32, 32, 18, 8 (öngörülen)
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)Katı (öngörülen)
Erime noktası325±15 K ​(52±15 °C, ​125±27 °F) (öngörülen)
Kaynama noktası450±10 K (177±10 °C; 350,6±500 °F) (öngörülen)
Yoğunluk (OS)7,2-8,126 g/cm3 (öngörülen)
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları(-1),[1] (0), (+1),[2] (+2),[3] (+4),[3] (+6)[1] öngörülen
İyonlaşma enerjileri
  • 1.: 1=860,1 kJ/mol (öngörülen)
Diğer özellikleri
Doğal oluşumYapay
Kristal yapı ​Yüzey merkezli kübik (ymk)
Yüzeymerkezlikübik kristal yapısıoganesson

(çıkarım)
Bant aralığı1,5±0,6 eV eV (300 K'de) (öngörülen)
CAS Numarası54144-19-3
Tarihi
Adını aldığıYuri Oganesyan
ÖngörüJulius Thomsen (1895)
KeşifOrtak Nükleer Araştırma Enstitüsü ve Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı (2002)
Ana izotopları
İzotop Bolluk Yarı ömür (t1/2) Bozunma türü Ürün
294Og yapay 0,69 ms α 290Lv
KF

Oganesson; simgesi Og, atom numarası 118 olan yapay bir elementtir. Periyodik tablonun p bloğunda yer alır ve 7. periyodun son elementidir. Soy gazlar olarak adlandırılan 18. grupta yer alsa da, bu gruptaki tek yapay elementtir ve diğer soy gazların aksine reaktif olduğu tahmin edilir. Keşfedilen elementler içinde en büyük atom numarasına ve atom kütlesine sahip olanıdır. Radyoaktif bir element olan oganesson, 1 milisaniyeden az yarı ömrüyle son derece kararsızdır. Önceki tahminlerin aksine gaz değil, göreli etkilerden ötürü normal koşullar altında bir katı ve ya yarı iletken (yarı metal) ya da bir zayıf metal olduğu öngörülür. Elementin, varlığı teyit edilmiş bir izotopu ya da sentezlenmiş bir bileşiği yoktur.

İlk olarak 2002'de, Dubna, Rusya'da bulunan Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsünde sentezlenen elemente ununoktiyum geçici adı verildi. Aralık 2015'te, Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği ve Uluslararası Temel ve Uygulamalı Fizik Birliği ortak çalışma grubu tarafından tanınan dört yeni element arasında yer aldı. Resmî olarak 28 Kasım 2016'da Yuri Oganesyan'a ithafen adlandırıldı. 2005'ten beri 294Og izotopunun beş (muhtemelen altı) atomu tespit edilebildi.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk tahminler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Soy gaz grubunun keşfiyle birlikte helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radonun ardından yedinci bir soy gazın var olma ihtimali gündeme geldi. Argonun 1894'teki keşfinin[4] ardından Nisan 1895'te Julius Thomsen, halojen ile alkali metal grupları arasında köprü olabilecek, argona benzer bir inert gaz serisi olduğunu öngördü. Bu serinin yedinci elementinin, toryum ve uranyumun bulunduğu 32 elementten oluşan 7. periyodu sonlandıracağını ve kütle numarasının 292 olacağını tahmin ediyordu.[5] 1922'de Niels Bohr, yedinci soy gazın atom numarasının 118 olması gerektiğini belirterek elektron diziliminin, günümüzdeki tahminlere uyumlu olacak şekilde 2, 8, 18, 32, 32, 18, 8 şeklinde olduğunu öngördü.[6] 1965'te yazdığı bir makalede Aristid von Grosse, bu olası elementin muhtemel özelliklerini tahmin etti.[7] 1975'teki makalesinde Kenneth Pitzer, göreli etkilerden dolayı 118. elementin bir gaz ya da uçucu bir sıvı olması gerektiğini öne sürdü.[8]

Teyit edilmemiş keşif iddiaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

1998'in sonunda Robert Smolańczuk, 118. elementin de dahil olduğu süper ağır elementlerin sentezi doğrultusunda atom çekirdeklerinin füzyonuna ilişkin bazı hesaplamalar yayımladı. Bu hesaplamalar, "dikkatlice kontrol edilen" şartlar altında kurşun ile kriptonun füzyonu sonucu 118. elementin elde edilebileceğini ve bu reaksiyonun füzyon olasılığının (tesir kesiti), 106 atom numaralı element seaborgiyumun üretildiği kurşun-krom reaksiyonunkine yakın olabileceğini öne sürüyordu.[9] Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarındaki araştırmacılar 1999'da, bu öngörüleri kullanarak yayımlanan makalelerle 116. ve 118. elementlerin keşfini duyurdular.[10][11] Araştırmacıların iddiasına göre şu reaksiyon gerçekleşmişti:

20882Pb + 8636Kr → 293118Og + n

Ne diğer laboratuvarlar ne de Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarındaki araştırmacıların bu sonuçları tekrar elde edememesi üzerine ekip, 2001'de bir tekzip yayımladı.[12] Haziran 2002'de laboratuvarın direktörü, bu iki elementin keşfi iddiasının, makalelerin baş yazarı Victor Ninov'un uydurma verilerinden türediğini duyurdu.[13] İlerleyen yıllarda elde edilen deneysel sonuçlar ve teorik öngörüler, kurşun ile bizmut hedefli reaksiyonların tesir kesitlerinin, reaksiyon sonucunda oluşan nüklidin atom numarası büyüdükçe üstel olarak azaldığını gösteriyordu.[14]

Keşfi

[değiştir | kaynağı değiştir]
294Og çekirdeğinin bozunma zinciri. Bozunma enerjisi ve yarı ömürler kırmızıyla, atomların kendiliğinden fisyona uğradığı oranlar yeşille gösterilmiştir.

Oganesson atomlarının ilk bozunumu 2002'de, Dubna, Rusya'daki Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsünde (JINR), Yuri Oganesyan'ın başında bulunduğu ve Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarından gelen Amerikalı bilim insanları ile JINR'deki Rus bilim insanlarından oluşan ortak bir ekip tarafından gözlemlendi. Deneyde, genel toplamda 2,5×1019 parçacık içeren 48Ca ışınları, enerjisi Coulomb blokajının üzerinde olacak şekilde 245 MeV değerinde seçilerek uyarılma enerjisi 29 MeV kadar olan bir 297Og bileşiği çekirdeğinin oluşturulması amacıyla 0,23 mg/cm2'lik 249Cf hedefe gönderildi:[15][16]

24998Cf + 4820Ca → 294118Og + 3 n

Deneyde, oganesson atomlarından üçünde alfa bozunmasının yanı sıra doğrudan kendiliğinden fisyon ile meydana gelen dördüncü bir bozunma da gözlemlendi. 294Og'nin, alfa bozunmasıyla birlikte 290Lv oluşturmasından önce 0,89 ms'lik bir yarı ömre sahip olduğu hesaplandı. Üç çekirdek olmasından dolayı yarı ömür, 0,89 +1,07-0,31 ms arasında değişen gözlemlenmiş ömür sürelerinden türetilmişti:[17]

294118Og → 290116Lv + 42He

294Og'nin çekirdeğinin tanımlanması, 245Cm'nin 48Ca iyonları ile bombardıman edilmesiyle ayrı ayrı oluşturulan, varsayılan bozunma ürünü 290Lv ile ve 290Lv bozunumunun 294Og çekirdeklerinin bozunma zinciri ile uygunluk gösterdiğinin kontrolüyle doğrulandı:[17]

24596Cm + 4820Ca → 290116Lv + 3 n

Bozunma ürünü 290Lv, 14 milisaniyelik ömrünün ardından 286Fl'ye bozunurken 286Fl ise sonrasında ya kendiliğinden fisyona uğruyor ya da alfa bozunması geçirerek kendiliğinden fisyona uğrayacak olan 282Cn'ye bozunuyordu.[17]

Görece düşük füzyon reaksiyonu olasılığından (tahmini füzyon tesir kesiti 0,3 +1,0-0,27 pb = (3-6)×10−41 m2 idi)[16] dolayı deney, dört ay sürdü. Deneyi gerçekleştirenler, tespitlerin şans eseri olma ihtimali 100.000'de birden az olmasından ötürü sonucun yanlış pozitif olmadığından "büyük oranda emin"di.[18] Bu gözlemler, süper ağır elementleri üretme amacıyla gerçekleştirilen füzyon reaksiyonlarında yaygın görülen bir safsızlık durumunun bir örneği olarak 294Og'nin bozunma enerjisinin 212mPo'nunkiyle aynı olmasından ötürü 2005'te, daha fazla oganesson atomunun üretimini amaçlayan deney gerçekleştirilene kadar açıklanmadı.[19] 2005'teki deneyde, 32 MeV ile 37 MeV değerinde uyarılma enerjisine sahip olması beklenen 294Og bileşiği çekirdeği elde etme amacıyla 2002'deki deneye göre daha yüksek enerjili (251 MeV) 48Ca ışınları ile daha kalın (0,34 mg/cm2) 249Cf hedefi kullanıldı. İlk deneyde elde edilen üç bozunma zincirinin yanı sıra iki olay daha gözlemlendi.[16]

9 Ekim 2006'da, 2002'deki deneyin sonuçlarıyla, kaliforniyum-249 atomları ile kalsiyum-48 iyonlarının çarpıştırılması ile üretilen toplam üç (muhtemelen dört) oganesson-294 atomunun doğrudan olmayan yöntemle tespit edildiği duyuruldu.[17][20]

2011'de, Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği (IUPAC), 2006'da açıklanan sonuçları değerlendirerek "Z=118 izotopu için elde edilen üç sonuç, kendi içinde çok iyi artıklığı olsa da, bilinen bir çekirdeğe dair herhangi bir dayanak olmamasından ötürü keşif kriterlerinin sağlanmadığı" sonucuna vardı.[21]

Keşfin teyit edilmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elementin daha ağır bir izotopu olan 295Og'nin bir atomunun, 2011 yılında Darmstadt, Almanya'daki GSI Helmholtz Ağır İyon Araştırma Merkezinde, 120. elementin sentezlenmesi amacıyla 248Cm+54Cr reaksiyonunun gerçekleştirildiği bir deneyde sentezlenmiş olması muhtemel olsa da, elde edilen verilerdeki kesin olmayan kısımlar nedeniyle gözlemlenen zincir, kesin olarak 299120 ve 295Og ile ilişkilendirilemedi. Elde edilen verilere göre 295Og 181, 294Og ise 0,7 milisaniyelik yarı ömre sahipti.[22]

Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği ve Uluslararası Temel ve Uygulamalı Fizik Birliği (IUPAP) üyelerinden oluşan Ortak Çalışma Grubu Aralık 2015'te; 2009 ve 2010 yıllarında Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarında, 294Og'nin torunu 286Fl'nin özellikleri ile 2012'de JINR'de gözlemlenen 294Og'nin başka bir kararlı bozunma zincirinin teyit edilmesi sonucunda, 118. elementin Dubna-Livermore birlikteliğindeki keşfini tanıdı. İkinci deneyin amacı, 249Bk(48Ca,3n) reaksiyonu aracılığıyla 294Ts'nin sentezlenmesini sağlamak olsa da, 249Bk'nin görece kısa yarı ömrü, hedefin kayda değer bir miktarının 249Cf'ye bozunmasına ve bu da tennesin yerine oganessonun sentezlenmesine yol açmıştı.[23][24]

1 Ekim 2015'ten 6 Nisan 2016'da kadar JINR'deki çalışma ekibi, daha ağır oganesson izotopları olan 295Og ve 296Og'yi elde etme amacıyla 48Ca atkılarının; 249Cf, 250Cf ve 251Cf izotoplarının bir karışımını içeren kaliforniyum hedefine yönlendirildiği bir deney gerçekleştirdi. Deneyde, 252 MeV ve 258 MeV enerjiye sahip iki ışın kullanıldı. Düşük enerjili ışında gözlemlenen tek atomun bozunma zinciri, 294Og'nin daha önce bilinen bozunma zinciriyle (286Fl'nin kendiliğinden fisyonu ile sonuçlanan) paralellik gösteriyordu. Yüksek enerjili ışında herhangi bir şey gözlenmemişti. Ardından ise, deneyin gerçekleştiği kısmın çerçevelerindeki yapıştırıcının, hedefi kaplaması ve buharlaşma sonucu oluşan artıkların dedektörlere gitmesini engellemesi nedeniyle deney askıya alındı.[25] 293Og ile bozunma ürünü 289Lv'nin, hatta oganessonun daha ağır izotopu olan 297Og'nin üretimi de bu reaksiyonu kullanarak mümkündür.[25] 2016 yazında RIKEN'de başlanılan ve bu reaksiyonun 3n kanalını kullanarak 295Og üretme çalışması başarısızlıkla sonuçlandı. Bu daha ağır ve muhtemelen daha kararlı izotopların, oganessonun kimyasının belirlenmesi için faydalı olabileceği düşünülür.[26][27]

Adlandırılması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elementin, Yuri Oganesyan'dan adını almasının anısına 28 Aralık 2017'de Ermenistan'da basılan posta pulu

Dmitri Mendeleyev'in isimsiz ve keşfedilmemiş elementler için adlandırılma sistemi kullanılarak 118. element, 1960'lara kadar eka-emanasyon (radonun keşfiyle birlikte eka-radon) olarak biliniyordu.[28] 1979'da IUPAC, henüz keşfedilmemiş elemente ununoktiyum geçici sistematik adı ile Uuo simgesini vererek bu adın, elementin keşfinin teyit edilmesine dek kullanılmasını önerdi.[29][30] 2001'de geri çektikleri duyurularından önce Berkeley'deki araştırmacılar elementi, araştırma ekibinin lideri olan ve daha önceki 95 ve 106 atom numaraları arasındaki on iki elementin de keşfinde yer alan Albert Ghiorso'ya ithafen ghiorsiyum (Gh) olarak isimlendirmeyi planlamışlardı.[31]

IUPAC'ın tavsiyeleri, bir elementi keşfedenlerin bu element için bir ad önerme hakkını da veriyordu.[32] JINR başkan yardımcısı Mihail İtkis, elementin keşfine dair bulguların yayımlanmasının ardından aynı yıl yaptığı açıklamada, çalışanlarının element için düşündükleri isimler arasında, Dubna'daki araştırma laboratuvarının kurucusu Georgi Flyorov'a ithafen flyoriyum ile Dubna'nın yer aldığı Moskova Oblastı'na ithafen moskoviyum olduğunu belirtti. İtkis ayrıca elementin, kaliforniyum hedefleri sağlayan Amerikalılarla işbirliği içinde keşfedilmiş olmasına karşın, JINR'deki Flerov Nükleer Tepkimeler Laboratuvarı'nın dünyada bu işin başarılabileceği tek tesis olmasından ötürü Rusya'ya atfen isimlendirilmesi gerektiğini ifade etti.[33]

Keşfedildiği dönemde bir soy gaz olarak bilinmemesinden ötürü helyum istisnası dışında, soy gazların tamamının adı "-on" ile sona erer. 118. element keşfedildiğinde geçerli olan IUPAC yönergelerine göre yeni elementlerin adlarının tamamının "-yum" ile bitmesi gerektiğini belirtiyor, geçici ad olan ununoktiyum da bu kurallara uyuyordu.[32] Ancak 2016'da yayımlanan yeni IUPAC tavsiyelerinde, soy gaz özellikleri taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın yeni 18. grup elementlerinin "-on" ile bitecek şekilde adlandırılmaları önerilmişti.[34]

118. elementin yanı sıra 115. ve 117. elementlerin keşfinde yer alan bilim insanlarının katılımıyla 23 Mart 2016'da bir konferans düzenlendi. Burada ismi kararlaştırılan son element olan 118. elementin adının belirleneceği sırada yapılan oylamada Yuri Oganesyan dışındaki katılımcıların oy birliği ile elementin adı, Oganesyan'a atfen "oganesson" olarak belirlendi. Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarından nükleer kimyager Mark Stoyer, daha sonradan yaptığı açıklamada "Livermore olarak bu adı önerme niyetimiz vardı ve birçok yerden aynı zamanda aynı öneri geldi. Bu adı bizim önerdiğimizi iddia edebilir miyim bilmiyorum, ancak buna niyetlenmiştik." ifadelerini kullandı.[35]

Ad önerisinin ardından IUPAC, Rusça telaffuza daha yakın olması sebebiyle JINR'a, elementin "oganeson" olarak adlandırılmasını isteyip istemediklerini sordu. Oganesyan ve JINR, Sovyet döneminde Rusçanın Latin alfabesine translitere edilirken Fransızcanın kurallarına göre yapıldığına atıfta bulunarak ve "oganesson" kullanımının kişiyle ilgi kurulması konusunda daha kolay olacağını öne sürerek bu öneriyi reddetti.[36][a] Haziran 2016'da IUPAC, elementi keşfedenlerin elemente oganesson (simgesi: Og) adını vermek istediklerini duyurdu. Bu ad, 28 Kasım 2016'da resmîleşti.[37] 2 Mart 2017'de, Moskova'daki Rus Bilimler Akademisinde moskoviyum, tennesin ve oganessonun adlandırılmaları onuruna bir tören düzenlendi.[38]

Özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çekirdek kararlılı��ı ve izotopları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Oganesson (118. sıra), beyaz elipsle gösterilen kararlılık adasının yukarısında yer almasından ötürü elementin çekirdeği tahmin edilenden daha kararlıdır
Ana madde: Oganesson izotopları

96. element olan küriyumun ardından gelen elementlerde, atom numarası arttıkça çekirdek kararlılığı azalır. Atom numarası 101 olan mendelevyumdan sonraki elementler, 30 saatin altındaki yarı ömürlere sahip ürünler ortaya çıkaran bozunmalara uğrarlar. Atom numarası 82 olan kurşundan sonra gelen elementlerin hiçbirinin kararlı izotopu yoktur.[39] Bu durum, protonların Coulomb itmesinin giderek artmasından, bu sayede de güçlü nükleer kuvvetin kendiliğinden fisyona karşı çekirdekleri daha uzun süre tutamamasından kaynaklanır. Hesaplamalar, kararlılık sağlayan diğer etmenlerin yokluğunda, atom numarası 104'ten (rutherfordiyum) yüksek olan elementlerin var olmaması gerektiğini ortaya koyar.[40] Ancak 1960'larda yapılan araştırmalarda, 114 proton ile 184 nötron etrafındaki kapalı çekirdek kabuklarının bu kararsızlıkla çeliştiğini ve nüklitlerin binlerce ya da milyonlarca yıllık yarı ömürlere ulaşabildiği bir kararlılık adası oluşturduğu öne sürüldü. Henüz bu adaya ulaşılmamış olsa da oganesson dahil süper ağır elementlerin varlıkları, bu kararlılık etkisinin gerçek olduğunu ve genel anlamda, bilinen süper ağır nüklitlerin, adanın tahmin edilen konumuna yaklaşmalarıyla birlikte üstel olarak daha uzun yaşadıklarını gösterir.[41][42]

Radyoaktif olan oganessonun yarı ömrü 1 milisaniyeden azdır.[43][44] Kuantum tünelleme modelinde, 2004'te yayımlanan deneysel Q değeri ile 294Og'nin alfa bozunması yarı ömrü 0,66 +0,23-0,18 ms olarak öngörülür.[43][45] Muntian-Hofman-Patyk-Sobiczewski makroskobik-mikroskobik modelinden elde edilen teorik Q değerleri ile yapılan hesaplamalar, bir miktar daha düşük olmakla birlikte karşılaştırılabilir sonuçlar verir.[46] 2011'de GSI Helmholtz Ağır İyon Araştırma Merkezinde yapılan deneylerde oganessonun yarı ömrü 0,69 ms olarak ölçülmüştür.[22][47]

Kuantum tünelleme modeli kullanılarak yapılan hesaplamalar, oganessonun alfa bozunması sonucu oluşan ve yarı ömürleri 1 ms'ye yakın olan daha ağır birkaç izotopunun var olduğunu öngörür.[48][49] Bu izotopların yarı ömürleri ve yapay oluşum yolları üzerine yapılan teorik hesaplamalar; 293Og, 295Og, 296Og, 297Og, 298Og, 300Og ve 302Og izotoplarının muhtemelen, sentezlenmiş izotop 294Og'den daha kararlı olduğunu gösterir.[43][50] Bunlar içerisinde 297Og, daha uzun ömürlü çekirdeğin elde edilmesi konusunda en yüksek ihtimali sunan izotoptur.[43][50] 313Og civarında konumlananlar gibi daha çok nötrona sahip izotoplar da daha uzun ömürlü çekirdeklerin elde edilmesini sağlayabilirler.[51]

Hesaplanmış atom ve fiziksel özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Radon (yukarıda) ile oganessonun, uyarılmış p5s1 diziliminde (3P2 durumu) göreli ve göreli olmayan Dirac-Hartree-Fock hesaplamaları kullanılarak elde edilen değerlik orbitallerine göre yarıçapsal yoğunluk ve enerji seviyesi grafikleri
 
Radon (yukarıda) ile oganessonun, uyarılmış p5s1 diziliminde (3P2 durumu) göreli ve göreli olmayan Dirac-Hartree-Fock hesaplamaları kullanılarak elde edilen değerlik orbitallerine göre yarıçapsal yoğunluk ve enerji seviyesi grafikleri
Radon (yukarıda) ile oganessonun, uyarılmış p5s1 diziliminde (3P2 durumu) göreli ve göreli olmayan Dirac-Hartree-Fock hesaplamaları kullanılarak elde edilen değerlik orbitallerine göre yarıçapsal yoğunluk ve enerji seviyesi grafikleri

Oganesson, sıfır değerlikli elementlerin oluşturduğu periyodik tablonun 18. grubunun bir üyesidir. En dış değerlik kabuğu 8 elektronla tamamen dolu olan bu gruptaki elementler genellikle, yanma gibi çoğu kimyasal reaksiyona karşı interttir. Bu da dış elektronların sıkıca bağlı olduğu kararlı, en az enerji taşıyan dizilimi meydana getirir.[52] Buna benzer şekilde oganessonun da, değerlik elektronları 7s27p6 diziliminde olmak üzere kapalı bir değerlik kabuğuna sahip olduğu düşünülür.[53]

Bazı araştırmalara göre oganessonun, periyodik tabloda üstünde yer alan radona en yakın olmak üzere grubunda bulunan diğer elementler ile benzer fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip olması beklenir.[54] Teorik hesaplamalar elementin, radona kıyasla, periyodik eğilimlerin öngördüğünden daha fazla reaktif olabileceğini gösterir.[3] Bununla birlikte sırasıyla, kimyasal olarak daha aktif elementler olan kurşun ve cıvanın daha ağır homologları olan flerovyum ve kopernikyumdan dahi daha reaktif olabilir.[53] Oganessonun kimyasal reaktifliğinin radona göre bariz bir şekilde yüksek olmasının sebebi, son işgal edilen 7p alt kabuğunun istikrarsızlığı ve radyal genişlemesidir.[53] 7p elektronları ile inert 7s elektronları arasındaki spin-yörünge etkileşimleri, flerovyumun ikinci değerlik kabuğun kapanmasına ve oganessonun kapalı kabuğunun kararlılığında da dikkate değer ölçüde azalmaya yol açar.[53] Yapılan hesaplamalar, diğer soy gazların aksine oganessonun, görece kararlı 8s enerji seviyesi ile kararsız 7p3/2 enerji seviyesinden ötürü,[55] enerji salınımı yaparak bir elektron bağladığını, yani pozitif elektron ilgisine sahip olduğunu gösterir.[56][57] Bu değer 0.078-0.080 eV civarında hesaplanmıştır.[58][59] Bununla birlikte kuantum elektrodinamiği kapsamındaki düzeltmeler, Og- anyonundaki bağlanmanın %9 düşürülmesiyle bu elektron ilgisinde de düşüş yaşandığını gösterir.[56]

Oganessonun tahminî elektron diziliminin çizimi

Oganesson, radonun neredeyse iki katında bir kutuplanabilirliğe sahiptir.[60] Bu görece yüksek kutuplanabilirlik değerinden ötürü, elementin birinci iyonlaşma enerjisinin olması gerekenden düşük bir şekilde 860,1 kJ/mol olduğu tahmin edilir.[61] Bu değer darmstadtiyum, röntgenyum ve kopernikyumun tahmin edilen değerlerinden düşük, flerovyuminkinden ise yüksektir.[62]

Yüksek oranda doğru göreli çiftlenmiş küme hesaplamalarına karşı Monte Carlo simülasyonları ile moleküler dinamik yöntemlerinden faydalanılarak oganessonun erime noktasının 325±15 K, kaynama noktasının ise 450±10 K olduğu öngörülür. Normalde erime noktasının 220 K olması beklenirken skaler-göreli etkiler ile spin-yörünge eşleşmesinden ötürü erime noktası, bu değerin 100 K kadar yukarısındadır.[63] Katı fazdaki yoğunluğu 7,2-8,126 g/cm3, sıvı fazdaki yoğunluğu 6,6-7,1 g/cm3 arasında hesaplanırken diğer gazların sıvı halde bulunma aralıklarının 2 ve 9 kelvin arasında olduğu göz önüne alındığında, standart sıcaklık ve basınç altında katı olmalıdır.[53][63] Elementin kristal yapısının ise yüzey merkezli kübik şeklinde olduğu öngörülür.[64]

Elektron yerleşim fonksiyonu kullanılarak yapılan hesaplamalar sonucu oganessonun kabuk yapısının Fermi gazlarınınkinden belirgin farklılıklar taşıdığını ve 1,5±0,6 eV değerinde bant aralığına sahip olduğu öngörülen elementin yarı iletken (yarı metal), hatta bir metal (zayıf metal) olduğunu gösterir.[65][66][67] Elementin yarı iletken yapısının, ileride yapılacak tek atomluk adsorpsiyon deneylerine önderlik edebileceği belirtilir.[66]

Öngörülen bileşikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kare düzlemsel (üstte) ve dörtyüzlü moleküler geometriye sahip beş atomlu iki bileşiğin grafiksel gösterimi
 
Kare düzlemsel (üstte) ve dörtyüzlü moleküler geometriye sahip beş atomlu iki bileşiğin grafiksel gösterimi
Kare düzlemsel (üstte) ve dörtyüzlü moleküler geometriye sahip beş atomlu iki bileşiğin grafiksel gösterimi

Varlığı teyit edilmiş tek oganesson izotopu olan 294Og'nin kimyasal deneylerle incelenemeyecek kadar çok düşük bir yarı ömre sahip olması nedeniyle günümüze kadar herhangi bir oganesson bileşiği sentezlenebilmiş değildir.[19] Bununla birlikte, 1964'ten beri teorik bileşikler üzerine çalışmalar devam etmektedir.[68]

İki atomlu molekülü Og2 üzerine yapılan hesaplamalar, bu molekülün bağ etkileşiminin Hg2 molekülününkine neredeyse eşit, 6 kJ/mol bağ ayrışma enerjisinin de Rn2'dekinin yaklaşık dört katı kadar olduğunu gösterir.[53] Hesaplamalara göre Rn2'ninkinden 0,16 Å kadar daha kısa olan bağ uzunluğu ise bir bağ etkileşimine girdiğinin bir göstergesi olabilir.[53] Diğer taraftan OgH+, RnH+'den daha düşük bir ayrışma enerjisi (diğer bir deyişle oganessonun proton ilgisi) sergiler.[53]

OgH bileşiğinde, oganesson ve hidrojen arasındaki bağın, gerçek bir kimyasal bağdan ziyade bir van der Waals etkileşimi olarak kabul edilebilecek kadar zayıf olduğu tahmin edilir.[2] Diğer taraftan oganessonun, kopernikyum ve flerovyumdansa daha yüksek elektronegatifliğe sahip elementlerle daha kararlı bileşikler oluşturabileceği düşünülür.[2] +2 ve +4 kararlı yükseltgenme durumlarının, OgF2 ve OgF4 gibi florürlerde var olabileceği öngörülür.[69] Oganessonu alışılmışın dışında reaktif yapan aynı spin-yörünge etkileşiminin bir sonucu olarak +6 durumu, 7p1/2 alt kabuğundaki daha güçlü bağlanmadan dolayı daha az kararlı olacaktır.[7] Örneğin, OgF2 bileşiğini oluşturan oganessonun F2 ile reaksiyonu, 46 kcal/mol kadarı bu etkileşimlerden gelmek üzere 106 kcal/mol enerji açığa çıkarabilir.[2] Aynı etkileşim ayrıca, 7s ve 7p1/2 olmak üzere iki inert elektron çiftine sahip olduğu düşünülmesinden ötürü OgF4 bileşiğindeki dörtyüzlü Td diziliminin, XeF4 bileşiğinde olan ve RnF4 bileşiğinde de olduğu beklenen kare düzlemsel D4. diziliminden farklı olarak kararlı olmasını sağlar.[69] Bu bakımdan +6 yükseltgenme durumunun istikrarsızlığı yönünde beklenen eğilim doğrultusunda OgF6 bileşiğinin de bağsız olması beklenir.[70][71] Og-F bağının kovalentten ziyade iyonik olması daha olasıdır ve bu durum da oganesson florürlerin uçucu olmamasına yol açar.[3][72] OgF2 bileşiğinin, oganessonun görece düşük elektronegatifliğinden ötürü kısmen iyonik olduğu tahmin edilir.[73] Muhtemelen ksenon ile radon dışındaki diğer soy gazların aksine oganessonun,[74][75] klor ile Og-Cl bağı oluşturacak kadar elektropozitif olduğu öngörülür.[3][73]

Oganesson ile tennesinin kararlı bir oganesson tetratennesür (OgTs4) bileşiği oluşturabileceği, bu bileşiğin ise dörtyüzlü geometriye sahip sürümünün kare düzlemsel geometriye sahip analoğuna kıyasla 1 eV kadar daha kararlı olabileceği öngörülür.[76]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Oganesyan Rusçada Оганесян Rusça telaffuz: [ˈɐgənʲɪˈsʲan] olarak yazılır. İngilizceye göre transliterasyon, tek "s" harfi kullanılarak Oganesyan, Rusçada оганесон olan elementin adı ise oganeson olur. Oganesyan, Ermenicedeki Hovhannisyan (Ermenice: Հովհաննիսյան, Ermenice telaffuz: [hɔvhɑnnisˈjɑn]) soyadının Ruslaşmış sürümüdür ve "Hovhannes'in oğlu" anlamına gelir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Hoffman, Darleane C.; Lee, Diana M.; Pershina, Valeria (2006). "Transactinides and the future elements". Morss; Edelstein, Norman M.; Fuger, Jean (Ed.). The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (İngilizce) (3. bas.). Dordrecht: Springer. ISBN 978-1-4020-3555-5. 
  2. ^ a b c d Han, Young-Kyu; Bae, Cheolbeom; Son, Sang-Kil; Lee, Yoon Sup (2000). "Spin–orbit effects on the transactinide p-block element monohydrides MH (M=element 113–118)". The Journal of Chemical Physics (İngilizce). 112 (6): 2684. Bibcode:2000JChPh.112.2684H. doi:10.1063/1.480842. 
  3. ^ a b c d e Kaldor, Uzi; Wilson, Stephen (2003). Theoretical Chemistry and Physics of Heavy and Superheavy Elements (İngilizce). Springer. s. 105. ISBN 978-1402013713. 
  4. ^ Strutt, John William; Ramsay, William (1894-1895). "Argon, a New Constituent of the Atmosphere". Proceedings of the Royal Society (İngilizce). 57 (1). ss. 265-287. doi:10.1098/rspl.1894.0149. JSTOR 115394. 
  5. ^ Kragh, Helge (2018). From Transuranic to Superheavy Elements: A Story of Dispute and Creation (İngilizce). Springer. s. 6. ISBN 9783319758138. 
  6. ^ Kragh, Helge (2012). Niels Bohr and the Quantum Atom (İngilizce). Oxford University Press. s. 277. ISBN 0199654980. 
  7. ^ a b Fricke, Burkhard (1975). "Superheavy elements: a prediction of their chemical and physical properties". Recent Impact of Physics on Inorganic Chemistry (İngilizce). 21: 89-144. doi:10.1007/BFb0116498. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  8. ^ Pitzer, Kenneth (1975). "Are elements 112, 114, and 118 relatively inert gases?". The Journal of Chemical Physics (İngilizce). 2 (63): 1032-1033. 
  9. ^ Smolańczuk, Robert (1999). "Production mechanism of superheavy nuclei in cold fusion reactions". Physical Review C (İngilizce). 59 (5): 2634-2639. Bibcode:1999PhRvC..59.2634S. doi:10.1103/PhysRevC.59.2634. 
  10. ^ Ninov, Viktor (1999). "Observation of Superheavy Nuclei Produced in the Reaction of 86Kr with 208Pb". Physical Review Letters (İngilizce). Cilt 83. ss. 1104-1107. doi:10.1103/PhysRevLett.83.1104. 
  11. ^ Service, R. F. (1999). "Berkeley Crew Bags Element 118". Science. Cilt 284. s. 1751. doi:10.1126/science.284.5421.1751. 
  12. ^ Halkla İlişkiler Bölümü (21 Temmuz 2001). "Results of element 118 experiment retracted" (İngilizce). Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2009. 
  13. ^ Dalton, Rex (2002). "Misconduct: The stars who fell to Earth". Nature (İngilizce). 420 (6917). ss. 728-729. doi:10.1038/420728a. PMID 12490902. 
  14. ^ Zagrebaev, Valeriy; Karpov, Alexander; Greiner, Walter (2013). "Future of superheavy element research: Which nuclei could be synthesized within the next few years?" (PDF). Journal of Physics: Conference Series (İngilizce). 420 (1): 012001. arXiv:1207.5700 $2. Bibcode:2013JPhCS.420a2001Z. doi:10.1088/1742-6596/420/1/012001. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2020. 
  15. ^ Oganesyan, Yuri (2002). "Results from the first 249Cf+48Ca experiment" (PDF). JINR Communication (İngilizce). JINR, Dubna. 13 Aralık 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2009. 
  16. ^ a b c Brewer, N. T.; Utyonkov, V. K.; Rykaczewski, K. P.; Oganesyan, Yu. Ts.; Abdullin, F. Sh.; Boll, R. A.; Dean, D. J.; Dmitriev, S. N.; Ezold, J. G.; Felker, L. K.; Grzywacz, R. K.; Itkis, M. G.; Kovrizhnykh, N. D.; McInturff, D. C.; Miernik, K.; Owen, G. D.; Polyakov, A. N.; Popeko, A. G.; Roberto, J. B.; Sabel'nikov, A. V.; Sagaidak, R. N.; Shirokovsky, I. V.; Shumeiko, M. V.; Sims, N. J.; Smith, E. H.; Subbotin, V. G.; Sukhov, A. M.; Svirikhin, A. I.; Tsyganov, Yu. S.; Van Cleve, S. M.; Voinov, A. A.; Vostokin, G. K.; White, C. S.; Hamilton, J. H.; Stoyer, M. A. (Ağustos 2018). "Search for the heaviest atomic nuclei among the products from reactions of mixed-Cf with a 48Ca beam". Physical Review C (İngilizce). 98 (2): 024317. doi:10.1103/PhysRevC.98.024317. 
  17. ^ a b c d Oganesyan, Yu. Ts.; Utyonkov, V. K.; Lobanov, Yu. V.; Abdullin, F. Sh.; Polyakov, A. N.; Sagaidak, R. N.; Shirokovsky, I. V.; Tsyganov, Yu. S.; Voinov, A. A.; Gulbekian, G. G.; Bogomolov, S. L.; Gikal, B. N.; Mezentsev, A. N.; Iliev, S.; Subbotin, V. G.; Sukhov, A. M.; Subotic, K.; Zagrebaev, V. I.; Vostokin, G. K.; Itkis, M. G.; Moody, K. J.; Patin, J. B.; Shaughnessy, D. A.; Stoyer, M. A.; Stoyer, N. J.; Wilk, P. A.; Kenneally, J. M.; Landrum, J. H.; Wild, J. F.; Lougheed, R. W. (2006). "Synthesis of the isotopes of elements 118 and 116 in the 249Cf and 245Cm+48Ca fusion reactions". Physical Review C (İngilizce). 74 (4): 044602. Bibcode:2006PhRvC..74d4602O. doi:10.1103/PhysRevC.74.044602. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020. 
  18. ^ Jacoby, Mitch (17 Ekim 2006). "Element 118 Detected, With Confidence". Chemical & Engineering News (İngilizce). 84 (43): 11. doi:10.1021/cen-v084n043.p011. 29 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  19. ^ a b Moody, Ken (2013). "Synthesis of Superheavy Elements". Schädel, Matthias; Shaughnessy, Dawn (Ed.). The Chemistry of Superheavy Elements (İngilizce) (2. bas.). Springer. ss. 24-28. ISBN 9783642374661. 
  20. ^ Sanderson, K. (17 Ekim 2006). "Heaviest element made – again". Nature News (İngilizce). doi:10.1038/news061016-4. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020. 
  21. ^ Barber, Robert C.; Karol, Paul J.; Nakahara, Hiromichi; Vardaci, Emanuele; Vogt, Erich W. (2011). "Discovery of the elements with atomic numbers greater than or equal to 113 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (İngilizce). 83 (7): 1. doi:10.1351/PAC-REP-10-05-01. 
  22. ^ a b Hofmann, S.; Heinz, S.; Mann, R.; Maurer, J.; Münzenberg, G.; Antalic, S.; Barth, W.; Burkhard, H. G.; Dahl, L.; Eberhardt, K.; Grzywacz, R.; Hamilton, J. H.; Henderson, R. A.; Kenneally, J. M.; Kindler, B.; Kojouharov, I.; Lang, R.; Lommel, B.; Miernik, K.; Miller, D.; Moody, K. J.; Morita, K.; Nishio, K.; Popeko, A. G.; Roberto, J. B.; Runke, J.; Rykaczewski, K. P.; Saro, S.; Schneidenberger, C.; Schött, H. J.; Shaughnessy, D. A.; Stoyer, M. A.; Thörle-Pospiech, P.; Tinschert, K.; Trautmann, N.; Uusitalo, J.; Yeremin, A. V. (2016). "Remarks on the Fission Barriers of SHN and Search for Element 120". Peninozhkevich, Yu. E.; Sobolev, Yu. G. (Ed.). Exotic Nuclei: EXON-2016 Proceedings of the International Symposium on Exotic Nuclei. Exotic Nuclei (İngilizce). ss. 155-164. ISBN 9789813226555. 
  23. ^ "Discovery and Assignment of Elements with Atomic Numbers 113, 115, 117 and 118" (İngilizce). Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği. 30 Aralık 2015. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ Karol, Paul J.; Barber, Robert C.; Sherrill, Bradley M.; Vardaci, Emanuele; Yamazaki, Toshimitsu (29 Aralık 2015). "Discovery of the element with atomic number Z = 118 completing the 7th row of the periodic table (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (İngilizce). 88 (1-2): 155-160. doi:10.1515/pac-2015-0501. 
  25. ^ a b Voinov, A. A.; Oganesyan, Yu. Ts; Abdullin, F. Sh.; Brewer, N. T.; Dmitriev, S. N.; Grzywacz, R. K.; Hamilton, J. H.; Itkis, M. G.; Miernik, K.; Polyakov, A. N.; Roberto, J. B.; Rykaczewski, K. P.; Sabelnikov, A. V.; Sagaidak, R. N.; Shriokovsky, I. V.; Shumeiko, M. V.; Stoyer, M. A.; Subbotin, V. G.; Sukhov, A. M.; Tsyganov, Yu. S.; Utyonkov, V. K.; Vostokin, G. K. (2016). "Results from the Recent Study of the 249-251Cf + 48Ca Reactions". Peninozhkevich, Yu. E.; Sobolev, Yu. G. (Ed.). Exotic Nuclei: EXON-2016 Proceedings of the International Symposium on Exotic Nuclei. Exotic Nuclei (İngilizce). ss. 219-223. ISBN 9789813226555. 
  26. ^ Hauschild, K. (26 Haziran 2019). Superheavy nuclei at RIKEN, Dubna, and JYFL (PDF). Conseil Scientifique de l'IN2P3 (İngilizce). 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  27. ^ Hauschild, K. (2019). Heavy nuclei at RIKEN, Dubna, and JYFL (PDF). Conseil Scientifique de l'IN2P3 (İngilizce). 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  28. ^ Grosse, A. V. (1965). "Some physical and chemical properties of element 118 (Eka-Em) and element 86 (Em)". Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry (İngilizce). Elsevier. 27 (3): 509-519. doi:10.1016/0022-1902(65)80255-X. 
  29. ^ Chatt, J. (1979). "Recommendations for the Naming of Elements of Atomic Numbers Greater than 100". Pure and Applied Chemistry (İngilizce). 51 (2): 381-384. doi:10.1351/pac197951020381. 
  30. ^ Wieser, M. E. (2006). "Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (İngilizce). 78 (11): 2051-2066. doi:10.1351/pac200678112051. 
  31. ^ "Discovery of New Elements Makes Front Page News" (İngilizce). Berkeley Lab Research Review Summer 1999. 1999. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2009. 
  32. ^ a b Koppenol, W. H. (2002). "Naming of new elements (IUPAC Recommendations 2002)" (PDF). Pure and Applied Chemistry (İngilizce). 74 (5): 787. doi:10.1351/pac200274050787. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  33. ^ Emelyanova, Asya (17 Ekim 2006). "118-й элемент назовут по-русски" (Rusça). Vesti.ru. 14 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  34. ^ Koppenol, Willem H.; Corish, John; García-Martínez, Javier; Meija, Juris; Reedijk, Jan (2016). "How to name new chemical elements (IUPAC Recommendations 2016)" (PDF). Pure and Applied Chemistry (İngilizce). 88 (4): 401-405. doi:10.1515/pac-2015-0802. 28 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  35. ^ Chapman, Kit (30 Kasım 2016). "What it takes to make a new element". Chemistry World (İngilizce). ISSN 1473-7604. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  36. ^ Taraseviç, Grigori; Lapenko, İgor (2019). "Юрий Оганесян о тайнах ядра, новых элементах и смысле жизни". Kot Şryodingyera (Rusça). Direktsiya Festivalya Nauki. s. 22. 
  37. ^ "IUPAC Is Naming The Four New Elements Nihonium, Moscovium, Tennessine, And Oganesson" (İngilizce). Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği. 8 Haziran 2016. 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  38. ^ Fedorova, Vera (3 Mart 2017). "At the inauguration ceremony of the new elements of the Periodic table of D.I. Mendeleev" (İngilizce). Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsü. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  39. ^ de Marcillac, P.; Coron, N.; Dambier, G.; Leblanc, J.; Moalic, J.-P. (2003). "Experimental detection of α-particles from the radioactive decay of natural bismuth". Nature (İngilizce). 422 (6934): 876-878. Bibcode:2003Natur.422..876D. doi:10.1038/nature01541. PMID 12712201. 
  40. ^ Möller, P. (2016). "The limits of the nuclear chart set by fission and alpha decay" (PDF). EPJ Web of Conferences (İngilizce). 131: 03002:1-8. Bibcode:2016EPJWC.13103002M. doi:10.1051/epjconf/201613103002. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2020. 
  41. ^ Considine, G. D.; Kulik, Peter H. (2002). Van Nostrand's scientific encyclopedia (İngilizce) (9. bas.). Wiley InterScience. ISBN 978-0-471-33230-5. OCLC 223349096. 
  42. ^ Oganesyan, Yu. Ts.; Sobiczewski, A.; Ter-Akopian, G. M. (9 Ocak 2017). "Superheavy nuclei: from predictions to discovery". Physica Scripta (İngilizce). 92 (2): 023003-1-21. Bibcode:2017PhyS...92b3003O. doi:10.1088/1402-4896/aa53c1. 
  43. ^ a b c d Chowdhury, Roy P.; Samanta, C.; Basu, D. N. (2006). "α decay half-lives of new superheavy elements". Physical Reviews C (İngilizce). 73 (1). s. 014612. arXiv:nucl-th/0507054 $2. Bibcode:2006PhRvC..73a4612C. doi:10.1103/PhysRevC.73.014612. 
  44. ^ Oganesyan, Yu. T. (2007). "Heaviest nuclei from 48Ca-induced reactions". Journal of Physics G: Nuclear and Particle Physics (İngilizce). 34 (4): R165-R242. Bibcode:2007JPhG...34R.165O. doi:10.1088/0954-3899/34/4/R01. 
  45. ^ Oganesyan, Yu. T.; Utyonkov, V.; Lobanov, Yu.; Abdullin, F.; Polyakov, A.; Shirokovsky, I.; Tsyganov, Yu.; Gulbekian, G.; Bogomolov, S.; Gikal, B. N.; Mezentsev, A. N.; Iliev, S.; Subbotin, V. G.; Sukhov, A. M.; Voinov, A. A.; Buklanov, G. V.; Subotic, K.; Zagrebaev, V. I.; Itkis, M. G.; Patin, J. B.; Moody, K. J.; Wild, J. F.; Stoyer, M. A.; Stoyer, N. J.; Shaughnessy, D. A.; Kenneally, J. M.; Wilk, P. A.; Lougheed, R. W.; Il'kaev, R. I.; Vesnovskii, S. P. (2004). "Measurements of cross sections and decay properties of the isotopes of elements 112, 114, and 116 produced in the fusion reactions 233, 238U, 242Pu, and 248Cm+48Ca" (PDF). Physical Review C (İngilizce). 70: 064609. Bibcode:2004PhRvC..70f4609O. doi:10.1103/PhysRevC.70.064609. 9 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
  46. ^ Samanta, C.; Chowdhury, R. P.; Basu, D. N. (2007). "Predictions of alpha decay half lives of heavy and superheavy elements". Nuclear Physics A (İngilizce). 789: 142-154. doi:10.1016/j.nuclphysa.2007.04.001. 
  47. ^ Mohr, Peter (2017). "α-decay properties of 296118 from double-folding potentials". Physical Review C (İngilizce). 95 (1): 011302. doi:10.1103/PhysRevC.95.011302. 
  48. ^ Chowdhury, Roy P.; Samanta, C.; Basu, D. N. (2008). "Search for long lived heaviest nuclei beyond the valley of stability". Physical Reviews C (İngilizce). 77 (4): 044603. arXiv:0802.3837 $2. Bibcode:2008PhRvC..77d4603C. doi:10.1103/PhysRevC.77.044603. 
  49. ^ Chowdhury, R. P.; Samanta, C.; Basu, D. N. (2008). "Nuclear half-lives for α -radioactivity of elements with 100 ≤ Z ≤ 130". Atomic Data and Nuclear Data Tables (İngilizce). 94 (6): 781-806. arXiv:0802.4161 $2. Bibcode:2008ADNDT..94..781C. doi:10.1016/j.adt.2008.01.003. 
  50. ^ a b Royer, G.; Zbiri, K.; Bonilla, C. (2004). "Entrance channels and alpha decay half-lives of the heaviest elements". Nuclear Physics A (İngilizce). 730 (3-4): 355-376. arXiv:nucl-th/0410048 $2. Bibcode:2004NuPhA.730..355R. doi:10.1016/j.nuclphysa.2003.11.010. 
  51. ^ Duarte, S. B.; Tavares, O. A. P.; Gonçalves, M.; Rodríguez, O.; Guzmán, F.; Barbosa, T. N.; García, F.; Dimarco, A. (2004). "Half-life predictions for decay modes of superheavy nuclei" (PDF). Journal of Physics G: Nuclear and Particle Physics (İngilizce). 30 (10). ss. 1487-1494. Bibcode:2004JPhG...30.1487D. CiteSeerX 10.1.1.692.3012 $2. doi:10.1088/0954-3899/30/10/014. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Haziran 2020. 
  52. ^ Ozima, Minoru; Podosek, Frank A. (2002). Noble Gas Geochemistry (İngilizce). Cambridge University Press. s. 35. ISBN 0521803667. [ölü/kırık bağlantı]
  53. ^ a b c d e f g h Nash, Clinton S. (2005). "Atomic and Molecular Properties of Elements 112, 114, and 118". The Journal of Physical Chemistry A. 109 (15): 3493-3500. Bibcode:2005JPCA..109.3493N. doi:10.1021/jp050736o. PMID 16833687. 
  54. ^ "Ununoctium (Uuo) – Chemical properties, Health and Environmental effects". Lenntech. 16 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2008. 
  55. ^ Landau, Arie; Eliav, Ephraim; Ishikawa, Yasuyuki; Kador, Uzi (25 Mayıs 2001). "Benchmark calculations of electron affinities of the alkali atoms sodium to eka-francium (element 119)". The Journal of Chemical Physics. 115 (6): 2389-2392. Bibcode:2001JChPh.115.2389L. doi:10.1063/1.1386413. 
  56. ^ a b Goidenko, Igor; Labzowsky, Leonti; Eliav, Ephraim; Kaldor, Uzi; Pyykkö, Pekka (2003). "QED corrections to the binding energy of the eka-radon (Z=118) negative ion". Physical Review A (İngilizce). 67 (2): 020102(R). Bibcode:2003PhRvA..67b0102G. doi:10.1103/PhysRevA.67.020102. 
  57. ^ Eliav, Ephraim; Kaldor, Uzi; Ishikawa, Y.; Pyykkö, P. (1996). "Element 118: The First Rare Gas with an Electron Affinity". Physical Review Letters (İngilizce). 77 (27): 5350-5352. Bibcode:1996PhRvL..77.5350E. doi:10.1103/PhysRevLett.77.5350. PMID 10062781. 
  58. ^ Kaygorodov, M. Y.; Skripnikov, L. V.; Tupitsın, İ. İ.; Eliav, E.; Kojedub, Y. S.; Malışev, A. V.; Oleyniçenko, A. V.; Şabaev, V. M.; Titov, A. V.; Zaitsevski, A. V. (2021). "Electron affinity of oganesson". Physical Review A (İngilizce). 104 (1): 012819. arXiv:2105.11435 $2. doi:10.1103/PhysRevA.104.012819. 
  59. ^ Guo, Yangyang; Pašteka, Lukáš F.; Eliav, Efraim; Borschevsky, Anastasia (2021). "Ionization potentials and electron affinity of oganesson with relativistic coupled cluster method". Advances in Quantum Chemistry (İngilizce). Academic Press. 83: 107-123. doi:10.1016/bs.aiq.2021.05.007. 
  60. ^ Schwerdtfegera, Peter; Nagle, Jeffrey K. (2019). "2018 Table of static dipole polarizabilities of the neutral elements in the periodic table". Molecular Physics (İngilizce). 117 (9-12): 1200-1225. doi:10.1080/00268976.2018.1535143. 
  61. ^ Pershina, Valeria (2013). "Theoretical Chemistry of the Heaviest Elements". Schädel, Matthias; Shaughnessy, Dawn (Ed.). The Chemistry of Superheavy Elements (İngilizce) (2. bas.). Springer. s. 154. ISBN 9783642374661. 
  62. ^ Nash, Clinton S.; Bursten, Bruce E. (1999). "Spin-Orbit Effects, VSEPR Theory, and the Electronic Structures of Heavy and Superheavy Group IVA Hydrides and Group VIIIA Tetrafluorides. A Partial Role Reversal for Elements 114 and 118". The Journal of Physical Chemistry A (İngilizce). 1999 (3): 402-410. Bibcode:1999JPCA..103..402N. doi:10.1021/jp982735k. PMID 27676357. 
  63. ^ a b Smits, Odile; Mewes, Jan-Michael; Jerabek, Paul; Schwerdtfeger, Peter (2020). "Oganesson: A Noble Gas Element That Is Neither Noble Nor a Gas". Angewandte Chemie (İngilizce). 59 (52): 23636-23640. doi:10.1002/anie.202011976. PMC 7814676 $2. PMID 32959952. 
  64. ^ Jerabek, Paul; Smits, Odile R.; Mewes, Jan-Michael; Peterson, Kirk A.; Schwerdtfeger, Peter (2019). "Solid Oganesson via a Many-Body Interaction Expansion Based on Relativistic Coupled-Cluster Theory and from Plane-Wave Relativistic Density Functional Theory". The Journal of Physical Chemistry A (İngilizce). 123 (19): 4201-4211. doi:10.1021/acs.jpca.9b01947. 
  65. ^ Jerabek, Paul; Schuetrumpf, Bastian; Schwerdtfeger, Peter; Nazarewicz, Witold (2018). "Electron and Nucleon Localization Functions of Oganesson: Approaching the Thomas-Fermi Limit". Physical Review Letters (İngilizce). 120 (5): 053001. doi:10.1103/PhysRevC.94.051302. 
  66. ^ a b Mewes, Jan-Michael; Smits, Odile Rosette; Jerabek, Paul; Schwerdtfeger, Peter (25 Temmuz 2019). "Oganesson is a Semiconductor: On the Relativistic Band‐Gap Narrowing in the Heaviest Noble‐Gas Solids". Angewandte Chemie (İngilizce). 58 (40): 14260-14264. doi:10.1002/anie.201908327. PMID 31343819. 
  67. ^ Gong, Sheng; Wu, Wei; Wang, Fancy Qian; Liu, Jie; Zhao, Yu; Shen, Yiheng; Wang, Shuo; Sun, Qiang; Wang, Qian (8 Şubat 2019). "Classifying superheavy elements by machine learning". Physical Review A (İngilizce). 99 (2): 022110-1-7. Bibcode:2019PhRvA..99b2110G. doi:10.1103/PhysRevA.99.022110. hdl:1721.1/120709. 
  68. ^ Grosse, A. V. (1965). "Some physical and chemical properties of element 118 (Eka-Em) and element 86 (Em)". Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry (İngilizce). 27 (3). Elsevier Science. ss. 509-519. doi:10.1016/0022-1902(65)80255-X. 
  69. ^ a b Han, Young-Kyu; Lee, Yoon Sup (1999). "Structures of RgFn (Rg = Xe, Rn, and Element 118. n = 2, 4.) Calculated by Two-component Spin-Orbit Methods. A Spin-Orbit Induced Isomer of (118)F4". The Journal of Physical Chemistry A (İngilizce). 103 (8). ss. 1104-1108. Bibcode:1999JPCA..103.1104H. doi:10.1021/jp983665k. 
  70. ^ Liebman, Joel F. (1975). "Conceptual Problems in Noble Gas and Fluorine Chemistry, II: The Nonexistence of Radon Tetrafluoride". Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry (İngilizce). 11 (10): 683-685. doi:10.1016/0020-1650(75)80185-1. 
  71. ^ Seppelt, Konrad (2015). "Molecular Hexafluorides". Chemical Reviews (İngilizce). 115 (2): 1296-1306. doi:10.1021/cr5001783. PMID 25418862. 
  72. ^ Pitzer, Kenneth S. (1975). "Fluorides of radon and element 118" (PDF). Journal of the Chemical Society, Chemical Communications (İngilizce) (18): 760-761. doi:10.1039/C3975000760b. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2020. 
  73. ^ a b Seaborg, Glenn Theodore (2006). "transuranium element (chemical element)". Encyclopædia Britannica (İngilizce). 30 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020. 
  74. ^ Qinglian, Zhang (Kasım 1991). 《无机化学丛书》第一卷：稀有气体、氢、碱金属 (Çince). Pekin: Science Press. s. P72. ISBN 978-7-03-002238-7. 
  75. ^ Proserpio, Davide M.; Hoffmann, Roald; Janda, Kenneth C. (1991). "The xenon-chlorine conundrum: van der Waals complex or linear molecule?". Journal of the American Chemical Society (İngilizce). 113 (19): 7184. doi:10.1021/ja00019a014. 
  76. ^ Malli, Gulzari L.; Siegert, Martin; de Macedo, Walter; Loveland (1 Haziran 2021). "Relativistic effects for the superheavy reaction Og + 2Ts2 → OgTs4 (Td or D4h): dramatic relativistic effects for atomization energy of superheavy Oganesson tetratennesside OgTs4 and prediction of the existence of tetrahedral OgTs4". Theoretical Chemistry Accounts (İngilizce). 140 (75). doi:10.1007/s00214-021-02777-2. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Norseev, Yu. V. (2021). "Extrapolation Estimates of the Physicochemical Parameters of Nichonium, Tennessin, and Oganesson". Radiochemistry (İngilizce). 63 (3): 269-274. doi:10.1134/S1066362221030036. 
  • Sobiczewski, A. (2016). "Theoretical predictions for the nucleus 296118". Physical Review C (İngilizce). 94 (5): 051302. doi:10.1103/PhysRevC.94.051302. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Oganesson&oldid=33395223" sayfasından alınmıştır