Katolik Kilisesi ve kürtaj

Papa II. Ioannes Paulus tarafından 1992'de yayımlanan Katolik Kilisesi Din ve Ahlak İlkeleri'nin resmi öğretileri, doğrudan amacı bir zigot, blastokist, embriyo veya fetüsü yok etmek olan her türlü kürtaj prosedürüne "İnsan hayatına, döllenme anından itibaren mutlaka saygı duyulmalı ve korunmalıdır. İnsan, var olduğu ilk andan itibaren insan haklarına sahip olarak tanınmalıdır; bu haklar arasında her masum varlığın dokunulmaz yaşam hakkı da vardır." diyerek karşı çıkıyor.^[1] Bununla birlikte Kilise, amacın kanserli bir rahmin alınması olması gibi, dolaylı olarak fetüsün ölümüyle sonuçlanan bazı eylemleri ahlaki açıdan meşru olarak kabul etmektedir. 1983 tarihli Canon Kanunu'nun Canon 1397 §2 maddesi, fiilen kürtaj yaptıran Latin Katoliklere, böyle bir yaptırıma tabi olma koşullarını yerine getirmeleri halinde ^[2] otomatik olarak ( latae sententiae ) aforoz etme zorunluluğu getirmektedir.^[3] Doğu Katolikleri otomatik olarak aforoz edilmeye tabi değildir, ancak Doğu Kiliseleri Kanunları Kanunu'nun 1450 sayılı kanununa göre, aynı eylemden suçlu bulunmaları halinde kararname ile aforoz edileceklerdir ^[4] ve günahtan ancak Diosezan episkoposu tarafından bağışlanabilirler.^[5] Katolik Kilisesi, kürtajın ahlaka aykırı olduğunu öğretmesinin yanı sıra, genel olarak kamuoyuna açıklamalarda bulunuyor ve kürtajın yasallığına aykırı eylemlerde bulunuyor.

Katoliklerin çoğu ve bazı Batılı ülkelerdeki çoğu Katolik, kürtaj konusunda Katolik Kilisesi'nin resmi tutumundan farklı görüşlere sahiptir. Görüşler, bazı istisnalara izin veren kürtaj karşıtı pozisyonlardan, kürtajın genel yasallığını ^{[6][7][8][9][10]} ve ahlakını ^[11] kabul eden pozisyonlara kadar çeşitlilik göstermektedir. Ayine katılım ile Kilise'nin bu konudaki resmi öğretisiyle anlaşma arasında bir korelasyon vardır; yani, ayinlere sık sık gidenlerin kürtaj karşıtı olma olasılıkları çok daha yüksekken, daha az sıklıkta (veya nadiren veya hiç katılmayanlar) belirli koşullar altında kürtaj haklarından yana olma olasılıkları daha yüksektir.^{[8][10][11][12]}

Kilise şunu öğretir: "İnsan hayatına, ana rahmine düştüğü andan itibaren kesinlikle saygı duyulmalı ve insan hayatı korunmalıdır. Bir insan, var olduğu ilk andan itibaren, insan haklarına sahip olarak tanınmalıdır; bu haklar arasında her masumun hayatının dokunulmazlığı hakkı da vardır."^[1] Bu, insan hayatının tehlikede olduğu durumlarda olasılıkçılığın kullanılamayacağı gerçeğinden kaynaklanmaktadır.^[13][14] Katolik Kateşizmi, embriyoya döllenmeden itibaren bir insan olarak (insanmış gibi) davranılmasını öğretir.^[15]

Kürtajla ilgili olarak çifte etki ilkesinden sıklıkla bahsedilmektedir. Kürtajın her zaman ahlaki açıdan yanlış olduğuna inanan bir doktor, kadının işlem yapılmadan öleceği kesin olan durumlarda, işlemin embriyonun veya fetüsün ölümüne yol açacağını bilerek hamile bir kadının rahmini veya fallop tüplerini alabilir (alıntılanan örneklere agresif rahim kanseri ve ektopik gebelik dahil). Bu durumlarda amaçlanan etki hamileliği sonlandırmak değil, kadının hayatını kurtarmaktır ve embriyo veya fetüsün ölümü bir yan etkidir. Fetüsün ölümü istenmeyen ancak kaçınılmaz bir sonuçtur.^[16][17]

Dış gebelik, dolaylı kürtaj olarak sınıflandırıldığından embriyonun öngörülebilir ölümüne izin verilen birkaç vakadan biridir. Bu görüş aynı zamanda XII. Pius tarafından 1953'te İtalyan Üroloji Derneği'ne yaptığı konuşmada da savunuldu.^[18]

Tomistik Bütünlük Prensibi (kişinin yaşamını korumak için patolojik bir parçanın çıkarılması) ve Çift Etki Doktrini'ni kullanarak, kadının yaşamının doğrudan tehdit edildiği dış gebelikte tek ahlaki eylem, içinde insan embriyosu (salpenjektomi) bulunan tüpün çıkarılmasıdır. İnsan embriyosunun ölümü her ne kadar öngörülse de kasıtsızdır.^[19]

Metotreksat ve salpingostomi kullanımı Katolik tıp camiasında tartışmalı olmaya devam ediyor ve Kilise bu müdahaleler konusunda resmi bir duruş sergilemedi. Katolik hastaneleri ve sağlık sistemleri için yönergeler yayınlayan Amerika Birleşik Devletleri Katolik Sağlık Derneği, orada her iki prosedürün de kullanılmasına izin veriyor. Bu yöntemlerin dolaylı kürtaj anlamına geldiği iddiası, Fallop tüpünün çıkarılmasının veya metotreksat durumunda trofoblastik hücrelerin (plasentayı oluşturanlar) kimyasal olarak yok edilmesinin gelişen embriyo üzerinde doğrudan bir etki teşkil etmediği fikri etrafında dönmektedir. Ancak bireysel hastaneler ve doktorlar, kişisel olarak bu eylemleri doğrudan kürtaj olarak yorumluyorlarsa, bu prosedürleri yasaklamayı tercih edebilirler.^[20][21] Kilise tarafından bu tedavilere ilişkin resmi bir açıklama bulunmamasına rağmen, 2012 yılında dini hastanelerde çalışan 1.800 Kadın Doğum uzmanıyla yapılan bir ankette, yanıt verenlerin yalnızca %2,9'u tedavi seçenekleri konusunda işverenleri tarafından kısıtlandığını hissettiğini bildirdi. Bu da gösteriyor ki doktorlar ve sağlık kurumları genellikle dış gebelikleri tedavi etmeyi tercih etmektedir.^[22][23]

Kilise, herhangi bir embriyonun yok edilmesini kürtajla eşdeğer görüyor ve bu nedenle embriyonik kök hücre araştırmalarına karşı çıkıyor.^[24]

Kürtajın tamamlanmasını sağlayan Katolikler, latae sententiae aforozuna tabidir.^[25] Bu, aforozun bir makam veya mahkeme tarafından empoze edilmediği anlamına gelir (ferendae sententiae cezasında olduğu gibi); daha ziyade, kanon hukuku tarafından açıkça belirlendiği üzere, suç işlendiğinde ipso facto meydana gelir (latae sententiae cezası).^[26] Kanon hukuku, belirli durumlarda "sanığın latae sententiae cezasıyla bağlı olmadığını" belirtir; listelenen on durum arasında, henüz on altı yaşında olmayan bir kişi tarafından veya taksir olmaksızın cezanın varlığından haberi olmayan biri tarafından veya "sadece nispeten ağır da olsa ciddi bir korku tarafından zorlanan biri tarafından veya zorunluluk veya ciddi rahatsızlık nedeniyle" bir suç işlenmesi yer almaktadır.^[3][27]

Joseph Kardinal Ratzinger'in 2004 tarihli bir memorandumuna göre, müsamahakar kürtaj yasaları için sürekli kampanya yürüten ve oy veren Katolik politikacılar, rahipleri tarafından Kilise öğretisi hakkında bilgilendirilmeli ve Efkaristiya'yı almaktan kaçınmaları veya bu tür faaliyetleri sona erdirene kadar reddedilme riskiyle karşı karşıya kalmaları konusunda uyarılmalıdır.^[28] Bu pozisyon , 1983 tarihli Canon Yasası'nın Canon 915'ine dayanmaktadır ve aynı zamanda, kişisel olarak, Apostolik Signatura'nın eski Praefectusu Başepiskopos Raymond Leo Kardinal Burke tarafından da desteklenmiştir.^[29] Papa Franciscus, Mart 2013'te, "[İnsanlar] Kutsal Komünyon alamazlar ve aynı zamanda emirlere aykırı eylem veya sözlerle hareket edemezler, özellikle de kürtaj, ötenazi ve hayata ve aileye karşı diğer ağır suçlar teşvik edildiğinde." diyerek bu görüşünü yeniden doğruladı. Bu sorumluluk özellikle yasa koyucuların, hükûmet başkanlarının ve sağlık çalışanlarının üzerindedir." ^[30]

Katolik Kilisesi, otomatik aforozun büyük korku veya ciddi rahatsızlık nedeniyle kürtaj yapan kadınlara uygulanmadığını kanon kanununda belirtmenin yanı sıra, bu tür bir ayrım yapmadan kürtaj yaptıran kadınlara af olanağını da garanti eder. Papa II. Ioannes Paulus şunu yazdı:

Şimdi kürtaj yaptıran kadınlara özel bir söz söylemek istiyorum. Kilise, kararınızı etkilemiş olabilecek birçok faktörün farkındadır ve çoğu durumda bunun acı verici, hatta yıkıcı bir karar olduğundan şüphe duymamaktadır. Kalbinizdeki yara henüz iyileşmemiş olabilir. Olanlar kesinlikle son derece yanlıştı ve öyle olmaya da devam ediyor. Ancak cesaretinizi kaybetmeyin ve umudunuzu kaybetmeyin. Daha ziyade ne olduğunu anlamaya çalışın ve onunla dürüstçe yüzleşin. Henüz yapmadıysanız, alçakgönüllülükle kendinizi teslim edin ve tövbeye güvenin. Merhametlerin Babası, İtiraf Sakramentinde size bağışlamasını ve esenliğini vermeye hazırdır.

2015 yılındaki Olağanüstü Merhamet Jübile'si vesilesiyle, Papa Franciscus tüm rahiplerin (20 Kasım 2016'da sona eren Jübile yılı boyunca) Tövbe Ayini'nde, episkoposlara ve episkoposları tarafından bu yetki verilen bazı rahiplere ayrılmış olan kürtaj için aforoz cezasını uygulamaktan kaçınmalarına izin verileceğini açıkladı.^[31] Bu politika, 21 Kasım 2016'da yayınlanan Misericordia et misera (Merhamet ve Sefalet) başlıklı havarisel mektupla kalıcı hale getirildi.^[32][33]