I. Theodoros
I. Theodoros Laskaris Θεόδωρος Α' Λάσκαρις | |
---|---|
İznik imparatoru (Sürgündeki Bizans imparatoru) | |
İznik imparatoru | |
Hüküm süresi | 1205 – 1222 |
Taç giymesi | 1205 |
Önce gelen | Konstantinos Laskaris |
Sonra gelen | III. İoannis |
Doğum | y. 1174/1175 İstanbul (Konstantinopolis) |
Ölüm | 1221/Ağustos 1222 İznik (Nicea) |
Eş(ler)i | Anna Komnini Angelina Ermenistanlı Filipa Marie de Courtenay |
Çocuk(lar)ı | Nikolaos Laskaris İrene Laskarina Maria Laskarina Eudokia Laskarina Konstantinos Laskaris |
Hanedan | Laskaris Hanedanı |
Babası | Manuel Laskaris |
Annesi | Joanna Karatzaina |
I. Theodoros Laskaris (Yunanca: Θεόδωρος Α' Λάσκαρις, Theodōros I Laskaris) (d. y. 1174/1175 - ö. 1221/Ağustos, 1222), (1204-1221 veya 1205–1222) arasında İznik imparatoru olmuştur.
Tahta çıkmadan önceki yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Theodoros Laskaris, Konstantinopolis'te adı bilinen ama o zamana kadar büyük nüfuzu olmayan ve politika işlerine karışmayan âsil Laskaris ailesinin bir ferdidir. Babası Manuel Laskaris (d. 1140); annesi Joanna Karatzaina (d. 1148) olup kendisinden büyük dört erkek kardeşi (Manuel Laskaris (ö. y. 1256), Mihail Laskaris (ö. 1261/1271), Georgios Laskaris ve Konstantinos Laskaris (ö. 19 Mart 1205) ile iki küçük erkek kardeşi (Aleksios Laskaris ve İsaakios Laskaris) vardı. Büyük kardeşi Konstantinos Laskaris 1204-1205 arasında Konstantinopolis'in Latinler tarafından kuşatılması sırasında Bizans imparatoru olmuştu. Küçük kardeşi olan Aleksios Laskaris ise, Latin İmparatorluğu'nun bir generali olarak Frank askerlerle birlikte sonradan İznik imparatoru olan III. İoannis'e yardım eden Bulgarlara karşı savaşmış ve esir olup ve gözleri kör edilmiştir. 1199'da I. Theodoros, Bizans imparatoru III. Aleksios ile Efrosini Dukena Kamatera kızı olan Anna Komnini Angelina evlenmiştir.
Theodoros (1203-1204)de Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Latinlerin Konstantinopolis'i kuşatmaları sırasında Bizans'in savunucusu olarak ün kazanmıştır. Latin ordusunun Konstantinopolis'e girişine kadar şehirde kalmış; şehir Latinlerin eline düştükten sonra ailesi ile birlikte Boğaz üzerinden şehirden kaçmayı başarmıştır. Bu sırada Konstantintinopolis'i savunan Bizans ordusu kardeşi Konstantinos Laskaris'i imparator olarak seçmişler; fakat şehir düşüp yeni Latin İmparatorluğu idaresi kurulunca bu görevin anlamı kalmamıştır. Theodoros, Bitinya'ya geçerek kendini İznik hakimi ilan etmiş ve burası Bizanslılar için önemli bir dayanış noktası olmuştur. Daha önce imparator olarak ilan edilen kayınbiraderi ve kardeşi hayatta oldukları için ve Latin ordularının İznik'i devamlı tehdit altında bulundurdukları için Theodoros önce kendini imparator olarak ilan etmekten kaçınmıştır.
İznik İmparatorluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Theodoros 1205'te Latin orduları ile Edremit'te yaptığı savaşı kaybetmiştir. Fakat Latinler bundan faydalanamamışlardır, çünkü Bulgar Çarı Kaloyan komutasında Bulgar ordusu Latin ordusunu aynı yıl Edirne (Adrianopolis)'de bir meydan savaşında yenip büyük zayiatlar verdirmiştir. Bunun üzerine Theodoros kendini İznik'te Bizans imparatoru ilan etmiştir. Fakat taç giyme töreni eski Konstantinopolis Patriği İoannis Kamateros'un rahatsızlığı yüzünden gerçekleşmemiştir. Bu Patrik ölünce I. Theodoros İznik merkezli olarak yeni bir Hristiyan Ortodoks Patriği tayin etmiş (Partik IV. Mihail) ve Mart 1208'de taç giyme töreni İznik'te yapılmıştır.
1206 yılında Latin imparatoru Henri idaresindeki Latin İmparatorluğu ordusu yeniden İznik topraklarına hücumlara başlamıştır. 1209 yılında I. Theodoros, Bulgar Çarı Kaloyan ile yeni bir ittifaka girmiş ve Latinlerin ilerlemelerini durdurup karşı hücumlara başlamıştır.
1211'de sabık Bizans imparatoru III. Aleksios, Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in desteğini sağlamış ve I. Keyhüsrev'le birlikte bir ordu ile İznik üzerine ilerlemeye başlamıştır. Selçuklu ve İznik orduları birkaç sonuçsuz biten meydan savaşı yapmışlar fakat Antiochia ad Maeandrum yakınlarında yapılan bir savaşta Selçuklu ordusu yenik düşmüş ve Selçuklu Sultanı I. Keyhüsrev savaş sırasında öldürülmüştür. İzniklilere esir düşen sabık III. Aleksios ise İznik'te bir manastıra kapatılıp 1211'de orada ölmüştür.
Buna karşılık aynı yıl Latin orduları İznik kuvvetlerini yenmiş ve Marmara Denizi'nin güney batı kıyılarını ellerine geçirmişlerdir. Aynı yıl bir diğer gelişme ise Trabzon imparatoru'nun kardeşi David Komnenos'un idaresinde bulunan Paflagonya'nın bu idarecinin ölümü üzerine İznik İmparatorluğu'nun eline geçmesidir. 1214'te I. Theodoros, Latin İmparatorluğu ile İznik İmparatorluğu'nun efektif idari merkezi olan Kemalpaşa (Nymphaion)'da bir barış antlaşması imzalamıştır. 1219'da ise Latin İmparatoru Henri'nin yeğeni ile evlenmiştir. Bu barışçıl yakın ilişkilere rağmen 1220'de Latinlerle yeni bir savaş çıkmış, ama hemen barış antlaşması yenilenmiştir.
I. Theodoros Laskaris Kasım 1221da ölmüş ve yerine damadı III. İoannis İznik imparatoru olmuştur. Hayatının sonunda bu devlet yalnızca eski Bizans İmparatorluğu'nun Asya ve Bitinya eyaletlerinde oluşuyordu. I. Theodoros politik ve askerî bilgisi ile Haçlı Latinlerin Anadolu'ya doğru ilerleyişini durdurup, eski Bizans'in yaşamını ve kültürünü İznik'te sürdüren yeni devlet yaratmış bir kişi olarak tarihe geçmiştir.
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Birinci karısı Anna Komnini Angelina (d. 1176 - ö. 1212) olup 1199da evlenmişler ve üç kızları ve gençken ölen iki oğulları olmuştur:
- Nikolaos Laskaris (ö. 1212)
- İoannis Laskaris (ö. 1212)
- İrini Laskarina: Önce general Andronikos Paleologos ile sonra İznik imparatoru III. İoannis ile evlenmiştir.
- Maria Laskarina: Macar Kralı IV. Béla ile evlenmiştir.
- Eudokia Laskarina: Önce Robert de Courtenay nişanlanmış; sonra 1230 de Anadolu Valisi Anseau de Cayeux ile evlenmiştir.
I. Theodoros ikinci evliliğini Ermenistan Kralı III. Ruben'in kızı olan Ermenistanlı Filipa ile yapmıştır. Bir yıl sonra dinsel nedenler dolayısıyla bu evlilik feshedilmiştir. Bu evlikten 1214de olan oğulları önce gayrimeşru sayılmış fakat sonra Trakya Dükü olarak görevlendirilmiştir.
I. Theodoros üçüncü evliliğini Latin imparatoru Pierre ile Yolande'nın kızı Marie de Courtenay ile 1219 yılında yapmış; ama çocukları olmamıştır.
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Norwich, John Julius (1999). Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011447-5.
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen: Konstantinos Laskaris |
İznik imparatoru (Sürgündeki Bizans imparatoru) 1205 – 1221 |
Sonra gelen: III. İoannis |