Halk Meclisi (Suriye)
| Halk Meclisi Arapça: مَجْلِس الشَّعْب | |
|---|---|
| Şu anda feshedilmiş durumda[1] | |
.svg) | |
| Tür | |
| Tür | |
| Tarih | |
| Kuruluş | 1947) |
| Başkanlık | |
Boş 12 Aralık 2024 tarihinden beri | |
| Seçimler | |
Son seçim | 15 Temmuz 2024 |
Sonraki seçim | Belirlenecek |
| Toplantı yeri | |
 | |
| Parlamento Binası, Şam, Suriye | |
| Website | |
|
|---|
|
|
Esad rejiminin Aralık 2024'te düşmesinin ardından Suriye'de bir Geçici Yasama Konseyi kurulması bekleniyor. Daha önce Halk Meclisi (Arapça: مَجْلِس الشَّعْب, romanize: Meclis eş-Şaʻb) Baas döneminde Suriye'nin yasama organı idi. Çok sandalyeli 15 seçim bölgesinde dört yıllık bir dönem için seçilen 250 üyesi vardı.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransız Mandası
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu'nun 1918'de Suriye'yi kaybetmesinin ardından Mayıs 1919'da Şam'da Suriye Ulusal Kongresi toplandı. Eylül 1920'de Levant Yüksek Komiseri Henri Gouraud, üçte ikisi seçilmiş ve üçte biri Fransız yönetimi tarafından atanmış bir temsil konseyi oluşturdu. 28 Haziran 1922'de Suriye Federasyonu kuruldu ve çeşitli devletlerden 15 üyeden oluşan bir Federasyon Konseyi oluşturuldu. Seçimlerin yapılamaması nedeniyle bu üyeler 1923 yılında Yüksek Komiser tarafından atandı ve görev süreleri ertesi yıl uzatıldı.[2]
1925 yılında Suriye Devleti'nin kurulmasının ardından Cumhurbaşkanı Ahmed Nami ve Yüksek Komiser Henri Ponsot bir anayasa taslağı hazırlamak üzere bir kurucu meclis seçimleri yapılması konusunda anlaştılar.[3] Bunun sonucunda 1928 yılında Suriye'de ilk yasama seçimleri yapıldı ve 68 temsilci seçildi ancak daha sonra 5 Şubat 1929 tarihinde feshedildi.[4] 1930 Anayasası'nın 30. maddesi, Temsilciler Meclisi olarak bilinen ve temsilcilerin beş yıllık dönemler için seçildiği bir yasama organı kurdu. Anayasanın kabulünden 1949'da lağvedilmesine kadar temsilci sayısı 68 ila 136 üye arasında değişmiştir.
Temsilciler Meclisi için ilk seçimler Aralık 1931 ve Ocak 1932'de yapıldı. İlk konsey Haziran 1932'de toplandı ve Mehmed Ali Bey el-Abid'in cumhurbaşkanlığına yol açan bir uzlaşmayı kolaylaştırdı. 1936 seçimlerinde Ulusal Blok Temsilciler Meclisindeki sandalyelerin çoğunluğunu kazandı ve Haşim el-Etasi cumhurbaşkanı seçildi. Eş zamanlı olarak Fransa ile yürütülen müzakereler sonucunda bağımsızlık anlaşması Aralık 1936'da Suriye Parlamentosu tarafından onaylandı. 1938'de Faris el-Huri Meclis başkanı seçilen ilk Hristiyan oldu.
Bağımsızlık sonrası (1946-1963)
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağımsızlıktan sonraki ilk seçimler 1947 parlamento seçimleri olmuş, Halk Partisi çoğunluğu kazanmış ancak mutlak çoğunluğu elde edememiştir. 1949'da bir dizi askeri darbe parlamentonun feshedilmesine ve anayasanın askıya alınmasına yol açtı.[5][6] 1949'da seçilen bir kurucu meclis, parlamentonun yetkilerini güçlendiren 1950 Anayasası'nı hazırladı.
Edib Çiçekli'nin 1951 darbesi parlamentoyu feshetti ve sadece %16 katılımla gerçekleşen 1953 seçimleri başkanlık sistemi altında 82 üyeli bir yasama organı oluşturdu.[7][8][9] Çiçekli'nin 1954'te devrilmesinden sonra parlamenter yönetim yeniden tesis edilmiş, Halk Partisi ve Baas Partisi güç kazanmıştır.[10][11]
1958'de Suriye Parlamentosunun yerini, Suriyelilerin sandalyelerin üçte birine sahip olduğu BAC'nin Ulusal Meclisi aldı. Suriye'nin çekilmesinin ardından 1961 seçimleriyle parlamenter demokrasi yeniden tesis edildi.[12]
Baasçı dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]1963 askeri darbesinin ardından 250 üyeli Halk Meclisi büyük ölçüde iktidardaki Baasçılar için bir süper noter işlevi gördü.[13] Seçimlere sadece Ulusal İlerici Cepheye bağlı partiler katılabiliyordu.
7 Mayıs'ta yapılan 2012 seçimleri, kırk yıldır ilk kez nominal olarak çok partili sisteme dayanan yeni bir parlamentoyla sonuçlandı.[14] Muhalefet, Değişim ve Özgürlük için Halk Cephesi tarafından temsil edildi ve 6 sandalye kazandı. Hükümet anayasa değişiklikleri ve siyasi müzakereleri sürdürme vaatlerini yerine getirmediği için daha sonra 2016 seçimlerini boykot etti.[15]
Deyrizor'u 2013 yılından bu yana temsil eden Hediye Abbas, 2016 yılında Meclis başkanı olarak seçilen ilk kadın oldu.[16][17][18] 2017'de Hammuda Sabbah, göreve gelen ilk Süryani Ortodoks Hristiyan oldu.[19]
Esad döneminden sonra
[değiştir | kaynağı değiştir]8 Aralık 2024'te Esad rejiminin devrilmesinin ardından Meclis, o günü "tüm Suriyelilerin hayatında tarihi bir gün" olarak nitelendiren bir bildiri yayınladı ve ayrımcılık yapılmaksızın hukukun üstünlüğünün sağlanması için çalışacağını belirtti. Bildiride Suriye muhalefetinin bayrağıyla süslenmiş yeni Suriye arması da yer aldı.[20]
11 Aralık 2024'te Baas Partisi tüm faaliyetlerini süresiz olarak durdurdu.[21][22] Ertesi gün Suriye Geçiş Hükümeti Meclisi ve Anayasa'yı üç aylık bir geçiş dönemi için askıya aldı.[23] Halk Meclisi, Suriye Geçiş Hükümeti tarafından geçici bir yasama konseyi kurulması planlarının açıklandığı 29 Ocak 2025 tarihinde feshedildi.[24]
Mezhepsel temsiliyet
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye Parlamentosunda çeşitli mezheplerin temsili, hem resmi tahsisler hem de gayriresmi uygulamalardan etkilenerek zaman içinde gelişmiştir. 1930 Anayasası, Lübnan'daki sisteme benzer şekilde, dini azınlıkların hem Parlamentoda hem de üst düzey hükümet pozisyonlarında adil bir şekilde temsil edilmesini zorunlu kılmıştır. Bu dağılım 1949'da Hüsnü Zaim tarafından kaldırılana kadar devam etmiştir. 1950 Anayasası, 1920'lerde en az bir temsilcisi olan Hristiyanlar ve Yahudiler gibi gayrimüslimler ve göçebe Bedeviler için ayrılmış koltukları muhafaza etse de mezhepsel koltuk dağılımını daha da ortadan kaldırdı.[25] Özellikle Bedeviler için ayrılan sandalyeler seçimlerden ziyade aşiret liderleri tarafından dolduruldu. Yezidiler (yaklaşık 13.000 kişi), Suriye devleti inançlarını tanımadığı ve onları Sünni Müslümanlar olarak sınıflandırdığı için parlamentoda temsilden tamamen dışlanmışlardır.[26][27] Ayrıca, Suriye'deki Kürt siyasi temsili, özellikle 1962 nüfus sayımından sonra birçok Kürt'ün vatandaşlığının reddedilmesi nedeniyle sınırlıydı.[28]
Hafız Esad'ın 1971'de başlayan iktidarında Baas Partisi siyasi ortama hakim olmuştur. 1973 Anayasası'nda mezhep kotaları belirtilmemiş olsa da rejim kilit grupların temsilini sağlamak için bir denge gözetmiştir. 2024'teki verilere göre Halk Meclisindeki 250 sandalye şu şekilde dağılmıştır: Suriye nüfusundaki çoğunluk statülerini yansıtan Sünni Müslümanlar (171 sandalye), demografik oranlarına karşılık gelen Aleviler (39 sandalye), çeşitli illere dağıtılan Hristiyanlar (23 sandalye), önemli bir kısmı Süveyda valiliğinden olmak üzere Dürziler (9 sandalye), Şii Müslümanlar (5 sandalye), İsmaililer (2 sandalye), Mürşitler (1 sandalye).[26]
Son seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Son seçimler 15 Temmuz 2024 tarihinde yapıldı. Ulusal İlerici Cephe, 169'u Baas Partisine ait olmak üzere 250 sandalyeden 185'ini kazanırken, 65 bağımsız da geri kalan sandalyelere sahip oldu.[29]
Meclisin isimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye'deki yasama organının adı, yapısı ve işlevleri şu şekilde değişmiştir:
- İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi (1917-1920)
- Suriye Ulusal Kongresi (1919-1920)
- Suriye Arap Krallığı (1920)
- Suriye Ulusal Kongresi (1920)
- Suriye Federasyonu, Fransız Mandası'nın bir parçası (1922-1925)
- Kurucu Konsey (1923-1925)
- Suriye Devleti, Fransız Mandası'nın bir parçası (1925-1930)
- Kurucu Meclis (1925-1930)
- Birinci Suriye Cumhuriyeti, Fransız Mandası'nın bir parçası (1930-1946)
- Temsilciler Konseyi (1932-1933)
- Temsilciler Meclisi (1932-1946)
- Birinci Suriye Cumhuriyeti, bağımsız (1946-1950)
- Temsilciler Evi (1947-1949)
- İkinci Suriye Cumhuriyeti (1950-1958)
- Kurucu Meclis (1949-1951)
- Temsilciler Meclisi (1953-1958)
- Birleşik Arap Cumhuriyeti (1958-1961)
- Temsilciler Meclisi (1958-1961)
- İkinci Suriye Cumhuriyeti (1961-1963)
- Temsilciler Meclisi (1961-1963)
- Baasçı Suriye (1963-2024)
- Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyi (1963-1966)
- Halk Meclisi (1971-2024)
- Suriye (2024-günümüz)
- Halk Meclisi (2024-2025)
- Geçici Yasama Konseyi (2025-günümüz)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Syria new leadership suspends constitution, parliament for 3 months". Middle East Monitor. 14 Aralık 2024. 23 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Alhakim 1983, ss. 86–87.
- ^ Alhakim 1983, s. 209.
- ^ Alhakim 1983, s. 216.
- ^ Torrey 1964, s. 105.
- ^ Haddad 2007, s. 26.
- ^ Bishour 1994, s. 428.
- ^ Torrey 1964, s. 147.
- ^ Haddad 2007, s. 58.
- ^ Torrey 1964, s. 213.
- ^ Haddad 2007, s. 79.
- ^ Haddad 2007, s. 162.
- ^ Oweis, Khaled Yacoub. "Syria to elect parliament in July after Assad makes changes in ruling Baath party". The National. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ "Assad says Syria 'able' to get out of crisis". Al Jazeera. 25 Mayıs 2012. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2012.
- ^ Szmolk, Inmaculada (2017). Political Change in the Middle East and North Africa: After the Arab Spring. Edinburgh, United Kingdom: Edinburgh University Press. ss. 415-416. ISBN 978-1-4744-1528 6.
- ^ "Hadiyeh Khalaf Abbas Elected as First Woman Speaker of Syrian People's Assembly". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- ^ "Hadiyeh Khalaf Abbas elected as first woman speaker of People's Assembly". 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- ^ "Hadiyeh Khalaf Abbas elected as the first woman Speaker of the People's Assembly". Syrian Arab News Agency (İngilizce). 6 Haziran 2016. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.
- ^ "انتخاب مسيحي أرثوذكسي رئيسًا لمجلس الشعب السوري". وطنى (Arapça). 28 Eylül 2017. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.
- ^ "Syria Parliament Says 'Supports People's Will', After Assad Falls". Barron's (İngilizce). 9 Aralık 2024. 23 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Assad's Baath party suspends work indefinitely in Syria". France 24 (İngilizce). 11 Aralık 2024. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Baath Party Of Syria's Assad Says Suspends Work Indefinitely". Barron's (İngilizce). 11 Aralık 2024. 11 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syria's new govt says to suspend constitution, parliament for three months". Al Arabiya. 12 Aralık 2024. 13 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syria's Ahmed al-Sharaa named president for transitional period". Al Jazeera. 29 Ocak 2025. 29 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Jews of Syria Are Denied Right of Group Representation in Parliament". Jewish Telegraphic Agency. 13 Nisan 1928. 3 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Issam Khoury (30 Mayıs 2024). "Syrian People's Council: Between Change and Noise".
- ^ "Yazidis in Syria: Decades of Denial of Existence and Discrimination". Syrians for Truth and Justice (STJ). 5 Eylül 2022. 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Syria : Kurds". Refworld. March 2018. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syria's ruling Baath party wins parliamentary vote as expected". Al Arabiya. 19 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Alhakim, Youssef (1983). Syria and the French Mandate (Arapça). Beirut: Dar Al-Nahar.
- Bishour, Wadi' (1994). Syria: The Making of a State and the Birth of a Nation (Arapça) (1. bas.). Damascus, Syria: Dar Al-Yaziji.
- Haddad, Ghassan Mohammed Rashad (2007). Shami Papers: Contemporary Syrian History 1946-1966 (Arapça). Madbouly Library. ISBN 9789772086276. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Torrey, Gordon (1964). Syrian Politics and the Military, 1945-1958 (İngilizce). Ohio State University Press. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Suriye Halk Meclisi 2 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. resmi internet sitesi
 Suriye konuları | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tarih |
| ||||||||||
| Coğrafya |
| ||||||||||
| Siyaset |
| ||||||||||
| Ekonomi |
| ||||||||||
| Toplum |
| ||||||||||
