Evrensel tasarım
| Engellilik |
|---|
|
|
Evrensel tasarım, üretilecek bir yapının, ürünlerin, yazılımın veya ortamların; dünyadaki tüm insanların fizyolojik özelliklerine, yaşına, cinsiyetine, ırkına, boyuna, kilosuna, yetersizliğine, ekonomik ve eğitim düzeyine vb bakılmaksızın herkes için eşit kullanılabilir tasarlanması anlamına gelir. Evrensel tasarım terimi, mimar Ronald Mace tarafından farklılığı ne olursa olsun tüm insanların mümkün olan en geniş ölçüde, eşit şekilde faydalanabileceği bir tasarım kavramı olarak ortaya çıkmıştır.[1]
Prensipler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eşit kullanım
- Kullanımda esneklik
- Basit ve sezgisel kullanım
- Algılanabilir bilgi
- Hata toleransı
- Asgari fiziksel çaba
- Yaklaşım ve kullanım için uygun mekan ve boyut
Evrensel Tasarım İlkeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Evrensel tasarımın başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için belirlenmiş bir dizi prensip bulunmaktadır. Bu prensipler, farklı kullanıcı gruplarının ihtiyaçlarını karşılamayı ve kullanımı kolaylaştırmayı amaçlar.
Kullanımda Esneklik
[değiştir | kaynağı değiştir]Evrensel tasarım, farklı kullanıcı ihtiyaçlarına uyum sağlayabilme yeteneği üzerine odaklanır. Mekanlar veya ürünler, farklı gereksinimlere sahip bireyler tarafından kullanılabilmelidir.
Bilgi Aktarımını Kolaylaştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Tasarım, bilgiye erişimi artırmak ve anlamayı kolaylaştırmak için tasarlanmalıdır. Engelli bireyler veya farklı dil konuşanlar için bilgiye erişimde yaşanan zorlukları en aza indirir.
Basit ve Sezgisel
[değiştir | kaynağı değiştir]Tasarımın karmaşıklığı azaltılmalı ve kullanıcılar için anlaşılır olmalıdır. Karmaşıklık, kullanıcıların mekânları veya ürünleri daha etkili bir şekilde kullanmalarını engelleyebilir.
Fiziksel Çaba ve Konfor
[değiştir | kaynağı değiştir]Evrensel tasarım, fiziksel çabanın azaltılmasına odaklanır. Kullanım sırasında oluşabilecek yorgunluğu en aza indirerek konforlu bir deneyim sunar.
Boyutsal ve Uzamsal İhtiyaçları Karşılamak
[değiştir | kaynağı değiştir]Mekanlar ve ürünler, farklı boyutlara ve uzamsal ihtiyaçlara uyum sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu, geniş bir kullanıcı kitlesine hitap etmeyi amaçlar.
Algılanabilir Bilgi
[değiştir | kaynağı değiştir]Evrensel tasarım, görsel, işitsel ve dokunsal algıları kullanarak kullanıcı deneyimini zenginleştirmeyi hedefler. Engellilerin duyusal algılarını destekleyici çözümler içerir.
Hata Toleransı ve Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Tasarımlar, kullanıcıların hatalarını tolere edebilmeli ve güvenli bir kullanım ortamı sağlamalıdır. Bu, kullanıcıların yanlışlıkla yapabileceği hatalara karşı dirençli olmayı içerir.
Bu ilkeler, evrensel tasarımın temelini oluşturur ve farklı kullanıcı gruplarının çeşitli ihtiyaçlarına uyum sağlayabilen, kapsayıcı ve kullanıcı dostu çözümler geliştirmeyi hedefler.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ronald L. Mace". The Center for Universal Design. Raleigh: NC State University. 2008. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (Remembrance) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
The Center for Universal Design is currently not active due to funding challenges.
- ^ "Evrensel Tasarımın İlkeleri". Evrensel Tasarımın İlkeleri. Centre for Excellence in Universal Design. 5 Aralık 2023. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
