Esege

Esege (Moğolca: Эсеге Малан, Buryatça: Эсэгэ), Türk, Moğol ve Buryat mitolojisinde Yaratıcı Tanrı. Esege Malan veya Esege Burhan olarak bilinir. Kel başlıdır. Moğol ve Buryat kökenlidir. Yeryüzündeki insanları yaratır. Oğlu Çolpan Han'dır. Eski Moğolcada, Esege (İsegey) yani “Ata” olarak tanımlanır. Örneğin Yakutlar Ayzıt için de İsegey unvanını kullanırlar. Malan ise kellik ifade eder. Kel olmak Türk, Moğol kültüründe güç ifade eder.

Evrenin başlangıcında sadece en yüksek tanrı Esege Malan vardı. Her yer karanlık ve sessizdi. Görülen bir şey yoktu. Esege bir avuç toprak aldı ve ondan güneş ve ayı yarattı. Sonra tüm bitkileri yarattı. Esege Doğu ve Batı olarak dünyayı ikiye böldü. Tanrıların en yükseklerine verdi.

(Es/Ez) kökünden türemiştir. Ata, baba anlamları vardır. Türkçe Es/Ez/Is sahip köküyle de bağlantılıdır. Yesüge/Yesügey/Yasaga ise yasalara bağlı olan, yasa koyan demektir. Eski Moğolca Etige (Çağdaş Moğolcada Eçeg/Ezeg) sözcüğü baba manasına gelir.

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• Moğol Tanrı Listesi22 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• The Gods of Buriats7 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Sacred texts12 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Myths Connected With Mongol Religion21 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)