Diokletian'a kadar Roma eyaletleri listesi
Diocletianus'a kadar Roma Eyaletleri Listesi, İmparator Diocletianus'un gerçekleştirdiği reform ve daha sonra 395 yılında impatorluğun bölünmesine kadar Roma İmparatorluğu'unun bölgesel idari yapısının gelişimi hakkındaki en önemli bilgileri bir tablo halinde sunmaktadır. Batı ve Doğu Roma İmparatorluğu'na bölündükten sonraki idari yapıdaki gelişmeler, Diocletianus sonrası Roma Eyaletleri Listesi'nde yer almaktadır. Verilerin çokluğu ve daha kolay anlaşılabilmesi için bu tür bir ayrım yaparak derlenmeleri gerekliydi. İmparator Trajan tarafından 115/116'da kurulan üç doğu eyaleti ancak kısa bir süre sonra 177 yılında terk edilmek zorunda kalındığı için bu listede gösterilmemektedir.
Çoğu eyaletlerin valileri senatör sınıfından, eski Pretoryan valileri veya konsoloslardan oluşmaktaydı. İmparator Augustos döneminden itibaren bu valilerin unvanları Legatus Augusti Pro Praetore (imparatorluk eyaletlerinde) ya da Proconsul (umumi (veya senato) eyaletlerinde) şeklindeydi. Procurator veya Praefectus olarak anılan valiler ise şövalyeler sınıfındandı.
| Eyalet | Kurulduğu yıl | Senato veya İmparatorluk eyaleti |
1.-3. yy.'da Baş Valisi |
Merkezi | Açıklamalar |
|---|---|---|---|---|---|
| Achaea | MÖ 27 | senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Col. Laus Iulia Corinthiensis (Korint, Yunanistan) | MÖ 146–27 Macedonia eyaletinin bir parçasıydı m.s. 15–44 Moesia ve Macedonia ile birlikte imparatorluk eyaletiydi |
| Aegyptus (Mısır) |
MÖ 30 | İmparatorluk eyaleti | Vali | Alexandria (İskenderiye/Mısır) | |
| Africa M.Ö. 27 yılıdan sonra: "Africa Proconsularis" |
MÖ 146 | Senato | Konsül rutbesinde Proconsul | Kartaca (Tunus) | |
| Alpes Cottiae | MÖ 8/7 | İmparator | Prokurator | Segusium (Susa, İtalya) | önce manda devleti, Dük Cottius'un ölümünden sonra, eyalet statüsünde |
| Alpes Graiae; 3. yy.’da “Alpes Atrectionae” | MS 41/54 | İmparator | Prokurator | Forum Claudii Ceutronum (Aime-en-Tarentaise, Fransa) | çoğunlukla Alpes Poeninae ile birlikte yönetildi |
| Alpes Maritimae | MÖ 8/7 | İmparator | Prokurator | Eburodunum (Embrun, Fransa); Cemenelum (Cimiez, Fransa) |
|
| Alpes Poeninae | MÖ 8/7 | İmparator | Prokurator | Forum Claudii Vallensium (Martigny, İsviçre) | |
| Arabia Petraea später nur Arabia |
MS 106 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Bostra (Suriye) | |
| Armenia | MS 114 | İmparator | Prokurator | Artaxarta (Artaşat, Ermenistan) | önce Cappadocia ile birlikte yönetildi, sonra manda krallığı oldu, bir süre Partlar'ın himayesine girdi |
| Asia | MÖ 133 | Senato | Konsül rutbesinde Prokonsul | Ephesos (Selçuk, Türkiye) | |
| Bithynia et Pontus | MÖ 64 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Nikomedia (İzmit, Türkiye) Nikaia (İznik, Türkiye) |
|
| Britannia (Britanya) |
MS 43 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Londinium (Londra, İngiltere) | MS 212/213 yılında Britannia Superior ve Britannia Inferior olarak bölündü |
| Britannia Inferior | 212/MS 213 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Eboracum (York, İngiltere) | Britannia'nın bölünmesiyle meydana geldi |
| Britannia Superior | 212/MS 213 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Londinium (Londra, İngiltere) | Britannia'nın bölünmesiyle oluştu |
| Cappadocia (Kapadokya) |
MS 18 | İmparator | Prokurator | Caesarea (Kayseri, Türkiye) | yakl. MS 69–98 yılında Galatia ile birleştirildi |
| Cilicia (Kilikya) |
MÖ 102 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Tarsus (Türkiye) | |
| Creta et Cyrene (Girit ve Kyrene) |
MÖ 67 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Gortyn (Gortys, Yunanistan) | |
| Cyprus (Kıbrıs) | MÖ 58 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | ||
| Cyrenaica (Kyrenaika) |
MÖ 74 | Cyrene (Kyrene, Libya) | MÖ 66 yılında Africa ve Creta et Cyrene olarak bölündü | ||
| Dacia (Dakya) |
MS 106 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Sarmizegetusa (Romanya) | MS 119 yılında Dacia superior ve Dacia inferior olarak bölündü |
| Dacia Inferior | MS 119 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | MS 167 yılında Tres Daciae olarak birleştirildi | |
| Dacia Superior | MS 119 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | MS 167 yılında Tres Daciae olarak birleştirildi | |
| Tres Daciae | MS 167 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | MS 271 yılında terk edildi | |
| Dacia Mediterranea | MS 271 | Serdica (Sofya, Bulgaristan) | Moesia superior'un bölünmesinde oluştu | ||
| Dacia Ripensis | MS 271 | Colonia Ulpia Ratiaria (Bulgaristan) | Moesia Superior'un bölünmesinde oluştu | ||
| Epirus | MS 67 | İmparator | Prokurator | Arta (Yunanistan); Nikopolis (Preveze, Yunanistan) |
|
| Galatia (Galata) |
MÖ 25 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Sebaste Tectosagum (Ankara, Türkiye) | yakl. MS 69-98 yılında Cappadocia ile birleştirildi |
| Gallia (Galya) veya "Gallia Comata", "Tres Galliae" |
MÖ 51 | MS 17 yılında Gallia Belgica, Lugdunensis ve Aquitania olarak bölündü | |||
| Gallia Aquitania sonraları sadece "Aquitania" olarak anıldı |
MS 17 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Burdigala (Bordo, Fransa) | Gallia'nın bölünmesinde oluştu |
| Gallia Belgica | MS 17 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Durocortorum (Reims, Fransa) | Gallia'nın bölünmesinde oluştu |
| Gallia Cisalpina veya "Gallia Citerior" |
MÖ 203 | MÖ 41 yılında İtalya Eyaleti'ne bağlandı | |||
| Gallia Lugdunensis sonraları sadece "Lugdunensis" olarak anıldı |
MS 17 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Lugdunum (Lyon, Fransa) | Gallia'nın bölünmesinde oluştu |
| Gallia Transalpina sonraları Gallia Narbonensis olarak anıldı |
MÖ 121 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Narbo (Narbonne, Fransa) | |
| Germania Inferior | 82/MS 90 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Kolonya, Almanya) | Daha önce Konsül rutbesinde Legatus Augusti emrinde askeri bölgeydi. |
| Germania Superior | 82/MS 90 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Mogontiacum (Mainz, Almanya) | Daha önce Konsül rutbesinde Legatus Augusti emrinde askeri bölgeydi. İmparator Domitian (81–96) altında 282 yılından sonra nihai olarak yitirilen Agri Decumates bölgeleri ile genişletildi. |
| Hispania Baetica sonraları sadece "Baetica" olarak anıldı |
MÖ 14 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Hispania Ulterior'un bölünmesinde oluştu | |
| Hispania Citerior MÖ 27 sonrasında Hispania Tarraconensis olarak anıldı |
MÖ 197 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Tarraco (Tarragona, İspanya) | |
| Hispania Ulterior | MÖ 197 | MÖ 27 yılında Baetica ve Lusitania olarak bölündü | |||
| Illyricum (Ilirya) |
MÖ 168 | Sirmium (Sremska Mitrovica, Sırbistan) | MÖ 8 yılında Illyricum Superius ve Inferius olarak bölündü | ||
| Illyricum Inferius 1. yy.'dan sonra Pannonia olarak anıldı |
MÖ 8 | Carnuntum (Avusturya) | um MS 103 in Pannonia superior und inferior aufgeteilt | ||
| Illyricum Superius 1. yy.'ın ortalarından sonra Dalmatia olarak anıldı |
MÖ 8 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Salona (Solin, Hırvatistan) | |
| Iudaea (Judäa) M.S. 135'ten sonra „Syria Palaestina“ olarak anıldı |
MÖ 44 | İmparator | Prokurator | Hierosolyma/Aelia Capitolina (Kudüs, İsrail); Caesarea Maritima (İsrail) |
Vespasian'dan sonra bir pretoryan ile, 135 yılından sonra bir konsül ile |
| Lusitanya | MÖ 13 dolayında | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Emerita Augusta (Mérida (İspanya), İspanya) | Hispania ulterior'un bölünmesinde meydana geldi |
| Lycia (Likya) MS. 74'ten sonra Lycia et Pamphylia olarak anıldı |
MS 43 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Patara (Gelemiş, Türkiye) | Lycia et Pamphylia eyaleti oluştuktan sonra merkez muhtemelen Perge. MS 165'ten sonra senato eyaleti. |
| Macedonia (Makedonya) |
MÖ 148 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Selanik (Yunanistan) | MS 15–44 yıllarında Moesia ve Achaia ile birlikte imparatorluk eyaletiydi |
| Mauretania Caesariensis | MS 40 | İmparator | Prokurator | Caesarea (Moritanya) (Cezayir) | |
| Mauretania Tingitana | MS 40 | İmparator | Prokurator | Tingis (Tanca, Fas) | |
| Mezopotamia (Güneydoğu Anadolu/Kuzey Irak) |
195–MS 198 | ||||
| Moesia | MS 15 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | 15–MS 44 mit Macedonia und Achaia kaiserliche Provinz um MS 85 in Moesia inferior und superior aufgeteilt | |
| Moesia Inferior | yakl. MS 85 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Oescus (Bulgaristan) | |
| Moesia Superior | yakl. MS 85 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Viminatium (Kostolac, Sırbistan); Singidunum (Belgrad, Sırbistan) |
MS 271 in Dacia ripiensis und Dacia mediterranea aufgeteilt |
| Noricum | 37/MS 54 | İmparator | Prokurator | Virunum (Zollfeld, Avusturya) | seit etwa MS 175 mit einem Praetorier |
| Numidia (Numidya) |
198/MS 199 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Cirta (Constantine (Cezayir), Cezayir) | |
| Pannonia Inferior | yakl. MS 103 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | Aquincum (Budapeşte, Macaristan) | bei der Aufteilung von Pannonien entstanden seit MS 213 mit einem Consular |
| Pannonia Superior | yakl. MS 103 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Carnuntum (Avusturya) | Pannonia'nın bölünmesiyle oluştu |
| Raetia | 8/MÖ 7 | İmparator | Prokurator | Cambodunum (KemptenKempten, Almanya); Augusta Vindelicorum (Augsburg, Almanya) |
takr. MS 166'den sonra pretoryan ile |
| Sardinia et Corsica (Sardinya ve Korsika) |
MÖ 238 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsul | Aléria (Fransa); Calares ‘‘(Cagliari, İtalya) |
|
| Sicilia (Siçilya) |
MÖ 241 | Senato | Pretoryan rutbesinde Prokonsuls | Syracusae (Siraküza, İtalya) | Roma'nın en eski eyaletidir |
| Syria | MÖ 63 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Emesa (Humus, Suriye) | M.S. 193/194 yılında Syria Coele ve Syria Phoenice olarak bölündü |
| Syria Coele | 193/MS 194 | İmparator | Konsül rutbesinde Legatus Augusti | Emesa (Humus, Suriye) | |
| Syria Phoenice | 193/MS 194 | İmparator | Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti | ||
| Thracia (Trakya) |
MS 44 | İmparator | Prokurator | Philippopolis (Filibe, Bulgaristan) | Trajan'dan sonra pretoryanlı |
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Theodor Mommsen: Römische Geschichte. 5. Band, 8. Buch: „Länder und Leute von Caesar bis Diocletian“.11 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Alm., Berlin 1927, zeno.org'dan lisanssız temin edilebilir.