Borneo

Borneo
Borneo
Coğrafya
Bölge	Güneydoğu Asya
Koordinatlar	1°00′N, 114°00′E
Denizi	Güney Çin Denizi, Sulu Denizi, Java Denizi, Selebes Denizi
Yüzölçümü	743,330 km2
Zirve	Kinabalu dağı
Siyasi
Adadaki ülke(ler)	Brunei; Endonezya; Malezya;
Demografi
Nüfus	16,000,000
Nüfus yoğunluğu	22 kişi/km2

Borneo yüzölçümü açısından dünyanın en büyük üçüncü adasıdır. Güneydoğu Asya'da bulunur ve Endonezya, Malezya ve Brunei tarafından paylaşılmıştır.

Borneo adı adaya ilk olarak Hollandalı kâşifler tarafından verilmiş olup Batı'da da yaygın olarak kullanılmaktadır. Ada, Endonezya'da Kalimantan adı ile bilinirken, Malezya'da Doğu Malezya olarak adlandırılmaktadır.

Dünyanın en büyük yer altı nehir koridoru burada bulunmaktadır.

Çok çeşitli hayvan ve bitki türlerini barındıran yağmur ormanlarıyla ünlüdür. "Rafflesia" isimli dünyanın en büyük çiçeği Borneo adasında yaşar. 3 milyon yarasaya ev sahipliği yapan Geyik Mağarası da Borneo'dadır. Dünyanın en küçük fil türü olan Borneo filleri bu bölgeye özgüdür.

Adada yaşayan ve bazıları endemik olan hayvan türleri şunlardır: Uzun burunlu maymun, Borneo orangutanı, Borneo cüce fili, boynuzgaga, cüce yalıçapkını, Atlas güvesi, fener böceği, Borneo bulutlu parsı.

Etimoloji

Ada birçok isimle bilinir. Uluslararası olarak, keşif çağında 16. yüzyılda Brunei Krallığı ile Avrupa temasından kaynaklanan Borneo olarak bilinir ve yaklaşık 1601 antik haritasında Brunei şehrinin Borneo olarak adlandırıldığı ve tüm adanın da Borneo olarak adlandırıldığı çok açıktır^[1]^[2]. Brunei adı muhtemelen "su" anlamına gelen Sanskritçe váruṇa (वरुण) kelimesinden veya hindu yağmur tanrısı Varuna'dan türemiştir.^[3]

Yerel halk buna Klemantan veya Kalimantan diyordu,^[4] Sanskritçe Kalamanthana kelimesinden türemiştir ve muhtemelen sıcak ve nemli tropikal havasını tanımlamak için "yanan hava" anlamına gelir.^[5] Endonezyalı tarihçi Slamet Muljana, Kalamanthana isminin Sanskritçe kala (zaman veya mevsim) ve manthana (çalkalama, yanma veya sürtünme ile ateş oluşturma) terimlerinden türetildiğini öne sürüyor,^[6] muhtemelen havanın sıcaklığını tanımlıyor.^[7]

Daha önceleri ada başka isimlerle biliniyordu. 977'de Çin kayıtları, Borneo'ya atıfta bulunmak için Bo-ni terimini kullanmaya başladı. 1225'te Çinli resmi Chau Ju-Kua (趙汝适) tarafından da bahsedildi.^[8] Majapahit saray şairi Mpu Prapanca tarafından 1365 yılında yazılan Cava el yazması Nagarakretagama, adadan Tanjungpura Krallığı adası anlamına gelen Nusa Tanjungnagara olarak bahsetmiştir.^[9] Bununla birlikte, aynı el yazması, Barune (Brunei) ve adadaki diğer devletlerden de bahsetti.^[10]

Kaynakça

^ "Kaart van het eiland Borneo, 1601, Benjamin Wright". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "ANTIQUE MAP BORNEO BY DE BRY (C.1602)". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Media, Kompas Cyber. "Hari Nusantara, Kenali Nama Lawas 5 Pulau Besar di Indonesia Halaman all". KOMPAS.com (Endonezce). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
^ "Kalimantan". Encyclopaedia Britannica. Britannica. 17 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
^ Eugene Linden (17 Mart 2011). The Ragged Edge of the World: Encounters at the Frontier Where Modernity, Wildlands and Indigenous Peoples Meet. Penguin Publishing Group. ss. 30-. ISBN 978-1-101-47613-0.
^ "Sanskrit Dictionary". sanskritdictionary.com. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
^ Muljana, Slamet (1960). Sriwidjaja (Endonezce). Pertjetakan Arnoldus. s. 78-79.
^ Siti Norkhalbi Haji Wahsalfelah (2005). "Traditional Woven Textiles: Tradition and Identity Construction in the 'New State' of Brunei Darussalam" (PDF). Universiti Brunei Darussalam. ss. 48/29. 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2017.
^ Suyatno. "Naskah Nagarakretagama" (Endonezce). National Library of Indonesia. 23 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 October 2014.
^ "Nagarakretagama". kelembagaan.perpusnas.go.id (Endonezce). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.

Endonezya coğrafyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Ada ya da takımada ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "Kaart van het eiland Borneo, 1601, Benjamin Wright". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] "ANTIQUE MAP BORNEO BY DE BRY (C.1602)". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] Media, Kompas Cyber. "Hari Nusantara, Kenali Nama Lawas 5 Pulau Besar di Indonesia Halaman all". KOMPAS.com (Endonezce). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.

[4] "Kalimantan". Encyclopaedia Britannica. Britannica. 17 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.

[5] Eugene Linden (17 Mart 2011). The Ragged Edge of the World: Encounters at the Frontier Where Modernity, Wildlands and Indigenous Peoples Meet. Penguin Publishing Group. ss. 30-. ISBN 978-1-101-47613-0.

[6] "Sanskrit Dictionary". sanskritdictionary.com. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.

[7] Muljana, Slamet (1960). Sriwidjaja (Endonezce). Pertjetakan Arnoldus. s. 78-79.

[8] Siti Norkhalbi Haji Wahsalfelah (2005). "Traditional Woven Textiles: Tradition and Identity Construction in the 'New State' of Brunei Darussalam" (PDF). Universiti Brunei Darussalam. ss. 48/29. 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2017.

[9] Suyatno. "Naskah Nagarakretagama" (Endonezce). National Library of Indonesia. 23 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 October 2014.

[10] "Nagarakretagama". kelembagaan.perpusnas.go.id (Endonezce). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.

[1]