Amitai Etzioni

Amitai Etzioni (doğum adı: Werner Falk; 4 Ocak 1929; Köln, Almanya - 31 Mayıs 2023^[1]); Almanya, İsrail ve ABD vatandaşı, Sosyoekonomi ve Komüniteryenizm üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan Yahudi asıllı sosyolog.

Amitai Etzioni, 4 Ocak 1929'da Almanya'nın (o dönemdeki adı Weimar Cumhuriyeti) Köln şehrinde Werner Falk olarak Yahudi bir ailede doğdu. Almanya'da Nazi siyasi hareketinin yükselişi sırasında, beş yaşındayken anne ve babasının her ikisi de Etzioni'yi büyükanne ve büyükbabasının bakımına bırakarak Londra'ya kaçtı. Etzioni, kısa bir süre sonra Almanya'dan bir akrabası tarafından kaçırıldı ve İtalya'da ailesiyle yeniden bir araya geldi. Sonrasında bir yıl boyunca Yunanistan'ın Atina kentinde ailesiyle birlikte kaldı. Ailesine, aile izni yerine lisans izni verildiğinden Filistin’e giremedi. Nihayet evrak işi çözüldüğünde, Etzioni de 1937 kışında Filistin'e göç etti. Hayfa kentinde yatılı bir okula başladı. Okul Müdürü, Etzioni'yi İbranice bir isim alması için teşvik etmesiyle, "Werner" yerine “Amitai” adını kullanmaya başladı. Bu isim, İbranice hakikat kelimesine (emet) ve Eski Ahit'te Jonah'ın babasının adına (Amittai) dayanıyordu.

Etzioni, ailesiyle birlikte, Tel Aviv Bölgesi'nde yer alan Kfar Shmaryahu adlı Yerel konsey içinde küçük bir köy olan Herzliya Gimmel'e taşındı. Etzioni'nin babası, II. Dünya Savaşı sırasında, 1941 yılı baharında, İngiliz Ordusu içinde kurulan bir Yahudi birliği olan "Yahudi Tugayı"na katılmak için evden ayrıldı. Etzioni, on üç yaşındaydı ve okulda zorlanıyordu, bu da annesinin onu, Ben Shemen'deki yatılı bir okula göndermesine neden oldu.

Etzioni, 1946 baharında, on yedi yaşındayken Filistin Yahudi Cemaati'nin yeraltı ordusu olan Haganah'ın seçkin komando gücü Palmah'a İngiliz Mandası ve Arap Lejyonu'na karşı mücadeleye katılmak için liseyi bıraktı ve askeri eğitim için Tel Yosef'e gönderildi. Palmah, İngiliz Polisi'nin Palmah üyelerinin bir listesini ele geçirdiğini öğrendiğinde, kendilerine yeni sahte kimlik kartları verildi ve yeni soyadları seçmek zorunda kaldılar. Amitai Falk, 15 yaşındayken Ben Shemen'de okurken yazılarında kullandığı mahlas olan "Etzioni"yi seçti.

Etzioni, Palmah'ta bulunduğu süre boyunca, Holokost sonrası Avrupa'dan kaçan Yahudilerin Filistin'e göç etmesini engelleyen ve bir Yahudi devletinin kurulmasına engel olan İngilizleri kovmak için köprüleri ve polis karakollarını havaya uçurma kampanyası yürüttü. Irgun'un aksine, Palmah büyük ölçüde İngiliz ve küresel kamuoyunu, zayiat vermek yerine etkilemeye çalıştı. Etzioni'nin de dahil olduğu Palmah Birliği, Arap Lejyonu tarafından kuşatılan Kudüs'ün savunmasına katıldı.

Etzioni, İsrail Devleti'nin kurulmasında aktif bir rol aldı. İsrail Bağımsızlık Savaşı'nın sona ermesinden sonra, 1950'de Martin Buber tarafından kurulan bir enstitüde bir yıl boyunca eğitim aldı. 1951'de Kudüs İbrani Üniversitesi'ne kaydoldu ve burada sosyoloji alanında hem BA (1954) hem de MA (1956) derecelerini tamamladı. 1957'de Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde okumak için Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. Doktorasını 1958'de sosyoloji alanında aldı. Daha sonra Harvard Business School'da ve New York'taki Columbia Üniversitesi'nin Sosyoloji Bölümü'nde görev aldı ve 20 yıl boyunca sosyoloji profesörü olarak ders verdi.

Vietnam Savaşı'nın şiddetli bir karşıtıydı. 1978'de Washington'da liberal düşünce kuruluşu olan Brookings Institution'a üye oldu. ABD Başkanı Jimmy Carter'ın ve Bill Clinton'ın danışmanıydı. 1980'de Washington'deki George Washington Üniversitesi'nde profesör olarak görev aldı ve bu üniversitedeki Topluluk Politikaları Araştırmaları Enstitüsü'nün direktörlüğünü yaptı. Ayrıca Amerikan Sosyoloji Derneği'nin de başkanlığını yaptı.

Sosyoekonomi ve Komüniteryenizm üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan Etzioni, Sosyo-Ekonomiyi Geliştirme Derneği (SASE) ve Topluluk Ağı'nın kurucusudur. Modern Organizations (Modern Organizasyonlar) (1964), The Active Society (Aktif Toplum) (1968) ve The New Golden Rule (Yeni Altın Kural) (1996) gibi son derece etkili kitaplar yazdı.

Etzioni, iki kez evlendi ve beş oğlu oldu. İkinci eşi ve bir oğlu trafik kazasında öldü.

• A Comparative Analysis of Complex Organizations. Glencoe, Ill: Free Press, 1961
• Modern Organizations. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1964
• Winning Without War. Garden City, N.Y.: Doubleday, 1964
• The Moon-Doggle: Domestic and International Implications of the Space Race. Garden City, N.Y.: Doubleday, 1964.
• Political Unification: A Comparative Study of Leaders and Forces. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1965).
• The Active Society: A Theory of Societal and Political Processes. New York: Free Press, 1968 ISBN 0-02-909590-5
• Genetic Fix: the Next Technological Revolution. New York: Macmillan Publishing Co., Inc., 1973 ISBN 0-06-090428-3
• An Immodest Agenda: Rebuilding America Before the 21st Century. New York: McGraw-Hill Co., 1983 ISBN 0-07-019723-7
• Capital Corruption: the New Attack on American Democracy. New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1984 ISBN 0-15-115469-4
• The Moral Dimension: Toward a New Economics. New York: The Free Press, 1988 ISBN 0-02-909900-5
• The Spirit of Community: Rights, Responsibilities and the Communitarian Agenda. New York: Crown Publishers, Inc. 1993 ISBN 0-517-59277-0
• The New Golden Rule: Community and Morality in a Democratic Society. New York: Basic Books, 1997 ISBN 0-465-05297-5
• The Limits of Privacy. New York, NY: Basic Books, 1999 ISBN 0-465-04090-X
• The Monochrome Society. Princeton: Princeton University Press, 2001 ISBN 0-691-07090-3
• Political Unification Revisited: On Building Supernational Communities. Lexington Books, 2001 ISBN 0-7391-0272-9
• Next: The Road to the Good Society. New York: Basic Books, 2001 ISBN 0-465-02090-9
• My Brother's Keeper: A Memoir and a Message. Rowman & Littlefield, 2003 ISBN 0-7425-2158-3
• How Patriotic is the Patriot Act? New York: Routledge, 2004 ISBN 0-415-95047-3
• From Empire to Community. New York: Palgrave Macmillan, 2004 ISBN 0-300-10857-5
• Security First: For a Muscular, Moral Foreign Policy. New Haven: Yale University Press, 2007 ISBN 978-0-300-10857-6

• Habibe Gülsüm Müftüler, Amitai Etzioni Sosyolojisi, İstanbul: Scala Yayıncılık, 2012.