Altiplano

Altiplano (Quechua ve Aymara dillerinde: Qullaw) Peru'nun güneydoğusu ile Batı Bolivya'da Batı (Cordillera Occidental) ve Doğu-Andlar arasında (Cordillera Oriental) bulunan bir platodur.

Altiplano ortalama 3.600 m rakımda bulunur ve yaklaşık 170.000 km² alana yayılır. Altiplano'nun kuzeyinde dünyanın en büyük dağ gölü Titikaka Gölü bulunur. Buradan başlayarak Altiplano 1.000 km kadar güneye doğru uzanır.

Altiplano iklimi soğuk ve yarı kurak -kurakdır. Yıllık ortalama sıcaklıklar batı kısmında 3 derece ile Titikaka Gölü kenarında 12 derece arasında oynar. Yağışlar, güneybatıda 200 mm altında iken Titikaka Gölü'nde 800 mm üzerindedir. Kar yağışı enderdir ve en çok Nisan ve Eylül arasında görülür.

Altiplano'nun iç kesimleri değişken nemli iklimli yüksek dağ bitki örtülü Puna'nın karakteristik özelliklerini gösterirken; kenar kesimleri Páramo'nun karakteristik özelliklerini taşır: yani, az sıcaklık değişmelerinde görece daha yüksek neme sahiptir.

Kuzey'de Titikaka Gölü'nün yanında diğer önemli su kaynakları Poopó Gölü ve Orta Altiplano'da tuz gölü Salar de Coipasa ve güneydeki Salar de Uyuni'dir. Titikaka Gölü ve Poopó Gölü Río Desaguadero nehri ile birbire bağlanırlar.

Altiplano, bu bölge Senozoik zamanın (65 milyon yıl önce) başlarında Batı ve Doğu Kordiller dağ sırasına karşı güçlü bir şekilde çöktüğünde gelişir. Böylece kilometrelerce kalınlığında tortul kayaçlar oluşur.

Miosen (20 milyon yıl) Batı Kordiller'de volkanik aktivite egemen olur ki, bugün 6000 metre yüksekliği bulan stratovolkanlar oluşur. Bugün hala Altiplano kıyısındaki sıcak buhar ve kükürt kaynakları, bu genç volkanizme delalet eder.

2 Milyon yıl önce Pleistosen zamanın başından beri intermontan havzanın yükselmesi meysana gelir. Altiplano'nun merkezi ve güneydeki küçük havzalarda geçen 30.000 yılda büyük göller (Ballivián) görülür. Bu zamana ait, 20 ile 70 metre derinliğe sahip tatlı su kaynakları, bugüne oranla daha yüksek yağış miktarına delalet eder. Buzul Çağı sonu ve 10.000 yıl önce Holosen zamanın başlangıcı, bariz bir iklim değişikliği meydana getirir. Daha sıcak olmasına rağmen yağış miktarı geriye gider.

Altiplano 10.000 yıl önceki ilk yerleşimden beri eski yüksek kültürlere ait sulama teraslarının bulunduğu merkezi bir yerleşim bölgesi olmuştur.

Bugün Altiplano'nun doğu kenarında Bolivya'nın büyük şehri La Paz vardır. Şehir 3.100 metredeki bir vadi kazanından dik yamaç boyunca 4.000 metrede bulunan düzlüğe kadar uzanır. Milyonluk şehir El Alto hemen plato sınırındadır. Güneydoğuda büyük şehirler Oruro ve Potosí bulunur.

Wikimedia Commons'ta Altiplano ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

• Şili Altiplano'sunun su kaynakları (isp)