Ali Halim Neyzi

Ali Halim Neyzi (14 Mart 1927, İstanbul - 26 Haziran 2005, Kemer, Antalya), Türk kitap ve tiyatro yazarı, çevirmen, araştırmacı, sunucu ve sigortacıdır. Roman, tiyatro, anı ve şiir türlerinde yazıp yurt dışından eserleri Türkçeye çevirmiştir.

Hayatı

Neyzi, 14 Mart 1927 tarihinde İstanbul'da iş insanı Muzaffer Halim Neyzi ve akademisyen Mehmet Ali Ayni'nin kızı Nezihe Neyzi'nin çocuğu olarak dünyaya geldi. Köklü bir aileye mensuptur; eski İstanbul Şehremini Hekim İsmail Paşa ile besteci kızı Leyla Saz, eski Bağdat ve Trabzon valisi Giritli Sırrı Paşa'nın torunudur. Hikâye yazmaya ilgisi olan Neyzi'nin 12 yaşında yazdığı kitabı Sibirya Ovalarında, 1939 yılında dedesi Mehmet Ali Ayni tarafından ondan habersiz yayımlanmıştır. Liseyi 1946 yılında Robert Kolej'de tamamlamasının ardından Harvard Üniversitesi'nde işletme lisansını 1955 yılında burs ile yapmıştır.^[1]^[2]

Mezun olduktan sonra Neyzi, bir dönem Amsterdam'da çalışmış, BBC Dünya Servisi'nde Türkçe çevirmenliği ile program sunuculuğu ve TRT Ankara Radyosu'nda ise İngilizce çevirmenliği ve sunuculuğu yapmıştır. 1950 yılında sigortacılık işine başlamıştır; Genel Sigorta, Halk Sigorta, American Home ve İsviçre Sigorta şirketlerinde genel müdürlük ile üst düzey yöneticilik yapmıştır.^[3]^[4]

Neyzi, iş ve ticaret hayatından çok asıl olarak edebiyat ile araştırma alanları ile ilgilenmiştir. Pazar Postası dergisi ve Vatan gazetesinde tiyatro eleştirileri yazmıştır. Yazar Lyle Kessler'ın Çıkmaz Sokak Çocukları eserini çevirmiş, bu vesileyle Ankara Sanat Severler Derneği'nden ödül almıştır. Yazdığı oyunu Damdakiler sayesinde 1987 İnönü Vakfı Ödülü'nü kazanmıştır.

Neyzi, 26 Haziran 2005 tarihinde Antalya'da hayatını kaybetmiştir. Mezarı, Edirnekapı Şehitliği'nde bulunmaktadır.

Edebi kişiliği

Yazdığı eserlerinde hayatından, anılarından, kent ve köy ilişkilerinden ve İstanbul'dan bahsetmiştir. Hüseyin Paşa Çıkmazı no. 4 adlı eserinde çocukluğunun geçtiği İstanbul'daki aile köşkünü ve köşkte yaşayanlar ile çalışanlar arasındaki samimi ilişkilerden, Meyzi ile Neyzi'de anne ve babasının tanışması ve aşık olması ile birlikte gerçekleşen Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş döneminin getirdiği değişimlerden, Pafe'de çocukluğunun köşkündeki evlatlık çocuklardan, Çoban'da köyde yer alan ağalık ve eşkıyalık düzeninden, Işık'ta İstanbul'un zengin ile yoksul semtlerinde olan farklı hayatlardan ve Alma Mater ile Dost Mektupları'nda İkinci Dünya Savaşı döneminde okuduğu Robert Kolej'de kendisi ve arkadaşlarının yaşantısı, mezun olduktan sonraki hayatlarından bahsetmiştir.

Neyzi, Dede Korkut hikâyelerinden esinlenerek Alas Hatun oyununu yazmıştır. Çevirmenliğinde ise Shakespeare'in V. Henry, Kral 3. Richard, Kral John, Titus Andronicus ve Aşkın Çabası Boşuna, David Mamet'in Oleanna oyunlarını Türkçeye kazandırmıştır. Bölüm Bölüm: Şiirler kitabındaki şiirlerde ise tabiat, aşk ve nostalji konuları işlenmiştir.

Özel hayatı

Neyzi, 1950 yılında eski Muş CHP milletvekili ve Genel Sigorta kurucularından Şükrü Ataman'ın kızı, ileride İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı olan Olcay Neyzi ile evlenmiştir. Evliliğinden ise iki çocuğu olmuştur; iş insanı ve Aygaz eski Genel Müdürü Mehmet Ali Neyzi ile antropolog, araştırmacı ve yazar Leyla Neyzi.^[5]

1998 yılında eşinden ayrılmış ve Antalya'ya yerleşmiştir; Antalya'da yaşadığı ev günümüzde bir tatil bahçesine dönüştürülmüştür. Son yıllarında eski TBMM Tunceli milletvekili ve Sümerbank yöneticisi Necmettin Sahir Sılan'ın kızı Şen Sahir Sılan ile sevgili olmuştur.

Neyzi; araştırmacı Nezih Neyzi ile iş insanı Ahmet Halim Neyzi'nin kardeşi, iş insanı ve danışman Halim Neyzi'nin amcası ve Ayfer Neyzi'nin eniştesidir.

Eserleri

Sibirya Ovalarında, Marifet Basımevi, 1939
Sigorta Eğitimi, Yenilik Basımevi, 1960
Kaza Sigortaları Kaideleri ve Tatbikatı, Yenilik Basımevi, 1964
Çıkmaz Sokak Çocukları, Lyle Kessler, 1980 (çeviri)
Meyzi ile Neyzi, Karacan Yayınları, 1983, ISBN 9789754068160
Alma Mater, Karacan Yayınları, 1984, ISBN 9789754068178
Dadı, Karacan Yayınları, 1984, ISBN 9789754068245
Evlatlık Bir Kızın Güncesi: Pafe, Ağaoğlu Yayınevi, 1985, ISBN 9789754068186
Uzatmalı Sevgiliye Mektuplar, Anadolu Yayıncılık, 1986, ISBN 9789754068252
Işık, Dizerkonca Matbaası, 1987, ISBN 9789754068191
Dost Mektupları, 1987, ISBN 9789754068267
Damdakiler, Yanar Yayınları, 1987, ISBN 9789757690009
Mahir: Bir Teröristin Yaşam Öyküsü, Yanar Yayınları, 1988, ISBN 9789754068194
Beyzade - Paşazade, Yanar Yayınları, 1991, ISBN 9789754068291
Çoban, Cem Yayınevi, 1992, ISBN 9789754068224
David Mamet - Toplu Oyunları (Oleanna, Glengarry Glen Ross, Tiyatroda Bir Yaşam, Şal), David Mamet, Mitos Boyut Yayınları, 1994 (çeviri), ISBN 9789757468004
Titus Andronicus, William Shakespeare, Mitos Boyut Yayınları, 1995 (çeviri), ISBN 9789758023127
Toplu Oyunları 1 (Alas Hatun, Yardirektörün Eşi, Mektuplar), Mitos Boyut Yayınları, 1997, ISBN 9789758106080
Benim Sigortacılarım, Dünya Yayınları, 1998, ISBN 9789754068275
Aşkın Çabası Boşuna, William Shakespeare, Mitos Boyut Yayınları, 2002 (çeviri), ISBN 9789758648238
V. Henry, William Shakespeare, Mitos Boyut Yayınları, 2002 (çeviri), ISBN 9789758648245
Shakespeare Oyunculuğu, Adrian Brine - Michael York, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2002 (çeviri), ISBN 9789754583052
Lara Feneri I: Çakıp Sönen Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2003, ISBN 9789754584639
Kral John, William Shakespeare, Mitos Boyut Yayınları, 2003 (çeviri), ISBN 9789758648290
Lara Feneri II: Çakıp Sönen Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2004, ISBN 9789754586022
Kral III. Richard, William Shakespeare, Mitos Boyut Yayınları, 2004 (çeviri), ISBN 9789758648801
Tiyatrodan Gösteri Sanatlarına: Tiyatronun Başlangıcı ve Geçirdiği Evreler, Mitos Boyut Yayınları, 2004, ISBN 9789758648658
Gökdelen, Cem Yayınevi, 2005, ISBN 9789754068216
Hüseyin Paşa Çıkmazı No. 4, Cem Yayınevi, 2005, ISBN 9789754068153
Lara Feneri III: Çakıp Sönen Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005, ISBN 9789754586541
Gönüllü Sürgün, Cem Yayınevi, 2005, ISBN 9789754068232
Bölüm Bölüm, Mitos Yayınları, 2007
Kafka Oyunları, Michael Almaz - Mark Rozovsky - Alan Bennett, Mitos Boyut Yayınları, 2011 (çeviri)

Kaynakça

^ Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Ali Halim Neyzi". teis.yesevi.edu.tr. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "COMPANY HISTORY". www.kep.com.tr. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "Gesid - Türk Sigorta Dünyasının Acı Kaybı". gesid.org.tr. 15 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "NEYZİ, Ali H". www.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "Leyla Neyzi". www.scalakitapci.com/. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[1] Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Ali Halim Neyzi". teis.yesevi.edu.tr. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[2] "COMPANY HISTORY". www.kep.com.tr. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[3] "Gesid - Türk Sigorta Dünyasının Acı Kaybı". gesid.org.tr. 15 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[4] "NEYZİ, Ali H". www.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[5] "Leyla Neyzi". www.scalakitapci.com/. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[1]