Ali-İlahilik

Şablon:Yazdânizm Ali-İlâhîlik ya da bazen Aliyullahîlik, Batı İran'da Kürdistan ve Luristan eyâletlerindeki bâzı Kürt kabileleri ve Lübnan'ın kuzeyi ile Suriye arasındaki yörelerde yerleşik bazı kabile ve topluluklar arasında yaşayan dinî i'tikad.

İran'ın Luristan Eyaleti'nde Şiîiğin Zerdüştlük ve diğer eski dinlerle karışması neticesinde oluşmuş olan senkretik bir dindir. Tarih boyunca Tanrı'nın art arda belirli kişilerde tecelli ettiği inancı hâkimdir. Bu tecelliler arasında en yüksek rütbeli olanının ise, İslâmî kişiliklerden Ali bin Ebî Tâlib olduğu i'tikadı inançlarının temelini teşkil etmektedir.^[1] Şiî İslâm başta olmak üzere tasavvuf, Zerdüştlük ve çeşitli gnostik düşünce akımlarından etkilenmiştir.^[2] Mücessime'den olan "Ali-İlâhîler", ulûhîyet isnât ettikleri Ali bin Ebî Tâlib'i kendi ilâhları olarak addederler.

Öğretileri kendi civar muhitlerinde yaşayan komşu Müslüman ve Hristiyanlar tarafından tam olarak bilinmeyen Nusayrîler, Yezîdîler ve benzeri birçok dinî topluluklara atfedilmiş olduğu gibi Ali-İlâhîlere ait olduğu iddia edilen pek çok ilginç ve gizli âyin ve törenlerin de mevcudiyeti öne sürülmüştür.^[3]

Bâzı bilim insanları ve araştırmacılar, özellikle Batı İran ve genel olarak da Antik İran'da geçmiş dönemlerde yaygın olan din ve mitolojilerden aldıkları ögeler sebebiyle Zerdüştlük de dahil olmak üzere daha önceleri mevcut olan eski dinlerdeki gelenek ve törenlerin yığılarak bir araya toplanmasından oluşan Ali-İlâhîliğin Ehl-i Hakk ve Yezîdîlik ile birlikte bir tür Batı İranî-Kürt dinî olarak kabul edilebileceğini dile getirmektedirler.^[2]