Aare
| Aare | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Aar buzulları |
| Kaynak rakımı | 1940 m. |
| Ağız | Ren |
| Ağız rak��mı | 311 m. |
| Uzunluk | 288 km. |
| Havza alanı | 17.755 km2 |
1.Zihl kanalı
2.Broye kanalı
3.Hagneck kanalı
4.Nidau-Büren kanalı
Aare (ya da Aar) İsviçre'de ırmak, Ren'in kolu: 295 km. Havzası 17600 km², rejimi Alp tipidir.[1] Grimsel'in eteğinde 1879 m yükseklikte doğar.[1] İsviçre'nin başlıca ırmağı olan Aar, Bern'e kadar çok turistik (Miringen, İnterlaken, Thun) bir Alp vadisine akar. Aşağı bölümünde Mitteland'ın büyük bölümünü akaçlayarak Biel gölünü geçer ve Jura'nın eteğini boylar.[1] Irmağın bu bölümünde yapılan hidro elektrik santrallar, Biel, Oltan, Solothurn, Aarau kentlerinde uran tesisleri kurulmasını kolaylaştırmıştır. Daha sonra başlıca kolları Reuss ve Limmat'ı alan Aar, Waldshut'un karşısında Ren'le buluşur.[1]
Akış doğrultusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Aare, Grimsel bölgesindeki Aar buzullarından doğar. Meiringen'de derin ve dar bir vadi olan Aareschlucht boğazından geçerek Brienz'de Brienzer gölüne dökülür. Brienz gölünden 7 km.lik yol boyunca Bödeli adındaki bir kanal aracılığıyla Thun gölüne akar. Kander buzulundan doğan Kander deresi de Thun gölüne bağlanır.
Aare Thun'da Thun gölünden ayrılır ve geniş Aare vadisi boyunca Bern'e doğru akar. Bern'e ulaşmadan önce Gürbe ve Giesse dereleri de Aare'ye bağlanır. Aare Bern'de, şehrin kurulduğu mahmuzun etrafında dar bir yay çizer. Ardından çeşitli büklümlerle bir menderes oluşturur. Bu sayede oluşturduğu Enge yarımadasının etrafından akar ve Wohlen gölüne dökülür.
Radelfingen'de Saane/Sarine nehrini içine aldıktan sonra kuzeye doğru akmaya başlar. Aarberg ile Hagneck arasındaki yapay bir kanal olan Hagneck kanalı ile Biel gölü'ne dökülür. Nidau'da Biel gölünden ayrılarak yine yapay bir kanal olan Nidau-Büren kanalından akarak Büren'den hemen önce eski yatağına geri döner. Aarberg ile Büren arasındaki orijinal nehir yatağına "Alte Aare" (Eski Aare) denir. Nehir'in Biel gölüne yapay şekilde akıtılması sayesinde, Aare'nin alplerden taşıyıp getirdiği büyük miktarda alüvyon, çakıl ve kar suyu Biel gölü tarafından emilir. Böylece bir zamanlar bataklık olan alanlar "İsviçre'nin sebze bahçeleri" haline gelmiştir.
Bu noktadan sonra Aare uzun bir yol boyunca kuzeydoğu yönünde akar. Önce Solothurn'dan geçer. Ardından sırayla Emme ve Wigger nehrilerini kendisine katar. Olten ve Aarau şehirlerinden geçer. Suhre, Bünz ve Wildegg derelerini de içine alır. Brugg'u geçtikten hemen sonra önce Reuss, sonra Limmat nehirleri Aare'ye dökülür. Ardından kuzeye doğru akmaya başlar ve Koblenz 'de Ren ile birleşir. Ren nehri de Almanya ve Hollanda'yı geçerek sularını Kuzey Denizi'ne boşaltır.
Aare'nin kolları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Limmat
- Reuss
- Suhre
- Bünz
- Wigger
- Murg
- Emme
- Zihlkanal
- Saane/Aarine
- Kander
- Lütschine
Kullanımı ve Kültürel tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik çağlardan beri Aare ve yan kollarında gemi ile yolculuk yapılmaktaydı. Orta Çağ'da Aare önemli bir sınır nehri olarak işlev gördü. Hristiyan Burgundililer ile daha kuzeyde yaşayan putperest Alemanca konuşan Alemanni kavimi arasında bir sınır oldu. Karolenjler ve Roma-Germen imparatorluğu zamanında da aynı işlevi sürdürdü. Bern şehrinin kurulması ile 12. ve 13. yüzyılda nehrin kaderi değişti, nehrin üzerine köprüler yapılmaya başladı ve nehrin iki tarafındaki hakimiyet alanları giderek gelişti.
Aare'de önceleri nehir üzerinden kereste taşımacılığı yapılıyordu. Ancak 19. yüzyılda demiryolunun inşa edilmesinden sonra nehir üzerine ilk enerji santrali yapıldı. Bugün Aare üzerinde 30'a yakın enerji santrali bulunmaktadır. (9'u Innertkirchen'de) Ayrıca Mühleberg, Gösgen ve Beznau'da bulunan nükleer enerji santralleri soğutma sistemleri için Aare'nin suyunu kullanmaktadr.
Günümüzde Aare boş zaman aktiviteleri için sevilen bir nehirdir. Geniş bir bölgede şişirme botlarla gezinti yapmak mümkündür. Sahlleri fazla kayalık değildir, zaman zaman akıntı olsa da yüzmek için kullanılabilir.
Döküldüğü göller
[değiştir | kaynağı değiştir]- Grimsel baraj gölü
- Brienz gölü
- Thun gölü
- Wohlen baraj gölü
- Niederried baraj gölü
- Biel gölü
- Klingnauer baraj gölü
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Aare Guttannen'dan önce küçük bir vadiye akar -
Innertkirchen'de Aare -
Thun'da -
Aarberg'de "Eski Aare" -
Wohlensee'ye ulaşmadan hemen önce Aare
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
