Çelyuskin
 Çelyuskin | |
| Tarihçe | |
|---|---|
| Sovyetler Birliği | |
| Adı | Çelyuskin |
| Adının geldiği yer/kişi | Semyon Çelyuskin |
| Görevlendirme | 11 Mart 1933 |
| Hizmet | 6 Mayıs 1933 |
| Genel karakteristik | |
| Tipi | Buharlı buzkıran |
| Tonaj | 7500 ton |
| Mürettebat | 111 |
Çelyuskin (Rusça: Челю́скин) Sovyet buharlı buzkıran gemisidir. 1934 yılında çıktığı seferde Murmansk'dan Vladivostok'a Kuzey Kutup rotasından gitmeye çalışmış ancak başarısız olarak batmıştır. Görevli 111 personel bir kişi hariç kurtarılmıştır. Kuzey Kutbu'nun keşfinde önemli bir yere sahip olan geminin yolculuğu sayesinde SSCB Kuzeydoğu Geçidi olarak adlandıran suları lojistik anlamda kullanabileceğini görmüş ve bu olanağı değerlendirmiştir. Personel içinde kameramanların bulunması sayesinde görev ve kurtarma faaliyetinin tamamı belgelenmiş, personelin kriz koşullarına cesaretle karşı koyması boyun eğmeyen anlamına gelecek şekilde Çelyuskinets adlı deyimin ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Arka plan ve isimlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Çelyuskin, 1933 yılında Danimarka Kopenhag'da yerleşik Burmeister and Wain firmasına yaptırılmıştır. Geminin adı 18. yüzyıl Rus kutup kaşifi Semyon Çelyuskin'den gelmektedir.
Görev
[değiştir | kaynağı değiştir]Murmansk'dan 2 ğustos 1933 tarihinde ayrılan gemi Kuzey Kutup rotasının büyük kısmını aştıktan sonra Eylül ayında yoğun buzlar karşılaştı. Çukçi Yarımadası açıklarındaki Kolyuçin Adası'na 8 personel bıraktıktan sonra aralarında 10 kadın ve 2 çocuk olan 104 kişi kalmış oldu. Gemi buzullar arasında saplanıp kaldıktan sonra sürüklenmiş ve sonrasında 13 Şubat 1934 günü batmıştır. Kaza sürecinde sadece bir kişi (B. G. Mogileviç) sürüklenen kargo yükleri ezilerek can vermiş, bunun dışında can kaybı yaşanmamıştır. Kazazedeler buzul üzerinde kamp kurmuş ve kurtarılan ekipman sayesinde merkezle temasın kopmaması sağlanmış, yardım beklenmiştir. Kadınlar ve çocuklar öncelikli olarak hava yoluyla kurtarılmıştır. 5 Mart günü 29 seferle yapılan kurtarma sürse de son kazazedenin bölgeden ayrılması Nisan ayını bulmuştur.
Havadan kurtarma faaliyetine katılan pilotlar anatoly Liapidevskiy, Sigizmund Levanevskiy, Vasili Molokov, Mavriky Slepnov, Mihail Vodopiyanıv, Nikolay Kamanin ve İvan Doronin olmuştur. Ayrıca kurtarma faaliyetlerine ABD'li havacılar Clyde Goodwin ve William Latimer Lavery de katılmıştır. Tüm havacılara çabalarından dolayı Lenin Nişanı verilmiştir. Kurtarma sırasında Tupolev TB-1 ve Polikarpov R-5 uçakları kullanılmıştır.
Sonuçları ve kültürel etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Gemi, planlanan yolculuğun son aşamasında Bering Boğazı girişine kadar sorunsuz ilerlediği için Sovyet yönetim tarafından görev başarılı kabul edilmiştir. Böylece buharlı bir buzkıranın aynı mevsimde Kuzey Kutup rotasından geçebileceği görülmüştür. Takip eden yıllarda yapılan benzer girişimler sayesinde yol açılmış ve 1935 yılından itibaren düzenli seferler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Sovyet Baltık Filosu bu güzergâhtan Pasifik Okyanusuna geçerek olası Japon tehdidine karşı önlem almştır.
Sefere dahil olan kameramanlar sayesinde tüm sefer, kazazedelerin yaşamı ve kurtarılması belgelenmiştir. Bu sayede zorlu koşullarda Sovyet bilim insanlarının dirayeti kamuoyu tarafından bilinir hale gelmiştir.
Geminin batığı ancak Eylül 2006'da Çukçi Denizi'nde 50 metre derinlikte bulunmuştur.[1]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Çelyuskin batarken (13 Şubat 1934) -
Çelyuskin -
Kazazedeler yardım uçaklarının inebilmesi için pist yaparken -
Yardım uçakları gelirken -
Kurtarılmayı beklerken yapılan bilimsel ölçüm
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 13 Şubat 2007 tarihli RIA haberi 23 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 23 Haziran 2023 tarihinde erişilmiştir