Çaldıran
| Çaldıran | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Van |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Hasan Hüsnü Türker |
| • Belediye başkanı | Hatice Atabay Gündoğdu (DEM Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.742 km² |
| Rakım | 2.050 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 63.013 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 63.133 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 65970 |
| İl alan kodu | 432 |
| İl plaka kodu | 65 |
Çaldıran, Van ilinin bir ilçesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çaldıran geçmişi kadim doğunun çok eski yönlerine bakmaktadır. Gerek Pers imparatorluğunun Gerekse de İskenderin ilk uğrak noktalarından biri burası olmuştur. İpek yolunda geçit noktası olan bu ilçe Tarihi kaynaklara göre Çil(40) derân(kilise) Kırk kilisenin bulunduğu yer anlamına gelmektedir. Bu verilere dayanarak yapılan araştırmalar sonucu Çaldıran Merkezde 3 köylerinde ise tam 37 tane kilisenin kalıntıları bulunmuş fakat hiç el değmemiştir. Antik ismi Ebexe olan bu bölgenin tarih serüveni ilkel mezozoik dönemlere kadar dayanmaktadır. Tarih yazımında II. Sargon, Büyük Kiros, İskender, Timur, Şah İsmail, Çaldıran Savaşı'nın buradaki ovada yapıldığını bilinse de tarihçiler arasında görüş ayrılığı vardır. Nitekim ilçenin doğusunda bulunan İran sınırları içerisindeki yerleşim yerinin adı 2005 yılında Çaldıran diye değiştirilmiştir. Bu ilçede de biraz küçük olmakla birlikte ova mevcuttur. İranlılar, Çaldıran savaşının kendi sınırları içerisindeki bu ovada yapıldığını iddia etmektedirler. Çaldıran savaşı Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim ile Safevi şahı İsmail arasında gerçekleşmiştir.[1] Cumhuriyet döneminin başlarından itibaren Muradiye ilçesine bağlı bir nahiye olan yerleşim, 17 Aralık 1986'da belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[2] 4 Temmuz 1987 tarihinde ise ilçe oldu.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık 9 Ocak 1990 tarihinde -46,4 derece ile Çaldıran ilçesindedir. Temmuz ve Ağustos ayları dışında sıcaklık, geceleri sıfırın altındadır. Çaldıran Ovası üzerine kurulu yerleşimin denizden yüksekliği 2050 metredir. 2012 yılı verilerine göre ilçe 149.614 hektar alana sahip olup, bunun; 27.621 hektarı tarım alanı, 92.307 hektarı mera, 15.063 hektarı çayır, 14.623 hektarı da tarım dışı arazilerdir.[3] Türkiye'deki geniş Çaldıran Ovası İran'daki küçük ova ile geçitlerle bağlantılıdır.
Jeotermal enerji
[değiştir | kaynağı değiştir]Çaldıran ilçe merkezinin 3 km güneyinde yapılan sondajlarda jeotermal sıcak su bulunmuştur. Fay hattının geçtiği volkanik kayaçlar içinden 83 °C sıcaklığında su sondaj ile çıkarılmıştır. Doğal sıcak su kaynaklarının sıcaklığı 14–61 °C'dir. Rezervuar sıcaklığının 95–112 °C'dir. Sondaj kuyusunda toplam mineralizasyon 3841 mg/lt'dir. Çıkan su; sodyumlu, klorürlü, borlu, kalsiyumlu-bikarbonatlı sıcak su sınıfındadır. Sıcak sular konut ısıtma, termal turizm, seracılık, Jeotermal elektrik üretilebilecek potansiyeldedir.[4]
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Halkın geçim kaynağı hayvancılıktır. Ayrancılar köyü yakınında jeotermal sular yardımıyla ısıtılan 34.000 m2 serada domates üretimi yapılmaktadır. 2–4 bin metrede bulunan 140 °C sıcaklığındaki sudan elektrik üretimi planlanmaktadır.[5]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[6] | 41.879 | 4.780 | 37.099 |
| 2000[7] | 56.485 | 12.841 | 43.644 |
| 2007[8] | 63.864 | 16.172 | 47.692 |
| 2008[9] | 65.663 | 15.311 | 50.352 |
| 2009[10] | 65.304 | 13.334 | 51.970 |
| 2010[11] | 65.844 | 14.544 | 51.300 |
| 2011[12] | 67.367 | 15.198 | 52.169 |
| 2012[13] | 67.329 | 14.361 | 52.968 |
| 2013[14] | 66.624 | 66.624 | veri yok |
| 2014[15] | 66.679 | 66.679 | veri yok |
| 2015[16] | 65.986 | 65.986 | veri yok |
| 2016[16] | 65.059 | 65.059 | veri yok |
| 2017[16] | 63.603 | 63.603 | veri yok |
| 2018[16] | 63.013 | 63.013 | veri yok |
| 2019[16] | 62.530 | 62.530 | veri yok |
| 2020[16] | 63.133 | 63.133 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ÇALDIRAN SAVAŞI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024.
- ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 29 Aralık 1986. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2016.
- ^ Mert, Bayram ali; Aydın, Ali (2017). "Çaldıran/VAN Jeotermal Enerji Kaynakları ve Kullanım Olanaklarının Araştırılması". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2020.
- ^ "Van'da jeotermal elektrik santrali kuruluyor". hurriyet.com.tr. 11 Temmuz 2018. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2020.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çaldıran Nüfusu - Van". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Van Çaldıran Nüfusu". nufusune.com.
 | Van ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye'deki bir ilçe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
