Esarhaddon

Esarhaddon
hari ng Asirya hari ng Babilonya hari ng Sumer at Akkad hari ng Ehipsto at Cush hari ng Apat na Sulok ng Mundo Hari ng Uniberso
Malapitang tingin sa isang paglalarawan ni Esarhaddon na ngayo'y nasa Museo ng Pergamo sa Berlin
Hari ng Imperyong Neo-Asiryo
Panahon	681–669 BC
Sinundan	Sennacherib
Sumunod	Ashurbanipal (Assyria) Shamash-shum-ukin (Babylon)
Asawa	Esharra-hammat iba pa
Among others Anak	Serua-eterat Ashurbanipal Shamash-shum-ukin
Ama	Sennacherib
Ina	Naqi'a
Kapanganakan	c. 713 BCE[1]
Kamatayan	1 Nobyembre 669 BCE[2] (edad c. 44) Harran

Si Esarhaddon o Essarhaddon,^[3] Assarhaddon^[4] and Ashurhaddon^[5] (Neo-Assyrian cuneiform: , Aššur-aḫa-iddina,^[6][7] na nangangahulugang " Binigyan ako ni Ashur ng kapatid na lalake";^[3] Hebreong pambilya: אֵסַר־חַדֹּן ʾĒsar-Ḥadōn) ang hari ng Imperyo Neo-Asiryo mula sa kamatayan ng kanyang amang si Sennacherib noong 681 BCE hanggang sa kanyang kamatayan noong 669 BCE. Siya ang ikatlo sa dinastiyang Sargonid at pinakakilala sa kanyang pananakop sa Sinaunang Ehipto noong 671 BCE na gumawa kanyang imperyo na pinakamalaking imperyo sa buong mundo. Kanyang muling itinayo ang Babilonia na winasak ng kanyang ama.^[8]

Si Esarhadon ikatlong anak ng hari at ikatlong tagagpamana sa trono. Ang panganay na anak ni Sennacherib at tagapagmana na si Ashur-nadin-shumi ay nahuli ng kaaway at pinapatay noong 694 BCE Ang ikalawang anak at tagapagmana sa trono ay si Arda-Mulissu ngunit si Esarhaddon ang ginawang tagapagpama sa trono. Dahil sa desisyong ito, nagalit si Arda-Mulissu at isa pang kapatid na si Nabu-shar-usur at pinatay ang kanilang ama at tinangkang agawin ang trono.^[9]. Naglunsad ng kudeta si Arda-Mulissu ngunit ito ay hindi matagumpay. Ang pangyayaring ito ang gumawa kay Esarhaddon na maging paranoid laban sa mga tao lalo na sa mga kamag-anak na lalake. Kanyang tinalo ang kanyang mga kapatid na lalake noong 681 BCE at naglunsad ngmga malalaking proyekto sa Asirya at Babilonya. Nakidigma siya sa Medes, Arabia, Caucasus at Levant. Kinikilala si Esarhaddon sa kasaysayan na isa sa pinakadakila at pinakamatagumpay na haring Asiryo.

• Cunliffe, Barry W. (2015). By Steppe, Desert, and Ocean: The Birth of Eurasia (sa wikang Ingles). Oxford University Press. ISBN 978-0199689170.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Fales, Frederick Mario (2012). "After Ta'yinat: The New Status of Esarhaddon's Adê for Assyrian Political History". Presses Universitaires de France (sa wikang Ingles). 106 (1): 133–158.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Knapp, Andrew (2020). "The Murderer of Sennacherib, yet Again: The Case against Esarhaddon". Journal of the American Oriental Society (sa wikang Ingles). 140 (1): 165–181. doi:10.7817/jameroriesoci.140.1.0165. JSTOR 10.7817/jameroriesoci.140.1.0165. S2CID 219084248.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Postgate, Nicholas (2014). Bronze Age Bureaucracy: Writing and the Practice of Government in Assyria (sa wikang Ingles). Cambridge University Press. ISBN 978-1107043756.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Widmer, Marie (2019). "Translating the Seleucid βασίλισσα. Notes on the titulature of Stratonice in the Borsippa cylinder". Greece & Rome (sa wikang Ingles). Cambridge University Press. 66 (2): 264–279. doi:10.1017/S001738351900007X. S2CID 199880564.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• "Esarhaddon". Encyclopædia Britannica (sa wikang Ingles). Nakuha noong 22 Nobyembre 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• "Assarhaddon". Encyclopaedia Iranica (sa wikang Ingles). Nakuha noong 23 Nobyembre 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Mark, Joshua J. (2009). "Ashurbanipal". World History Encyclopedia (sa wikang Ingles). Nakuha noong 24 Nobyembre 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)