Ang Langgam at ang Tipaklong
Ang Langgam at ang Tipaklong, bilang kahalili na pinamagatang Ang Tipaklong at ang Langgang (o Mga Langgam), ay isa sa Mga Pabula ni Esopo, na may bilang na 373 sa Talatuntunang Perry.[1] Ang pabula ay naglalarawan kung paano ang isang gutom na tipaklong ay humingi ng pagkain sa isang langgam pagdating ng taglamig at tinanggihan. Ang sitwasyon ay nagbubuod ng mga moral na aral tungkol sa mga birtud ng pagsusumikap at pagpaplano para sa hinaharap.[2]
Maging sa mga panahong Klasiko, gayunpaman, ang payo ay hindi pinagkakatiwalaan ng ilan at ang isang alternatibong kuwento ay kumakatawan sa industriya ng langgam bilang masama at mapagsilbi sa sarili. Ang maselang ironikong muling pagsasalaysay ni Jean de la Fontaine sa Pranses ay nagpalawak ng debate upang masakop ang mga tema ng pakikiramay at pag-ibig sa kapwa. Mula noong ika-18 siglo ang tipaklong ay nakita na bilang ang uri ng artista at ang tanong ng lugar ng kultura sa lipunan ay kasama na rin. Ang pangangatwiran sa ambivalent na kahulugan ng pabula ay karaniwang isinagawa sa pamamagitan ng adaptasyon o reinterpretasyon ng pabula sa panitikan, sining, at musika.
Pabula at kontra-pabula
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang pabula ay tungkol sa isang tipaklong (sa orihinal, isang cicada) na gumugol ng tag-araw sa pagkanta habang ang langgam (o mga langgam sa ilang mga bersyon) ay nagtatrabaho upang mag-imbak ng pagkain para sa taglamig. Pagdating ng panahon, ang tipaklong ay namamatay sa gutom at humihingi ng pagkain sa langgam. Gayunpaman, sinaway ng langgam ang katamaran nito at sinabihan itong sumayaw sa taglamig ngayon.[3] Ang mga bersiyon ng pabula ay matatagpuan sa mga koleksiyon ng mga taludtod ng Babrius (140) at Avianus (34), at sa ilang mga koleksiyon ng prosa kabilang ang mga iniuugnay kay Syntipas at Aphthonius ng Antioquia. Ang orihinal na cicada ng Griyego ng pabula ay itinatago sa mga salin sa Latin at Romanse. Ang isang iba't ibang pabula, na hiwalay na may bilang na 112 sa Talatuntunang Perry,[4] ay nagtatampok ng dung beetle bilang ang aksayadong insektong na nalaman na ang pag-ulan ng taglamig ay naghuhugas ng dumi na pinapakain nito.
Ang pabula ay matatagpuan sa isang malaking bilang ng mga medyebal na pinagmumulan ng Latin at bilang isang moral ballade sa mga tula ni Eustache Deschamps sa ilalim ng pamagat ng La fourmi et le céraseron.[5] Mula sa simula ay ipinapalagay nito ang dating kaalaman sa pabula at naglalahad ng mga halimbawa ng tao ng matino at walang kabuluhang pag-uugali na inilalarawan ng mga insekto. Pati na rin ang paglitaw sa mga katutubong koleksyon ng mga pabula ni Aesop noong panahon ng Renasimyento, ginamit ito ng ilang Neo-Latin na makata bilang paksa, kabilang sina Gabriele Faerno (1563),[6] Hieronymus Osius (1564)[7] at Candidus Pantaleon (1604).[8]
Ang kuwento ay ginamit upang ituro ang mga birtud ng pagsusumikap at ang mga panganib ng kawalan ng kakayahan. Ang ilang mga bersiyon ay nagsasaad ng moral sa dulo kasama ang mga linya ng "Ang tamad na kaluluwa ay magdurusa ng kagutuman",[9] "Trabaho ngayon para kumain bukas",[10] at "Ang Hulyo ay sinusundan ng Disyembre".[11] Sa mga Pabula ni La Fontaine ay walang ginawang pangwakas na paghatol,[12] kahit na pinagtatalunan na ang may-akda ay naroroon na gumagawa ng palihim na katatawanan sa kaniyang sariling kilalang-kilala na mga paraan.[13] Ngunit ang pananaw sa karamihan ng muling pagsasalaysay ng pabula ay sumusuporta sa langgam. Naimpluwensiyahan din ito ng papuri sa Aklat ng Mga Kawikaan sa Bibliya, na dalawang beses na binanggit ang langgam. Ang unang salawikain ay nagpapayo, "Pumunta ka sa langgam, ikaw na tamad! Isaalang-alang ang kaniyang mga lakad at maging matalino, na walang kapitan, tagapangasiwa o pinuno, ay nagbibigay ng kaniyang mga panustos sa tag-araw, at nagtitipon ng kaniyang pagkain sa pag-aani" (6:6-9). Nang maglaon, sa isang katulad na kasabihan ni Agur, ang mga insekto ay kabilang sa 'apat na bagay na maliit sa lupa ngunit sila ay lubhang matatalino. Ang mga langgam ay isang taong hindi malakas, gayon ma'y nagbibigay sila ng kanilang pagkain sa tag-araw.' (30.24-5)
Gayunpaman, mayroong isang alternatibong tradisyon na iniuugnay din sa Aesop kung saan ang langgam ay itinuturing na isang masamang halimbawa. Lumilitaw ito bilang isang kontra-pabula at may bilang na 166 sa Perry Index.[14] Isinalaysay nito na ang langgam ay dating isang tao na laging abala sa pagsasaka. Hindi nasisiyahan sa mga resulta ng kaniyang sariling paggawa, ninakawan niya ang mga pananim ng kaniyang mga kapitbahay sa gabi. Nagalit ito sa hari ng mga diyos, na ginawa siyang langgam ngayon. Ngunit kahit na ang lalaki ay nagbago ng kaniyang anyo, hindi niya binago ang kaniyang mga gawi at hanggang ngayon ay lumilibot sa mga bukirin at nagtitipon ng mga bunga ng paggawa ng ibang tao, iniimbak ang mga ito para sa kaniyang sarili. Ang moral na ibinigay sa pabula sa mga lumang Griyegong pinagmumulan ay mas madaling baguhin ang hitsura kaysa baguhin ang moral na kalikasan ng isang tao. Ito ay bihirang mapansin mula noong Classical na panahon. Kabilang sa ilang kilalang kolektor ng mga pabula na nagtala nito nang maglaon ay sina Gabriele Faerno (1564),[15] at Roger L'Estrange (1692).[16] Ang komento ng huli ay ang "Ang Birtud at ang Bisyo ay sa maraming Pagkakataon, hindi Maipagtatanggi liban sa Pangalan".
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Ben Edwin Perry (1965). Babrius and Phaedrus. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 487, no. 373. ISBN 0-674-99480-9.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Brewer's Concise Dictionary of Phrase and Fable, London reprint 1992, p.36
- ↑ Francisco Rodríguez Adrados, History of the Graeco-Latin fable III, Leiden NL 2003, p.146
- ↑ "Aesopica website". Mythfolklore.net. Nakuha noong 2012-04-04.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Poésie Morale, Paris 1832, pp.191-2
- ↑ Faerno, Gabriello (1743). Fable 7. Nakuha noong 2013-08-18.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Fable 88". Uni-mannheim.de. Nakuha noong 2013-08-18.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Fable 145". Uni-mannheim.de. Nakuha noong 2013-08-18.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ The Sunday School Teacher: A Monthly Magazine, Chicago 1866, p.335
- ↑ Debra J. Housel, The Grasshopper and the Ants--Reader's Theater Script & Fluency Lesson, 2014, p.9
- ↑ Isaac Bickerstaffe’s version, The Gentleman’s Magazine, 26 November 1768, reprinted in The Dramatic Cobbler: The Life and Works of Isaac Bickerstaff, Bucknell University 1972, pp.272-3
- ↑ Jean de La Fontaine. "Original text and translation". Bewilderingstories.com. Nakuha noong 2013-08-18.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Andrew Calder, The Fables of La Fontaine: Wisdom Brought Down to Earth, Geneva CH 2001, pp.18-24
- ↑ "Zeus and the Ant", "Mythfolklore.net". Mythfolklore.net. Nakuha noong 2012-04-04.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Faerno, Gabriello (1743). Fable LXXXIII, available online. Nakuha noong 2012-04-04.
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Fable 188". Mythfolklore.net. Nakuha noong 2012-04-04.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)