อัน ลู่ซาน

อัน ลู่ซาน (จีน: 安祿山, 703 – 29 มกราคม 757) เป็นขุนพลและผู้นำกบฏชาวจีนในสมัยราชวงศ์ถัง เป็นที่รู้จักจากการก่อกบฏอัน ลู่ซาน ซึ่งสร้างความเสียหายร้ายแรงให้แก่ประเทศจีนและคร่าชีวิตผู้คนไปหลายล้านคน

อัน ลู่ซานมีเชื้อสาย Sogdian และ Göktürk^{[1][2][3][4][5][6]} โดยการรับเป็นบุตรบุญธรรม^[7] เขามีชื่อเสียงโด่งดังจากการทำหน้าที่เป็นแม่ทัพ ปกป้องชายแดนทางตะวันออกเฉียงเหนือของราชวงศ์ถังจากพวกคีตันและภัยคุกคามอื่น ๆ อัน ลู่ซานสามารถสร้างความไว้วางใจจากจักรพรรดิถังเสฺวียนจงและหลี่ หลินฟู่ อัครมหาเสนาบดี ด้วยการเดินทางเข้าเฝ้าฯ บ่อยครั้ง ณ เมืองฉางอาน ราชธานีของราชวงศ์ถัง เขาได้รับการแต่งตั้งเป็นเจี๋ยตู้ฉื่อปกครอง 3 หัวเมืองในปี 751 หลังจากการเสียชีวิตของหลี่ หลินฟู่ในปี 753 ความขัดแย้งระหว่างอัน ลู่ซาน กับเก่อ ฉู่ฮั่น และหยาง กั๋วจง สร้างความตึงเครียดทางทหารภายในจักรวรรดิ

ในปลายปี 755 อัน ลู่ซาน ก่อกบฏและเข้ายึดลั่วหยาง เมืองหลวงทางตะวันออกได้อย่างรวดเร็ว และในต้นปี 756 เขาได้สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิแห่งราชวงศ์เยี่ยน ขณะ���ี่ขุนพลของเขายังคงทำศึกต่อไป อัน ลู่ซาน ยังคงอยู่ในพระราชวังหลวงเมืองลั่วหยาง สุขภาพของเขาย่ำแย่ลงทุกวัน ความรุนแรงและความหวาดระแวงก็ทวีความรุนแรงขึ้น ในต้นปี 757 เขาถูกขันทีสังหารด้วยความร่วมมือของอัน ชิงสฺวี บุตรชายของเขา

• Beckwith, Christopher I. (2009): Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13589-2
• Benn, Charles (2002). China's Golden Age: Everyday Life in the Tang Dynasty. Oxford University Press. ISBN 0-19-517665-0
• Bo Yang, Bo Yang Edition of the Zizhi Tongjian, vols. 51, 52, 53
• Twitchett, Dennis, บ.ก. (1979). The Cambridge History of China, Volume 3: Sui and T'ang China, 589–906 AD, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-21446-9.
• Ebrey, Walthall, Palais (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin Company. ISBN 0-618-13384-4
• Lin, Tianwei, "An Lushan เก็บถาวร 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน". Chinese Encyclopedia (Biography Edition), 1st ed.
• Liu Xu et al., Old Book of Tang, vol. 200, part 1
• Ouyang Xiu et al., New Book of Tang, vol. 225, part 1
• Matsui, Hitoshi 松井等 (Japan). "Qidan boxing shi 契丹勃興史 (History of the rise of the Khitan)". Mamden chiri-rekishi kenkyu hokoku 1 (1915).
  Translated into Chinese by Liu, Fengzhu 劉鳳翥. In Minzu Shi Yiwen Ji 民族史譯文集 (A Collection of Translated Papers on Ethnic Histories) 10 (1981). Repr. in: Sun, Jinji et al. 1988 (vol. 1), pp. 93–141
• Mu, Weisheng (2000). The Critical Biography of Guo Ziyi. ISBN 7-80628-406-0
• Pulleyblank, E. G. (1955). The Background of the Rebellion of An Lu-Shan. London: Oxford University Press.
• Pulleyblank, E. G. "The An Lu-Shan Rebellion and the Origins of Chronic Militarism in Late T'ang China", in Perry & Smith, Essays on T'ang Society, Leiden: Brill (1976)
• Sima Guang et al., Zizhi Tongjian, vols. 214, 215, 216, 217, 218, 219
• Schafer, Edward H. The Golden Peaches of Samarkand. Berkeley: University of California Press, 1985. ISBN 978-0-520-05462-2
• Xu, Daoxun, et al. (1993). The Biography of Tang Xuanzong. Beijing: People's Press. ISBN 7-01-001210-5
• แม่แบบ:Xu Elina-Qian
• Xue, Zongzheng (1992). A History of Turks. Beijing: Chinese Social Sciences Press. ISBN 7-5004-0432-8
• Yang, Zhijiu, "An Lushan". Encyclopedia of China (Chinese History Edition), 1st ed.
• Yu, Taishan (2nd Edition 2003). A Comprehensive History of Western Regions. Zhengzhou: Zhongzhou Guji Press. ISBN 7-5348-1266-6
• Zhong, Han. "Ah Lushan Dengzahu De Neiya Wenhua Beijing" ("The Cultural Background on An Lushan, etc in Inner Asia – With the Discussion on the Inner Asia-ized of Sute or Sogdian"). Journal of Chinese Historical Studies. 2005.1. ISSN 1002-7963