พระเจ้าชัยวรมันที่ 6

บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด กรุณาช่วยปรับปรุงบทความนี้ โดยเพิ่มการอ้างอิงแหล่งที่มาที่น่าเชื่อถือ เนื้อความที่ไม่มีแหล่งที่มาอาจถูกคัดค้านหรือลบออก (เรียนรู้ว่าจะนำสารแม่แบบนี้ออกได้อย่างไรและเมื่อไร)

พระเจ้าชัยวรมันที่ 6 (เขมร: ជ័យវរ្ម័នទី៦; สวรรคต ค.ศ. 1107) เป็นพระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรพระนคร ครองราชย์ระหว่างปี ค.ศ. 1080–1107 และเป็นกษัตริย์พระองค์แรกของราชวงศ์มหิธรปุระ แห่งเมืองพิมาย พระองค์เสด็จลงไปปราบกบฎและปราบดาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริย์ปกครองเขมรในกรุงยโศธรปุระ ซึ่งต่อมาคือเมืองพระนครธม

พระเจ้าชัยวรมันที่ 6 เป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรพระนคร ต้นกำเนิดของพระองค์เป็นขุนนางชาวเมืองพิมายแห่งที่ราบสูงโคราช ปัจจุบันคือ อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา เมื่อพระเจ้าหรรษวรมันที่ 3 กษัตริย์กรุงยโศธรปุระจากราชวงศ์ก่อน เสด็จสวรรคตในปี ค.ศ.1080 ได้เกิดการแย่งอำนาจกันภายในราชสำนัก พระองค์ทรงลงไปจัดการและปราบปรามคู่แข่งทางการเมืองอยู่หลายปี เมื่อทุกอย่างเรียบร้อยแล้ว พระองค์ได้ทำการปราบดาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งกรุงยโสธรปุระ ซึ่งในขณะนั้นมีศูนย์กลางอยู่ที่ปราสาทบาปวน ในยุคของพระองค์จึงถูกนับเป็นศิลปะแบบบาปวนด้วย แต่นักโบราณคดีและประวัติศาสตร์บางส่วนได้แยกศิลปะในยุคของพระองค์ออกเป็นศิลปะพิมาย ซึ่งมีความต��างจากบาปวนเล็กน้อย

พระองค์ทรงสถาปนาราชวงศ์ใหม่และจารึกนามว่า "มหิธรปุระ" ลูกหลานของพระองค์ได้ปกครองกรุงยโศธรปุระหรือเมืองพระนคร มาช่วงระยะเวลาหนึ่ง จึงได้สร้างปราสาทนครวัดและปราสาทบายนในรัชกาลถัดมา หลานของพระองค์คือ พระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 ได้นำแบบจากปราสาทหินพิมาย อันเป็นเมืองของราชตระกูลลงไปเป็นต้นแบบการสร้างปราสาทนครวัดถวายพระวิษณุ และในช่วงหลังของราชวงศ์มหิธรปุระ พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ได้ย้ายศูนย์กลางเมืองจากปราสาทบาปวนลงไปสร้างปราสาทบายนทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ราว 300 เมตร และเรียกรวมเขตในกำแพงเมืองและคูน้ำว่า "นครธม" เอกสารในยุคหลังจึงกล่าวถึงพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 ว่า���ป็นกษัตริย์แห่งเมืองนครธมด้วย แต่ถึงอย่างไรก็ตามในฝั่งประเทศไทย จารึกสุโขทัยยังเรียกเมืองนี้ว่า ศรียโศธรปุระ

พระเจ้าชัยวรรมันที่ 6 เสด็จสวรรคตเมื่อปี ค.ศ.1107 หลังจากครองสิริราชสมบัติได้ 27 ปี โดยมีพระเชษฐาของพระองค์ขึ้นสืบราชบัลลังก์เป็น พระเจ้าธรณินทรวรมันที่ 1 ราชวงศ์มหิธรปุระของพระองค์ได้ปกครองอาณาจักรพระนครราว 256 ปี และเป็นราชวงศ์สุดท้ายที่พระนามกษัตริย์ลงท้ายด้วยคำว่า "วรมัน" ต่อมาถูกโค่นล้มโดยพระเจ้าแตงหวาน หรือตระซอกประแอม กษัตริย์เชื้อสายจามปา และเป็นต้นราชวงศ์ของสมเด็จพระนโรดมแห่งกัมพูชาในปัจจุบัน