Новбон якум

Новбон якум
Новбон якум
Сардӯшӣ ва нишони остини новбон якум дар Нерӯи дарёии Эрон
Кӯтаҳнивишт	форсӣ: ناوبان یکم‎
Кишвар	Эрон
Дараҷаи болотар	Новсарвон
Дараҷаи пойинтар	Новбон дувум
Ҳамто	Таҳморо; Русия Ст. лейтенант; ИМА Lieutenant; NATO OF-1;

Новбон якум (форсӣ: ناوبان یکم‎) — дараҷае афсарӣ дар нерӯи дарёӣ, ки ҷойгоҳе болотар аз новбон дувум ва пойинтар аз новсарвон дорад ва баробар бо таҳморо дар нерӯҳои заминӣ ва ҳавоӣ аст^[2].

**Пайдарпаии дараҷаҳои низомӣ**
Дараҷаи пойинтар: Новбон дувум	Новбон якум	Дараҷаи болотар: Новсарвон

Вожашиносӣ

«Новбон» ба маънои «киштибон» дар «Шоҳнома» ба кор рафтааст:

Бад-он новбон гуфт Фирӯзшоҳ,
Ки киштӣ барафкан ҳамакнун ба роҳ^[3].

Ин истилоҳ аз як вожа ва як пасванд сохта шудааст: нов (форсӣ: ناو‎ < порсии миёна: nāv- < порсии бостон: nāvam- ‘киштӣ’^[4] + -бон (форсӣ: بان-‎ < порсии миёна: -bān, -vān < паҳлавӣ: pāna- ‘нигаҳбон, посбон’ < эронии бостон: *√pā- ‘поидан, нигаҳбонӣ кардан’+ -van), ки ба исм афзуда мешавад ва умуман маънии «нигаҳбон»-ро мерасонад^[5]. Ин пасванд дар илҳоқ ба чанд исми маънӣ ба маънои «кунанда, варзанда, доранда» аст^[6]. Мақулаи дастурии ин вожа исм ва сохтвожаи он ба сурати [исм (нов) + пасванд (-бон)] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст.

Пешина

Дараҷаи «новбон» соли 1935 бо раводиди Фарҳангистони забони Эрон ба ҷои «сутвони нерӯи дарёӣ» ба кор гирифта шуда^[7] ва ҳамтои лейтенант^[1] (аз фр. lieutenant < фр. lieu tenant < лот. locum tenens «ҷойнишин») аст, ки дар нерӯҳои дарёии кишварҳои урупоӣ ба кор меравад ва се рутба дорад:

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 Алиев Г. Г. канд. филол. наук. Персидско-русский и русско-персидский военный словарь / Под ред. канд. филол. наук, доц. А. М. Шойтова. — М.: Воениздат, 1972. — С. 285; 447. — 655 с. — 3 500 экз.
↑ Сипаҳбад Муҳаммад Козимӣ. Фарҳанги вожаҳои низомӣ. – Теҳрон: Чопхонаи Артиши шоҳаншоҳӣ, 1355 (чопи дувум) – 440 саҳ.
↑ Деҳхудо, Алиакбар. Луғатномаи Деҳхудо (нусхаи диҷитол) бар асоси нусхаи физикии 15-ҷилдии интишори соли 1377. — Муассисаи Луғатномаи Деҳхудо ва Маркази байнулмилалии омӯзиши забони форсии Донишгоҳи Теҳрон, 1399.(пайванди дастнорас)
↑ Ҳасандӯст, Муҳаммад. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1383. ISBN 978-600-6143-58-3. ҷ. 4, с. 2700.
↑ Таботабоӣ, Алоъуддин. Фарҳанги тавсифии дастури забони форсӣ. – Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1395. – 640 с. – 116. ISBN 978-600-105-121-0.
↑ Содиқӣ, Алиашраф. Шеваҳо ва имконоти вожасозӣ дар забони форсии муъосир (5) // «Нашри дониш», хурдод ва тири 1371, шумораи 7, сс. 39 – 45.
↑ Рустоӣ, Муҳсин. Вожагони низомии мусаввиби Фарҳангистони Эрон (1314—1320 ҳ.ш.) // Ганҷинаи аснод. — саҳ. 40. 28 апрели 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 11 апрели 2018.

Пайвандҳо

[Алиев-1] 1.0 ^1.1 Алиев Г. Г. канд. филол. наук. Персидско-русский и русско-персидский военный словарь / Под ред. канд. филол. наук, доц. А. М. Шойтова. — М.: Воениздат, 1972. — С. 285; 447. — 655 с. — 3 500 экз.

[Козимӣ-2] Сипаҳбад Муҳаммад Козимӣ. Фарҳанги вожаҳои низомӣ. – Теҳрон: Чопхонаи Артиши шоҳаншоҳӣ, 1355 (чопи дувум) – 440 саҳ.

[Луғатнома-3] Деҳхудо, Алиакбар. Луғатномаи Деҳхудо (нусхаи диҷитол) бар асоси нусхаи физикии 15-ҷилдии интишори соли 1377. — Муассисаи Луғатномаи Деҳхудо ва Маркази байнулмилалии омӯзиши забони форсии Донишгоҳи Теҳрон, 1399.(пайванди дастнорас)

[4] Ҳасандӯст, Муҳаммад. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1383. ISBN 978-600-6143-58-3. ҷ. 4, с. 2700.

[5] Таботабоӣ, Алоъуддин. Фарҳанги тавсифии дастури забони форсӣ. – Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1395. – 640 с. – 116. ISBN 978-600-105-121-0.

[6] Содиқӣ, Алиашраф. Шеваҳо ва имконоти вожасозӣ дар забони форсии муъосир (5) // «Нашри дониш», хурдод ва тири 1371, шумораи 7, сс. 39 – 45.

[7] Рустоӣ, Муҳсин. Вожагони низомии мусаввиби Фарҳангистони Эрон (1314—1320 ҳ.ш.) // Ганҷинаи аснод. — саҳ. 40. 28 апрели 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 11 апрели 2018.

[1]