Александр Бестужев

Александр Марлинский (Бестужев)
русӣ: Александр Александрович Бестужев
Тахаллусҳо:	Марлинский[1]
Таърихи таваллуд:	3 ноябр 1797(1797-11-03)[1][2][3][…]
Зодгоҳ:	Санкт-Петербург, Русияи подшоҳӣ[1]
Таърихи даргузашт:	7 июн 1837(1837-06-07)[1][4] (39 сол)
Маҳалли даргузашт:	Holy Spirit Fort[d], Adler Microdistrict[d][1]
Шаҳрвандӣ (табаият):	Русияи подшоҳӣ
Навъи фаъолият:	шоир, нависанда, мунтақиди адабӣ, нақд, ходими низомӣ, публисист, насрнавис
Забони осор:	русӣ[5]
Осор дар сайти Lib.ru
Парвандаҳо дар Викианбор

Алекса́ндр Алекса́ндрович Бесту́жев (тахаллусаш Марлинский, 23 октябр (3 ноябр)-и 1797^{[~ 1]}, Санкт-Петербург — 7 (19) июл 1837^[6], Адлер) — шоири рус, декабрист.

Баъди исёни 14 декабри 1825 ба қатл маҳкум шуд, вале баъдан онро ба ҳукми бадарға иваз намуданд. Соли 1829 чун аскари қаторӣ ба Қафқоз фиристода шуд. Фаъолияти эҷодиаш чун нависанда аз соли 1818 оғоз ёфтааст. Бестужев яке аз нависандагони рус аст, ки ба мавзӯи Шарқ, махсусан баъди ба Қафқоз рафтанаш, таваҷҷуҳ дошт. Нахустин асарҳояш дар мавзӯи Шарқ соли 1828 интишор шудаанд (тарҷумаҳо аз «Девони ғарбию шарқӣ»-и Гёте, «Аз Ҳофиз», «Аз Гёте», «Зулайхо», «Аз форсӣ»). Дар Қафқоз забонҳои форсиву озарбойҷониро омӯхта, ба қавли баъзе аз муосиронаш, бо ин забонҳо гуфтугӯ мекард. Бо нависанда ва маорифпарвари озар Мирзо Фатҳалӣ Охундов шинос шуд ва огоҳии ӯ аз адабиёту забонҳои Шарқ бештар гардид. Марсияи Мирзо Фатҳалӣ Охундов «Ба марги Пушкин»-ро аз забони форсӣ ба русӣ тарҷума кард. Бо «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ ба тавассути нусхаҳои дар байни мардум паҳншуда шинос гардид. Дар повести «Мулло Нур» (1836) аз қаҳрамонони «Шоҳнома» Рустам ва Исфандиёр ёд шудааст. Аз Б. дастнависи дафтари қайду ишораҳо оид ба симоҳои дар шеъри Шарқ тасвиршуда ва панду андарзҳо боқӣ мондааст. Дар ин дафтар, аз ҷумла, аз осори Саъдӣ порчаҳо фароҳам омадаанд. Мавзӯи Шарқ ва огоҳии ӯ аз осори адабии ин минтақа ба эҷодиёташ таъсир гузоштааст (повестҳои «Амалатбек», 1832; «Мулло Нур», «Киштии Умед», 1833 ва ғайра). Б. дар бораи равобити Ғарбу Шарқ, осори адибони рус дар ин хусус, оид ба баъзе намояндагони адабиёти форс-тоҷик — Фирдавсӣ, Саъдӣ, Ҳофиз мақолаҳо навиштааст. Бестужев аз таъсири адабиёти Шарқ ба адабиёти Ғарб сухан ронда, масъалаҳои омӯзиши муқоисавии осори адабиву фарҳангии Шарқу Ғарбро ба миён гузоштааст.

• Кавказские повести. СПб, 1995.

• Бестужев, Александр Александрович // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

• Тартаковский П. И. Русская советская поэзия 20-х — нач. 30-х годов и художественное наследие народов Востока. Ташкент, 1977.