Greece

Greece (希臘)

u Greece (希臘) sa i labu nu Europe, itiza i 39 00 N, 22 00 E. u ahebal nu lala' mapulung sa izaw ku 131,957 km². u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 130,647 km², u ahebal nu nanumay sa izaw ku 1,310 km².

hamin nu tademawan sa 10,773,253. kakalukan umah sa 63.40%, kilakilangan umah sa 30.50%, zumaay henay umah sa 6.10%. caay kamu cabaya a kanatla nu Taywan.

u aenengan nu Si-la kapulungan patizeng a kanatal (希臘共和國), i nuwali-timul nu O-cuo (歐洲), miawasay tu ta-cu (大洲) a kanatal, u kakapikuan nu zazan nu O-Cuo (歐洲), Ya-cuo (亞洲) atu Fey-cuo (非洲), i nutimulan aca nu Pal-kang pankiway a subal (巴爾幹半島), yu kalalaisan sa u satabakiay a sasakamuan itini.

2019 a mihcaan katuud nu tademaw nuheni sa, makalala 1,080 mang (萬), tapang atu satabakiay a tuse sa u Ya-tian (雅典) hananay, kilul sa u Say-sa-lu-ni-ki (塞薩洛尼基) a tuse.

(u kamu nu Hulam: 希臘共和國，是位於歐洲東南部的跨大洲國家。希臘位於歐洲、亞洲和非洲的十字路口，其位於巴爾幹半島南端,戰略地位重要, 2019年其人口為1,080萬。雅典為希臘首都及最大城市，塞薩洛尼基為第二大城市。)

i tapiingan nuwalian nu lala'ay nu Si-la (希臘), itini izaw ku katinengan i kitakit a bayu nuheni u Iy-cing a bayu(愛琴海), tanayu＇ku dadipasan nu Si-la u(希臘),  makaala 13,676 Km, atu yadah ku subal nu Si-la (希臘) aca, ya sitademaw  muenengay a subal sa makaala 227 ku subal, nanutayaw ayaway i kung-yuan (公元) 270,000 a mihcaan sitademaw  muenengay itiza. sisa u Si-la (希臘) u kalicacayay matenesay silikesiay a kanatal, u nu saetipan selalacian tananuyan  han , hatiniay katenes nu Si-la (希臘), sisa izaw ku sabaw-waluay mahizaay tu ku piazih nu paykitakitay masiwatiday nu  babalaki  a lacul.

(u kamu nu Hulam: 愛琴海位於希臘本土東側，希臘海岸線長達13,676公里（8,498英里）。希臘擁有大量島嶼，其中227個島嶼有人居住，自公元前270,000年起即有人居住，希臘為世界上歷史最悠久的國家之一，其被稱作西方文明的搖籃，希臘擁有18項世界遺產。)

u tapang tusu nu kanatal sa u Athens.

u tapang atu satabakiay a tuse nu Si-la (希臘) ku Ya-ten(雅典) , kakitizaan nina tuse i nutimulan nu Pal-kang pakiway a subal (巴爾幹半島), u kalicacayay matenesay a tuse i kitakit, katukuh ayza yadah ku masupeday silikesiay masiwatiday a luma'luma'an  atu nalimaan a nisagna'an, katiengan taazih a nisanga'an sa itizaay i Ya-dian wey-cen (雅典衛城), u Pa-ti-nung dietu a biyu (帕提農神廟), u matatungusay nu i etipay a lalangawan.

itini i Ya-tian (雅典) malalalangawan a kakitizaan nu ayzaay a Aw-yung-huey (奧運會), atu i 1896 a mihcaan napalekal tu saayaway nu laluday a Aw-yung-huey (奧運會) kina tuse.[1]

(u kamu nu Hulam: 雅典是希臘首都，也是希臘最大的城市。雅典位於巴爾幹半島南端，是世界上最老的城市之一，至今仍保留了很多歷史遺蹟和大量的藝術作品，其中最著名的是雅典衛城的帕提農神廟，是西方文化的象徵。雅典是現代奧運會起源的地方。1896年曾舉辦過第一屆夏季奧運會。)

kakining nu kanatal demiad sa 25 bulad 3 demiad.

u tabakiay a tapang nu kanatal (cung-tung) ayza sa ci Prokopis Pavlopoulos, micakat a demiad sa i 2015 a mihca 3 bulad 13 demiad.

u cunli nu Greece (希臘) ayza sa ci Kyriakos Mitsotakis, micakat a demiad sa i 2019 a mihcaan 7 bulad 8 demiad.

u angangan nu Si-la (希臘), i timulay nu Pa-el-kang kumay (巴爾幹半島) a Pu-lu-peng-ni-sa a kumay (伯羅奔尼撒半島), itini izaw ku Ke-li-te a subal (克里特島), Luo-te a subal (羅德島) atu zumaay i Ay-cing a bayu a subal namin (愛琴海島嶼).

(u kamu nu Hulam: 該國由巴爾幹半島南端的伯羅奔尼撒半島作為主體，包括克里特島、羅德島及其他愛琴海島嶼。)

mahizaay nu Ti-cung-hay-sing( 地中海型) ku kasademiad nu Si-la (希臘) ,maheniay a misademiaday , maacakacakay i lalud,maudadudaday i kasienawan , i kasienawan maudad adada', sisa tanengay ku nupacilal nu dedemiad ,caayay ka hinaudadudad, i kasienawan adada’ maudad.[2]

(u kamu nu Hulam: 希臘屬地中海型氣候。此氣候最大特徵為夏乾冬雨，因此除冬季外，幾乎不會下雨。全境日照充足。)

2010 a mihcaan tusa a bulad，Si-la (希臘) a cen-hu (政府), namicaliw tu tu O-yuan (歐元) i O-Cuo a malasacabayay (歐盟), zayhan naynayay tu ku tatungusan nuheni panukas tu nicaliwan i O-Cuo a malasacabayay (歐盟), ya kalisiw makaala tuluay malebut a yi (千億)，sisa katukuh i 2014 a mihcaan pathkal tu kamu ku cen-hu (政府) nuheni mapingku (破產) tu kuheni sa.[3]

(u kamu nu Hulam: 2010年2月，希臘政府欠債3千億歐元，2014年， 希臘宣布破產。)

u nikalukan a tutuud nuheni ,izaw ku tuluay matatungusay a tuud, tinaku cukana (橄欖), kupa (棉花) atu tabaku (菸草), izaw aca ku katinengan nipatahkal a tuud , uyza payni nu siziay a cacucuwan a nisanga'an-Siziay cis (羊奶酪) hananay, mahiniay a tuud pangangan sa u Si-la-Se Cis (希臘式奶酪) han.[4]

(u kamu nu Hulam: 農產品以橄欖、棉花和菸草為三大支柱。希臘還出產一種著名的乳製品——羊奶酪，世界各地習慣性地將羊奶酪成為「希臘式奶酪」。)

i lalabuay nu kanatal nu Si-la (希臘) , u payniay i zazanay atu bayuay ku sasakamuan.

sakatatayzaen i lala’ay nu Si-la (希臘) tu tayzaay i subasubalan macakatay tu ku hikukiay a macacubelisay a sapiculu’a kawaw tu , papitu tu ku sihikukiay nu luma’ay a Kungse(公司) itiza.[5]

(u kamu nu Hulam: 國內運輸以公路和海運為主，希臘本土和個島嶼之間的空運飛速發展，有7家私人航空公司.)

u aidangan i Si-la (希臘) macakat tu ayza, paymihcaan makaala 1,600 a mang(萬) ku tayniay midangay a datademaw, macabi’en tu ku katutd nu tademaw nu Si-la (希臘) 1,080 a mang (萬).[6]

(u kamu nu Hulam: 希臘的旅遊業非常興旺。每年來希臘的外國遊客約1,600萬人次，超過希臘的總人口數。)

1828 a mihcaan nazikuzan malalais i pipangangan nuheni sa, i 1833 a mihcaan napatizeng tu Cing-cu-ceng-ti (君主政權), u cing-cu (君主) adada’ ku matatungusy mikuwanay tu lalabu' nu Si-la (希臘) a kanatal, nika katukuh i 1923~1927 a mihcaan, masumad mala makakitikitinay katuuday ku tademaw mapulung mikuwanay tu Si-la (希臘) a kanatal tu.

(u kamu nu Hulam: 1828年希臘獨立戰爭結束後，希臘在1833年建立君主政權。1923~1927年間，希臘從君主制變為共和國。)

1981 a mihcaan micumud tu O-cu0 lalecaday a kasaupu (歐洲共同體), atu i 2001 a mihcaan u O-Yuan (歐元) ku sasakalisiwen nuheni.[7]

(u kamu nu Hulam: 1981年希臘正式加入歐洲共同體並在2001年接受歐元作為貨幣。)

pilaylay (運動)

ma-la-sung (馬拉松) hananay sa, u mitanengay tu icelang nu uzip, u satanayu'ay nu dadaduba'en kyini. kina ma-la-sung (馬拉松) a daduba'an, payni i nanutawya i Kung-yuan (公元) 490 a mihcaan babalakiay nu Si-laay (希臘) a zitay, makayza namalalais ku Ya-ten(雅典)atu Pu-se (波斯) i ma-la-sung a kalalaisan (馬拉松戰役).

(u kamu nu Hulam: 馬拉松（英語：marathon）是一項考驗耐力的長跑運動。這項運動的名稱來自公元前490年古希臘時代雅典與波斯之間的馬拉松戰役。)

sikamu kina ma-la-sung a kalalaisan (馬拉松戰役), namadademec ku hitay nu Ya-ten(雅典) atu Pu-se (波斯), zikuzan mademec ku Ya-tian (雅典) .

Izaw kiya hitay ci Huey-ti-pi-des (菲德皮德斯) hananay, namakayza i Malasung (馬拉松) a enal, maydih a tayza i Ya-tian (雅典), pasubana' tu binawlan mademec tu nu Ya-tian (雅典) ku Pu-se (波斯), zayhan katukuh i Ya-tian (雅典), alaw mapatay satu ciniza.

1896 a mihecaan i saayaway nu Aw-Lin-Pi-Ke pilaylay a hey (奧林匹克運動會), malatatenga'ay tu a kacacabi'an tu ku ma-la-sung (馬拉松), nika hacica ku cacabi'an tu tanayu', caay henay ka izaw ku kazazatengan .

(u kamu nu Hulam: 相傳希臘在這場戰役中擊敗波斯軍隊，雅典士兵菲迪皮德斯為了傳達獲勝訊息，由馬拉松平原跑回雅典報捷，之後過世。馬拉松在1896年的首屆奧林匹克運動會中已列為正式競賽項目之一，但長度並沒有精確固定。)

nika nanuayaway a Aw-Lin-Pi-Ke pilaylay a hey (奧林匹克運動會), yu macacabi'tu ma-la-sung (馬拉松) sa, makaala 40 km (25 in-li [英里]) ku cacabi'an tu tanayu'.

katukuh i 1921 a mihcaan cacabi'an tu tanayu'nu ma-la-sung (馬拉松) makaala tu 42 km (26 In- li), 385 ma (碼)，kina 42 km cacabi'an tu tanayu' hiza satu katukuh ayza.

nika akuti'akuti'tu ku misademiad numita, sisa misazuma tu kawaw, pankuiw han ku dadaduba'en ayza.paymihcaan madademeay maduba'ay tu ma-la-sung (馬拉松) a kanatal malakuwit tu pituay a lasubu i kitakit, kanamuhan a sapilaylay kuma-la-sung (馬拉松).[8]

(u kamu nu Hulam: 現時全世界每年舉行的馬拉松比賽超過八百個。)

(u kamu nu Hulam: 前幾屆奧運會的馬拉松比賽長度大約是40公里（25英里）。

直到1921年，馬拉松的長度才被嚴格規定為42公里195米或26英里385碼，而這個標準一直沿用至今天。

現考慮近年地球氣候熱化，部份賽程改成半馬。)

katineng'an ku nalima'an nu baetu nu Si-la (希臘), wiza ya nu baetu a misaluma'ay atu hanu u baetu a nituktukan ku sasakamuen.

i sumamad nu Si-la (希臘) satabakiay a misaluma'ay sa u Biu nu Dietu (神廟), sapaukak tu Biu nu Dietu (神廟) hanu u baetu ku yadahay.[9]

(u kamu nu Hulam: 希臘的石頭藝術很著名，主要有石頭建築和石頭雕刻。

古希臘最主要的大型建築是神廟。希臘神廟的建築特點是廣泛地運用石柱。)

• CIA
• 外交部
• List of current heads of state and government
• 中文維基-希臘：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B8%8C%E8%85%8A
• nasulitan nu Sakizaya a kamu ni Ｍahi Takas (高秀和)