Chinchillas

Chinchillas
Een Loangstäit-Chinchilla (Chinchilla lanigera)
Systematik
Uuroardenge: Euarchontoglires Oardenge: Gnauedierte (Rodentia) Unneroardenge: Stiekelswien-Sibskup (Hystricomorpha) Deeloardenge: Hystricognathi sunner Stappe: Meerswien-Sibskup (Caviomorpha) Familie: Chinchillas (Chinchillidae) Beskrieuwen fon BENNETT, 1833

Do Chinchillas (Chinchillidae) sunt een Familie fon Gnauedierte uut Suudamerikoa. Düsse Familie uumfoatet träi Sleeke: Ieuwenske do Äächte Chinchillas, do as Pälsdierte un Huusdierte bekoand sunt, rakt dät uk do Hoasenmuuse un dät Viscacha mäd aaltouhoope soogen Oarde.

Chinchillas sunt middelgroote Gnauedierte. Jo hääbe aan tännen Lieuw mäd n ticht, wook Fäl un n loangen, buskergen Stäit. Dät Fäl häd griese of griesbruune Faawe, wierbie ju Unnersiede ljoachter is. Die Kop is groot un häd een breede Snuute, do Oogene sunt groot un do Oore loangelk. Do faanderste Beene sunt kuut, do faanderste Fäite hääbe fjauer Toonen. Do bääterste Beene sunt baldoarich langer un muskulöser un eenje in tjo Toonen bie dät Viscacha of fjauer Toonen bie do Hoasenmuuse un do äächte Chinchillas. Do Dierte roakje een Kop-Rump-Loangte fon 23 bit 65 cm un een Stäitloangte fon 8 bit 40 cm. Jo brange twiske 500 Gramm un oachte Kilogramm ap'e Wächte.

Ju Tuskfoarmel ludt as bie aal ju Meerswien-Sibskup I1-C0-P1-M3, aaltouhoope somäd twintich Tuske. Do Sniedetuske sunt as bie aal do Gnaudierte as Gnauetuske uutbielded, man ferhooldnismäitich litjet, do Käisen sunt juust so wuttelloos.

Chinchillas rakt dät in't Wääste un in't Suude fon Suud-Amerikoa. Dät rakt do in't Suude fon Peru, Bolivien, Argentinien un Chile.

Äächte Chinchillas un Hoasenmuuse sunt Bewoonere fon't Bierichlound, wilst dät Viscacha dät Gäärslound in't lieke Lound as Lieuwendsruumte häd. Aal do Oarde sunt moor snoagens as deeges ap do Beene. Jo ferkjoope sik in Höölen of Fälsglieuwen, dät Viscacha kon sik sälwen n Bau greeuwe. Aal do Oarde lieuwje in Koppele touhoope, do unnerskeedelk groot weese konnen. Wäkke bestounde man uut n Houndeful Dierte, wäkke uut moorere hunnerd. Aal do Oarde freete Plonten. Dät Chinchilla kon in Gefoar sien Miege spritsje un uk sien Fäl ferljoose, dän Fäind blift dan bloot noch n Kljouen Hiere.

Äächte Chinchillas sunt as Huusdiert un as Pälsdiert wied fersprat un wäide uk in Massen heelden. In fräie Wüüldernis wuuden do Bestounde fon aal do Oarde truch Lieuwendsruum-Fernäilenge un Joagd stäärk ferminnerd. Dät Kuutstäit-Chinchilla jält as fon't Uutstierwen betruued.

Do Chinchillas wäide binne do Gnauedierte tou ju Meerswien-Sibskup täld. Apgruunde fon buutere Äänelkgaid heelt me aleer do Chinchilla-Rotten (Abrocomidae) foar äänge Sibskup fon do Chinchillas, man jungere Unnersäikengen tjuude deer ap, dät dät nit stimt. Äänelkgaiden in do Tuske un molekuloargenetiske Unnersäikengen spreeke deerfoar do Pakaranas (Dinomyidae) as äängste Sibskup fon do Chinchillas tou bekiekjen.

Do Chinchillas deele sik in träi Sleeke mäd soogen Oarde:

• Do Äächte Chinchillas (Chinchilla) (two Oarde):
  • Loangstäit-Chinchilla (Chinchilla lanigera)
  • Kuutstäit-Chinchilla (Chinchilla chinchilla, Synonym: Ch. brevicaudata)
• Do Hoasenmuuse of Bierich-Viscachas (Lagidium) (fjauer Oarde):
  • Peruoanske Hoasenmuus (Lagidium peruanum)
  • Cuvier-Hoasenmuus of Äächt Bierichviscacha (Lagidium viscacia)
  • Suudelke Hoasenmuus of Suudelk Bierichviscacha (Lagidium wolffsohni)
  • Ecuador-Bierichviscacha (Lagidium ahuacaense)
• Viscacha (Lagostomus) as monotypisken Sleek, also een Oard:
  • Viscacha (Lagostomus maximus)

Äächte Chinchillas un Hoasenmuuse sunt naier mädnuur fjuund un wäide toumäts in ju Unnerfamilie Chinchillinae fereeniged, ju dät Viscacha in ju monotypiske Unnerfamilie Lagostominae juunstoant.

• Düssen Artikkel foutet tou groote Deele ap dän düütsken Wikipedia-Artikkel.