Radovan Bećirović Trebješki

Radovan Bećirović - Trebješki (Ljevišta, 7. april 1897^[1] — Nikšić, 8. avgust 1986) je bio crnogorski narodni pesnik i guslar. Smatra se poslednjim epskim bardom srpskog naroda i jednim od najvećih pesnika novije epske poezije. U svojim pesmama opisuje sve značajnije događaje i ličnosti iz srpske istorije. Pesme nadahnute patriotizmom opisuju junaštvo, sudbinu i stradanje srpskog naroda kroz vekove. Pesme Radovana Bećirovića su bile 80-tih godina prošlog veka vrlo popularne kod guslara. Njegova najpoznatija guslarska pesma Mojkovačka bitka je prodata u vidu ploča u velikom broju primeraka. ^[2]

Radovan Bećirović - Trebješki je rođen 7. aprila 1897. godine u gornjomoračkom selu Ljevištima. Bećirovići potiču od Nikšićkog plemena Trebješani, te odatle nastavak u imenu pesnika. ^[3] Pored Radovana, otac Novica i majka Solumija su imali još petoro dece. Sa ženom Jelenom (udatom Šćepanović) ima sina Krsta-Beća. Šestoro Jelenine i Radovanove dece je umrlo jako rano. ^[4] Još dok je bio jako mali, njegova porodica se seli u Drobnjak, u Gornju Bijelu, gde Radovan provodi i najveći deo svog života. U Šavniku završava tri razreda osnovne škole. Dok je kao dete čuvao ovce, nadareni pesnik je svoje stihove i misli zapisivao oštrim kamenom na pločastim stenama. ^[5] Kao regrut učestvuje u Mojkovačkoj bici, nakon koje biva zarobljen i odveden u Mađarsku. U zatočeništvu nastaju i njegove prve pesme „Glad u Crnoj Gori“. Period između dva svetska rata Radovan provodi u Gornjoj Bijeloj, gde pored uobičajenih domaćinskih poslova, piše i pesme. Nakon pesme „Mojkovačka bitka“ postaje poznatiji u narodu, a nakon pesme „Pogibija kralja Aleksandra“ od kraljice Marije dobija orden Kraljevski orden Svetog Save. Rođeni Radovanov brat Milovan gine 1941 god. u Pljevaljskoj bici. Radovan se opredeljuje za četnički pokret, te nakon rata biva jedno vreme zatvoren od strane socijalističkih vlasti. Dosta putuje po svetu, i to u zadnjoj deceniji svog života. Između ostalog obilazi Jerusalim i Hilandar. „Pod ovom sam pločom lega, kao sužanj željan svega“, glasi epitaf na piščevoj nadgrobnoj ploči, čije je stihove još za vreme života Hadži Radovan Bećirović Trebješki zapisao. ^[6]

Radovan Bećirović je opevao sve srpske vladare i teško da postoji znameniti srpski junak, a da nije pomenut u nekoj od njegovih pesama. Njegovo bogato stvaralaštvo se može podeliti u tri perioda: pre, za vreme i pesme koje su nastale posle Drugog svetskog rata. Prvo su štampane pojedinačne pesme: „Kosovski boj“, „Mojkovačka bitka“, „Gorski presto“, „Krnovske legende“, „Smail-aga Čengić“, „Omer-pašina godina“, „Ženidba bega Ljubovića“, „Krivošijska buna“^[7]... Sabrana dela su ispisana u tri knjige: „Carev laz“, „ Polomljene sablje“ i „Gorski presto“, na ukupno 777 strana, kao i posebno izdanje autobiografije „Od mlinara do barda“.

• Amfilohije Radović: „...nema kolibe crnogorske, ni bosanske, ni hercegovačke, gdje se ne čuju zvuci gusala i gdje se ne pjevaju pjesme Radovana Bećirovića“. ^[8]

• Matija Bećković: „...od tvoje slave ima i štete: tamo danas gotovo niko ne zna neku drugu pjesmu osim tvoju“.^[9]

• profesor dr Drago Perović: „...Duh njegove poezije oblikovao je mene lično i ljude koje ja poznajem. Jer smo njegovu poeziju slušali pre nego što smo počeli da čitamo.“^[10]

• U Nikšiću, u organizaciji Saveza srpskih guslara i Instituta za srpsku kulturu iz Nikšića, tradicionalno se svake godine održava takmičarski Festival u čast Hadži Radovana Bećirovića Trebješkog. ^[2]

• Hadži Radovan Bećirović Vučko-Mile Tomčić. Stručna knjiga, Bgd 2003