Iločac

Iločac mađ. Illocska
Administrativni podaci
Država	Mađarska
Region	Južna prekodunavska regija
Županija	Baranja
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	241
— gustina	15,96 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 47′ 53″ S; 18° 31′ 33″ I / 45.79797° S; 18.52578° I / 45.79797; 18.52578
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina	15,10 km2
Iločac Iločac na karti Mađarske
Poštanski broj	7775
Pozivni broj	72

Iločac na mapi Baranje

Iločac^[1] (mađ. Illocska) je selo u Mađarskoj, u južnom delu države. Selo upravno pripada Šikloškom srezu Baranjske županije, sa sedištem u Pečuju.

Iločac je do Prvog svetskog rata imao značajnu srpsku zajednicu, a kao spomen minulih vremena u središtu naselja očuvana je Srpska pravoslavna crkva.

Iločac se nalazi u južnoj Mađarskoj, u istorijskoj oblasti Baranja. Granica sa Hrvatskom se nalazi neposredno južno od sela. Najbliži veći grad je Šikloš.

Selo je smešteno u središnjoj Baranji i udaljeno je od obodnih reka, Dunava i Drave. Naselje je položeno u ravnici, na približno 90 metara nadmorske visine.

Prema podacima iz 2013. godine Iločac je imao 241 stanovnika. Poslednjih godina broj stanovnika opada^[2].

Pretežno stanovništvo u naselju čine Mađari rimokatoličke veroispovesti (93%), a jedina prisutna manjina su Romi (7%).

Srba danas u selu nema.

Srbi su u naselju prisutni još od srednjeg veka, ali je njihov broj posebno narastao posle Velike seobe. U 19. veku oni su činili većinu seoskog stanovništva.

Stara srpska pravoslavna crkva podignuta je posle velike seobe Srba. U selu i danas stoji srpska pravoslavna crkva, posvećena Svetoj Petki. Crkva je sagrađena 1808. godine. Ikonostas je slikao Jakov Nedić žitelj sela Bobote, početkom 19. veka.^[4] Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1808. godine, a matične knjige se vode od 1851. godine sa bremenskom zajedno. Građevina je u dobrom stanju, i u njoj se povremeno vrše bogosluženja.Magyarországi ortodox templomok | Szakrális építészet</ref>

Selo Iločac ima 1731. godine samo devet pravoslavnih domova. U selu Iločcu se 1735. godine ispovedilo 12 domaćina, 10 domaćica, braće i sinova - jedan, kćerki i snaja - 4, od slugu niko, ukupno 27 pravoslavnih Hrišćana. Pominje se tada samo domaćin Milašin Milosavljev. Godine 1796. izbrojano je u mestu 225 Srba, a vek potom - 1890. godine malo više - 256 duša.^[5] Po drugom popisu sa sredine 19. veka, u Iločcu je 1867. godine bilo 227 pravoslavnih Srba.^[6] Administrator parohije pop Atanasije Čokor nabavio je 1860. godine korisnu knjigu o pčelarstvu.^[7]

Početkom 20. veka je crkvena opština u mestu, skupština redovna pod predsedništvom Miladina Drenovca. Ali selo je kao parohijska filijala podređeno Bremenu, sa kojim čini jedinstvenu parohiju šeste platežne klase. U selu je srpsko pravoslavno groblje, ima parohijski dom a sveštenik dolazi iz Bremena. Crkveno-opštinski posed je 11 kj. zemlje.^[8]

Učitelj Kozma Terzić je bio jedini prenumerant srpske knjige iz mesta. Primljen je za učitelja u Iločcu 1864. godine Vasa Milinović. Milinović je završio osnovnu školu i Preparandiju.^[9] On je morao 1868. godine da polaže učiteljski ispit na Somborskoj preparandiji. Nije se učitelj usrećio stupivši u Iločac, sudeći po dopisu iz tog mesta, pod nazivom „Patnje srbskih učitelja”. Bilo je tada uobičajeno da su učiteljske plate male i da se neuredno isplaćuju. Mesecima ne bi dobili ni novac ni ogrev. Često bi im silom po 2 f. uzimali opštinari, da se „počaste”. U Iločcu se desio veliki incident koji je opisao učitelj Vasa. na Nikoljdan su razbojnici napali na učiteljev dom, peć polomili, prozore porazbijali. Opština ta onda za čudo nije htela da opravi mesnu školu.^[10] Za pravoslavni Školski fond dala je iločaska opština samo 2 f. priloga. 1867. godine. U leto 1894, 1897. i 1898. godine raspisan je sličan stečaj za upražnjeno mesto učitelja u srpskoj veroispovednoj školi u Iločcu. Ponuđena godišnja osnovna plata je 300 f. minimum, i učiteljski stan sa jednom velikom patosanom sobom i komorom. Sleduje ga jedno jutro dobre bašte, a takođe dobija „sitnu paru” od velikog ukopa (40 novčića), od malog ukopa (40) i od venčanice (40 n). Dužan je učitelj u crkvi pojati i uz sveštenika svaku dužnost vršiti. Uslove su 1894. godine potpisom garantovali predsednik Školskog odbora Marko Drenovac i perovođa Jovan Tošković, tri godine kasnije predsednik Milan Nedić sa perovođom Maksimom Popovićem.^[11] Preko crkvenog lista izražena je javna zahvalnost darodavcima iz Darde, gospodaru Urošu Rackoviću i njegovoj supruzi Julki Radojčić. Oni su poklonili crkvi u Ilačcu dva metalna posrebrena čiraka vredna 40 f. Tada je predsednik crkvene opštine bio Milan Nedić, a paroh administrator Isidor Bošnjak. godine 1905. Školski upravitelj je bio Mladen Janković. Škola je srpska narodna ima jedno zdanje zidano 1877. godine. Učitelj je Rodoljub Uvalić rodom iz Kule, tek je prispeo. Redovnu nastavu tada prati 15 đaka i još 12 njih pohađa nedeljnu školu.^[12] Nova školska zgrada u Iločcu osvećena je novembra 1912. godine, od priloga naroda od 500 k i većeg priloga u iznosu od 500 k, od strane plemenitih supružnika Eugena i Petronele Dumče iz Sentandreje. Stara zgrada nije porušena nego je prepravljena za učiteljski stan, koji je sada proširen, a uz staru ogradu nikla je zgrada nove škole i to je kažu bila tada najlepša zgrada u selu. Osvećenje škole je izveo paroh pop Milan Kostović.^[13] Učiteljica u Iločcu je 1913. godine Smiljka Glibonjska.

Godine 1905. Iločac je mala opština u Baranjavarskom srezu. Tu živi 586 stanovnika u 116 domova. Dominiraju nemci, a Srba ima manje; njih 241 pravoslavnih duša (ili 41%) je sa 50 srpskih kuća. Od srpskih javnih zdanja tu su pravoslavna crkva i narodna škola.^[12]

Posle Prvog svetskog rata i podele Baranje na dva dela — danas mađarski (severni, veći) i jugoslovenski (južni, manji), Iločac se našao u sasvim drugačijem, nepovoljnijem položaju. Nova granica između Republike Mađarske i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, našla se uz samo naselje. U sledećim godinama ogromna većina Srba se iselila u srpske delove novoosnovane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, tako da danas Srba nema u selu^[14].

Na pragu 21. veka opstala je srpska crkva, u centru sela. Jednobrodna crkva skromnih dimenzija. Kapa tornja je u obliku zalomljene piramide iz 1908. godine. Srpsko pravoslavno groblje se nalazi pola kilometra van naselja, pored puta za Mađarboju. Prvobitno groblje se nalazilo oko crkve ali o spomenicima nema traga. Današnje groblje je otvoreno polovinom 19. veka, i vlasništvo je srpske crkvene opštine. Samo na tri kamena spomenika su epitafi na mađarskom jeziku. Ograde nema, centralni grobni krst ne postoji.^[15]

Mesnom parohijom iločkom u kojoj više nema Srba, 2018. godine administrira pop Milan Erić, paroh pečujski. Redovno se još uvek slavi crkvena slava Petkovača, na koju dolaze Srbi sa svih strana.^[16]

• Srpske narodne novine^{[mrtva veza]}

Iločac na Vikimedijinoj ostavi.

• [Zvanične stranice opštine Iločac]