Dmitar Nemanjić

Dmitar
Manastir Davidovica
Lični podaci
Puno ime	Dimitrije Vukanović Nemanjić
Datum rođenja	posle 1194.
Mesto rođenja	nepoznato, Raška
Datum smrti	posle 1286.
Mesto smrti	Davidovica kod Brodareva, Kraljevina Srbija
Grob	Davidovica
Porodica
Supružnik	nepoznato
Potomstvo	Vratislav Nemanjić
Roditelji	Vukan Nemanjić nepoznato
Dinastija	Nemanjići
župan
Period	druga polovina 13. veka

Dmitar je bio srpski župan, sin Vukanov, unuk Stefana Nemanje. Kao monah David postao je svetitelj u Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

O njemu ima malo podataka i retko se pominje. Zna se da je u aprilu 1271. molio vizantijskog cara Mihaila VIII Paleologa da potvrdi Hilandaru neki posed na reci Strumi. Posle toga se zakaluđerio i uzeo ime David. U avgustu 1281. angažovao je zidare iz Dubrovnika da mu sagrade crkvu Davidovicu kod Brodareva na Limu. Pominje se još i 1286. kada je putovao u Jerusalim. Njegov unuk Vratko je otac Kneginje Milice. Praznuje se svakog 24. septembra (7. oktobra po novom kalendaru) u Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

Dimitrije se ne pominje uz braću Đorđa i Vladina u povelji mletačkom duždu Pjetru Zjaniju iz 1208. godine iz čega se može posredno zaključiti da je tada bio maloletan, odnosno da je rođen posle 1194. godine. Dimitrije je bio čovek od velikog ugleda ne samo u Duklji već u celoj Srbiji. Prvi put se u pisanim izvorima javlja 1271. godine povodom molbe vizantijskom caru Mihailu VIII Paleologu da izda hrisovulju manastiru Hilandaru kojom bi unapred potvrdio njegovo držanje sela Kastrina (Gradac), koga je carev brat Jovan nameravao da daruje manastiru^[1]. Tom prilikom pominje se kao "rođak kralja Srbije, župan Dimitrije". Vidimo da početkom osme decenije 13. veka Dimitrije nosi titulu župana. Ona se u srednjovekovnoj srpskoj državi tokom vladavine Nemanjića dodeljivala srodnicima vladarske dinastije. Iz ovog pisma vidimo da se o Dimitriju znalo čak u Carigradu. Verovatno je Dimitrije barem jedanput pre 1271. godine boravio u Carigradu, moguće u vezi sa pokušajem sklapanja braka između Mihailove ćerke Ane i Uroševog mlađeg sina Milutina (1267—1269)^[2].

U narednoj deceniji Dimitrije ostavlja titulu župana. Zamonašio se pod imenom David. On, međutim, ne odlazi u neki od brojnih srpskih manastira, već odlučuje da podigne svoj. Njegov brat Stefan je pre više od dve decenije podigao manastir Moraču. Sačuvan je njegov ugovor sa Dubrovčaninom Desinom de Risa iz 1281. godine kojim se ovaj obavezao da Dimitriju podigne crkvu u Brodarevu, u župi Ljuboviđa, za 150 perpera. Predviđeno je da manastir bude izgrađen od kamena i maltera, a ukoliko graditelj ne dovrši zidanje do određenog vremena obavezao se da Dimitriju vrati novac. Marin de Gajme bio je jemac da će Desin završiti posao. U suprotnom se sam obavezao da dovrši sve što ovaj ne bi. Sačuvan je i ugovor između Marina i Desina, takođe od 30. avgusta 1281. godine. Iz činjenice da podiže crkvu u Brodarevu saznajemo da su se tamo nalazili Dimitrijevi baštinski posedi. U Brodarevu se nalazio prelaz preko reke Lim, brod, po kome je i dobilo ime^[3].

David je radi isplate graditelja manastira istog dana (30. avgust 1281) podigao novac iz svog poklada koga je još ranije ostavio u Dubrovniku. U pitanju je suma od 370 perpera. Bio je to samo deo Davidovog poklada, jer je ukupna svota koju je ostavio na čuvanje u Dubrovniku iznosila 2300 perpera. To je bila ogromna svota novca, što svedoči o materijalnom bogatstvu kojim je raspolagao starac David^[4].

Manastir Bogojavljenja kod Brodareva danas je poznatiji kao "Davidovica", po imenu svog ktitora. Kako je izgradnja manastira ugovorena pred jesen, ona svakako nije dovršena do kraja 1282. godine. To je godina velikih promena u Srbiji, kada je pasivnog Dragutina na saboru u Deževu nasledio brat Milutin. Unutrašnjopolitička situacija izgleda nije uticala na starca Davida koji se mnogo ranije povukao iz svetovnog života^[5].

David je bio blizak i sa kraljicom Jelenom. Jelenin izaslanik, Kotoranin Marko Vasiljević je 19. maja 1282. godine u Dubrovniku podigao u kraljičino ime deo depozita koga je ostavio "starac David, nekadašnji župan Dimitrije". David je 20. avgusta iste godine ostavio veliku svotu novca u Dubrovniku. Verovatno je odlučio da kao monah vreme provodi u svojoj zadužbini. Pre stupanja u monašku zajednicu morao se odreći svetovnog bogatstva. Suma koju je ostavio u Dubrovniku iznosila je 1938 perpera, kao i druge dragocenosti: pozlaćeni srebrni bokal težak nešto manje od 3 kg i jedan srebrni pehar vredan malo manje od 38 perpera. David je u pet navrata podizao novac iz svog poklada, u periodu od 1282. do 1286. godine.

David je najveći deo bogatstva ipak ostavio u Dubrovniku, sa željom da novac utroši na putovanje u Svetu zemlju. Sa tim ciljem došao je u Dubrovnik na proleće 1286. godine i podigao sve što je imao. David je, posle Svetog Save, bio drugi Nemanjić koji je posetio Svetu zemlju. Poslednje dane je monah David proveo u svojoj zadužbini, gde mu je pripremljeno i grobno mesto. U 16. veku u Mileševi je postojao Davidov kult. Pravoslavna crkva slavi ga 24. septembra^[6]. (7. oktobra po novom kalendaru).

Dimitrije je bio sin Vukana Nemanjića, odnosno unuk osnivača dinastije, Stefana Nemanje. Imao je trojicu braće: Đorđa, Stefana i Vladina, od kojih je izgleda bio mlađi. Ime njegove majke nije poznato. Dimitrije je iza sebe ostavio sinove, od kojih je po imenu poznat jedino Vratislav. Sam Dimitrije (David) pominje sinove u dokumentu od 24. septembra 1286. godine. Vratislav je nosio titulu kneza po rodoslovima, a po nadgrobnoj ploči pronađenoj u Davidovici, nosio je titulu velikog župana. On je bio otac Vratka Nemanjića (Jug Bogdana), odnosno deda kneginje Milice. Pored Vratka, Vratislav je imao barem još jednog sina. Radoslav, sin župana Vratislava, pominje se 1319. godine^[7].

• manastir Davidovica
• Nemanjići
• Svetitelji srpskog porekla