Mbretëresha Belkize

Mbretëresha e Shebës (hebraisht: מַלְכַּת שְׁבָא‎, romanizuar: Malkaṯ Šəḇāʾ; arabisht: ملكة سبأ, romanizuar: Malikat Sabaʾ; Ge'ez: ንግሥተ ሳባ, romanizuar: Nəgśətä Saba) është një figurë e përmendur për herë të parë në Biblën Hebraike.

Në historinë origjinale, ajo sjell një karvan me dhurata të vlefshme për Mbretin Solomon. Ky tregim i është nënshtruar përpunimeve të gjera hebraike, islamike, jemenase^[1][2] dhe etiopiane dhe është bërë objekt i një prej cikleve më të përhapura dhe më pjellore të legjendave në Lindjen e Mesme.^[3]

Historianët modernë e identifikojnë Shebën si me mbretërinë e Arabisë Jugore të Saba në Jemenin e sotëm dhe me Etiopinë. Ekzistenca e mbretëreshës diskutohet mes historianëve.^[4]

Kam parë një grua që sundonte popullin (e atij qyteti). Ajo zotëronte çdo gjë dhe kishte një fron madhështor. Kam parë se ajo dhe populli i saj adhuronin Diellin e jo Allahun. Djalli ua paraqiste të bukura sjelljet e tyre, duke i larguar nga rruga e drejtë, prandaj nuk ishin të udhëzuar.^[5]

Në ajetin e mësipërm, pas kërkimit të tokave të afërta, një zog i njohur si hud-hud (pupëza) kthehet te Mbreti Sylejman duke treguar se toka e Shebës sundohet nga një mbretëreshë. Në një letër, Sulejmani fton Mbretëreshën e Shebës, e cila ashtu si ndjekësit e saj kishte adhuruar diellin, t'i nënshtrohej Perëndisë. Ajo shprehet se letra është fisnike dhe pyet kryekëshilltarët e saj se çfarë masash duhet bërë. Ata përgjigjen duke përmendur se mbretëria e saj njihet për fuqinë dhe prirjen e saj drejt luftës, por komanda i takon vetëm asaj. Në një akt që sugjeron cilësitë diplomatike të udhëheqjes së saj, ajo nuk përgjigjet me forcë brutale, por duke dërguar ambasadorët e saj për t'i paraqitur një dhuratë mbretit Sulejman. Ai e refuzon dhuratën, duke deklaruar se Zoti jep dhurata shumë më të larta dhe se ambasadorët janë ata që kënaqen vetëm nga dhurata. Mbreti Sulejman i udhëzon ambasadorët të kthehen te Mbretëresha me një mesazh të ashpër se nëse ai udhëton tek ajo, ai do të sjellë një kontigjent që ajo nuk mund ta mposht. Më pas mbretëresha bën plane për ta vizituar në pallatin e tij. Para se ajo të mbërrijë, Mbreti Solomon pyet disa nga krerët e tij se kush do t'i sjellë fronin e Mbretëreshës së Shebës përpara se të vijnë tek ai të nënshtruar plotësisht. Një Ifrit i ofron fillimisht të lëvizë fronin e saj përpara se Mbreti Suejman të ngrihej nga vendi i tij. Megjithatë, një xhinë me njohuri për Shkrimin në vend të kësaj e vendos fronin e saj në pallatin e Mbretit Sulejman sa hap e mbyll sytë, në të cilin Mbreti Sulejman shpreh mirënjohjen e tij ndaj Zotit, ndërsa Mbreti Sulejman supozon se kjo është testi i Zotit për të parë nëse mbreti Sulejman është mirënjohës apo mosmirënjohës. Mbreti Sulejman maskon fronin e saj për të provuar vetëdijen e saj për fronin e saj, duke e pyetur nëse i duket i njohur. Ajo përgjigjet se gjatë udhëtimit të saj tek ai, oborri i saj e kishte informuar për profetësinë e mbretit Sulejman dhe që atëherë ajo dhe nënshtetasit e saj kishin synuar t'i nënshtroheshin Zotit. Mbreti Sulejman më pas shpjegon se Perëndia është i vetmi zot që ajo duhet të adhurojë, që të mos përfshihet krahas perëndive të tjera të rreme që ajo adhuronte. Më vonë, mbretëreshës së Shebës i kërkohet të hyjë në një sallë pallati. Në pamjen e parë, ajo e ngatërron sallën me një liqen dhe ngre fundin e saj për të mos lagur rrobat. Mbreti Sulejman e informon atë se nuk është ujë, por është pllaka qelqi e lëmuar. Duke pranuar se ishte një mrekulli ndërtimi që ajo nuk e kishte parë si më parë, ajo deklaron se në të kaluarën kishte dëmtuar shpirtin e saj, por tani i nënshtrohet Perëndisë, me mbretin Sulejman (27:22-44).^[6]

Historia e Mbretëreshës së Shebës në Kuran ndan disa ngjashmëri me Biblën dhe burime të tjera hebreje.^[7] Disa komentues muslimanë si al-Tabari, al-Zamakhshari dhe al-Baydawi e plotësojnë historinë. Këtu ata pretendojnë se emri i mbretëreshës është Bilkis (arabisht: بِلْقِيْس), ndoshta rrjedh nga greqishtja: παλλακίς, romanizuar: pallakis ose hebraishtja pilegesh ("konkubinë"). Kurani nuk e emëron Mbretëreshën, duke iu referuar asaj si "një grua që i sundon ata" (arabisht: امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ), kombin e Shebës.

Sipas disave, ai më pas u martua me Mbretëreshën, ndërsa traditat e tjera thonë se ai ia dha për martesë një mbreti të Hamdanit.^[3] Sipas dijetarit el-Hamdani, Mbretëresha e Shebës ishte e bija e Ilsharah Yahdib, mbretit Sabaean të Arabisë Jugore. Sipas E. Ullendorff, Kurani dhe komentuesit e tij kanë ruajtur pasqyrimin më të hershëm letrar të legjendës së saj të plotë, e cila në mesin e studiuesve plotëson narrativën që rrjedh nga një traditë çifute,^[3] kjo duke supozuar të jetë Targum Sheni. Megjithatë, sipas Enciklopedisë Judaica Targum Sheni datohet rreth vitit 700^[8] në mënyrë të ngjashme konsensusi i përgjithshëm është që Targum Sheni të datojë në fund të shekullit të 7-të ose në fillim të shekullit të 8-të,^[9] e cila pas daton ardhjen e Islamit pothuajse 200 vjet. Për më tepër, M. J. Berdichevsky^[10] shpjegon se ky Targum është artikulimi më i hershëm narrativ i Mbretëreshës së Shebës në traditën hebraike.