Didi Biçaku

Hedije Biçaku Maliqi (23 maj 1924 - 6 Shtator 2023) ishte një historiane dhe partizane shqiptare që i mbijetoi Masakrës së 1951 në Shqipëri . ^{[1] [2]}

Biçaku lindi në maj të vitit 1924 në Elbasan. Së bashku me motrën e saj të madhe, Semije Sejdini, ^[3] vajza e Qani Biçakut, mbesa e Aqif Pashë Elbasanit, ^[4] të dyja ndoqën “ Institutin Pedagogjik Nëna Mbretëreshë ”. ^[5] Ata ishin vetëm dy motra pasi babai i tyre u fut në burg nga xhonturqit sepse merrej me çështjen kombëtare dhe mbrojtjen e gjuhës shqipe . Aty u sëmur dhe vdiq duke lënë vajzat jetimë. Ndonëse vinin nga familja më e njohur atdhetare dhe fisnike, ^[6] dy motrat silleshin njësoj si vajzat e tjera. Gjatë kohës së mësimeve Didi merrej edhe me sport duke rrëshqitur me patina nëpër rrugët e Tiranës. ^[7]

Pasi mbaroi shkollën në vitin 1947, Didi u emërua mësues në fshatin Paftal të Beratit . Një orë mësimore me studentë hapet edhe kundër analfabetizmit, kurse për rrobaqepësi. Dallimet vazhdojnë edhe në qytetin e Beratit, duke thënë se një skuadër me një volejbolliste do të marrë pjesë në spartanin kombëtar dhe gjatë garës ata janë të parët. Pas dy vitesh punë e pushojnë pasi xhaxhai i saj futet në burg. Shkon të ankohet dhe fillon punë në një farmaci të Kryqit të Kuq Shqiptar, por e pushuan sërish nga puna.

Në vitin 1951 ata jetonin së bashku me nënën dhe bashkëshortin e motrës, avokatin e shquar Fejzo Sejdini, në shtëpinë e vajzës së Bajram Currit . Pas mesnate, në atë natë shumë të ftohtë të 23 shkurtit, në derë ra një trokitje e fortë, tre ushtarë të armatosur të sigurimit u turrën brenda dhe me listën në duar lexuan emrat e familjarëve. Kur lexojnë emrin Didi Biçaku thonë: “Në emër të popullit je i arrestuar! Duart lart!" ^[8] E kontrollojnë shtëpinë nga cepi në cep, motra e saj, Semija ishte ulur në divan, poshtë ishte libri i gjuhës angleze që mësonte Didi dhe nuk duhej ta shihnin sepse gjuhët e huaja ishin të ndaluara. Ajo qëndroi krenare, e tronditur, pa lot në sy, veshi pallton e trashë, burri i motrës i hodhi mbi supe një shall të madh leshi dhe sigurimi e mori të prangosur. E kanë shtyrë drejt sheshit “Skënderbej”, ku ishin mbledhur qindra të tjerë, të kërcënuar nga armët e atyre që i ruanin dhe janë nisur drejt Burgut të Ri. ^[9]

Te dera e burgut Didi priti gati dy orë, duhej të hynin një nga një. Ajo kaloi nëpër portën e madhe, pastaj portën tjetër, e shtynë te një derë biruce. Kishte shumë njerëz atje dhe ishte krejtësisht errësirë. Aty takoi Sabiha Kasimatin ^[10] e cila fatkeqësisht u ekzekutua me pushkatim në vitin 1951. Ato ishin dy të vetmet femra të burgosura. ^{[11] [12]}

Pas daljes nga burgu, Biçaku punoi si rrobaqepëse, më vonë si punëtor ndërtimi dhe mori klasën e gjashtë. Ajo u martua në familjen Maliqi, njerëz patriotë që punuan dhe luftuan për Pavarësinë e Shqipërisë. Ajo jeton në Tiranë dhe ka dy fëmijë. ^[13]

Didi nderroi jete ne Tirane me 6 Shtator 2023 e rrethuar nga familjaret e saj.^[14]

• Historiografia shqiptare

1. ^ "stories-hadije-bicaku-maliqi-en". www.thearchiveofmemory.com. Marrë më 2022-12-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
2. ^ "Si u burgosën dhe internuan bukuroshet e viteve 30-40". www.forumishqiptar.com. Marrë më 2022-12-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. ^ Telegraf, Gazeta. "Semije Biçaku-Sejdini, vajza e shkollës "Nëna Mbretëreshë"". Gazeta Telegraf. Marrë më 2022-12-04.
4. ^ tg. "Aqif Pashë Elbasani, figurë e shquar e historisë shqiptare". Gazeta Telegraf. Marrë më 2022-12-04.
5. ^ "Meri Lalaj përkujton vajzat e Institutit "Nana Mbretereshë" – Dielli | The Sun" (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-04.
6. ^ "Familje të mëdha: Ilona Biçaku, "të fshehtat" e derës së Biçakçinjve të Elbasanit". Marrë më 2022-12-04.
7. ^ tg. "Didi Biçaku (Maliqi): Nexhmije Hoxha dhe Vito Kapo mbaheshin për vajza të ditura". Gazeta Telegraf. Marrë më 2022-12-04.
8. ^ ""Jam evolucioniste"". Gazeta Shqiptare Online (në anglishte amerikane). 2020-02-26. Marrë më 2022-12-04.
9. ^ "Meri Lalaj: Didi Biçaku (Maliqi): ose Zonja Didi, që i shpëtoi pushkatimit për "bombën" tek Ambasada Sovjetike". Zemra Shqiptare. Marrë më 2022-12-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
10. ^ "Didi Bicaku Momentet e fundit te Sabiha Kasimatit para pushkatimit". Shqiperia. Marrë më 2022-12-04.
11. ^ gepeng (2020-02-26). "22 intelektualë të pushkatuar/ Dëshmitar okular,Diti Biçaku: Tirana e natës së 26 shkurtit 1951". Gazeta Standard Online (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-04.
12. ^ Butka, Uran (2014-11-01). BOMBË NË AMBASADËN SOVJETIKE. Booktique.al.
13. ^ klan, programacioni tv (2018-06-27). "OPINION - BOMBA AMBASADES SOVJETIKE QE VRAU 22 TE PAFAJSHEM!". Tv Klan (në anglisht). Marrë më 2022-12-04.
14. ^ "NDËRRON JETË HEDIJE MALIQI (DIDI BIÇAKU) Nga Dr. Orhan SAKIQI". VOAL - Voice of Albanians (në anglishte amerikane). 2023-09-10. Marrë më 2023-09-11.