Atmosfera e Tokës
Appearance
Atmosfera e Tokës është shtresa gazrave që e mbështjell planetin Tokë dhe që mbahet nga graviteti i Tokës. Atmosfera e mbron jetën në Tokë duke e absorbuar rrezatimin diellor ultravjollcë, ngroh sipërfaqen përmes ruajtjes së nxehtësisë dhe redukton ekstremet e temperaturës gjatë ditës dhe natës .Atmosfera e sotme është si rezultat i aktivitetit të organizmave të gjallë, që populluan oqeanet pas paraqitjes së qenieve të gjalla në Tokë.[1]
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Përbërja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ajri është i përbërë kryesisht nga azoti, oksigjeni, dhe argoni. Avulli i ujit është përgjegjës për rreth 0.25% të atmosferës sipas masës. Përqendrimi i avullit të ujit ndryshon në mënyrë të konsiderueshme nga rreth 10 ppmv në pjesët më të ftohta të atmosferës deri në më shumë se 5% sipas vëllimit në pjesët e nxehta, në masat e ajrit me lagështi, dhe përqendrimet e gazrave atmosferike të tjera janë zakonisht për ajrin e thatë pa avull uji.[2]
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Përbërësit kryesore të ajrit të thatë, sipas vëllimit[3]
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]== Gazi == | == vëllimi == | ||
---|---|---|---|
== Emri == | == Formula == | == në ppmv == | == në % == |
Azoti | ====== N2 ====== | ====== 780,840 ====== | ====== 78.084 ====== |
Oksigjeni | ====== O2 ====== | ====== 209,460 ====== | ====== 20.946 ====== |
Argoni | ====== Ar ====== | ====== 9,340 ====== | ====== 0.9340 ====== |
Dioksidi i karbonit | ====== CO2 ====== | ====== 397 ====== | 0.0397 |
Neoni | ====== Ne ====== | ====== 18.18 ====== | 0.001818 |
Heliumi | ====== He ====== | ====== 5.24 ====== | 0.000524 |
Metani | ====== CH4 ====== | ====== 1.79 ====== | 0.000179 |
==== Nuk është i përfshirë në atmosferën e thatë të mësipërme: ==== | |||
Avulli i ujit | ====== H2O ====== | ====== 10–50,000 ====== | 0.001%–5% |
Struktura e atmosferës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shtresat kryesore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në përgjithësi, shtypja e ajrit dhe dendësia ulen sipas lartësisë në atmosferë. Megjithatë, temperatura ka një profil më të komplikuar me rritjen e lartësisë, dhe mund të mbetet relativisht konstante apo edhe të rritet me lartësinë në disa rajone.
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Toka ka katër shtresa kryesore të cilat janë troposfera, stratosfera, mezosfera, dhe termosfera.[4] Nga më e larta deri te më e ulta, kater shtresat kryesore janë:
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Termosfera: 80 to 700 km (50 to 440 milje)[5]
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mezosfera: 50 to 80 km (31 to 50 milje)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Stratosfera: 12 to 50 km (7 to 31 milje)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Troposfera: 0 to 12 km (0 to 7 milje)[6]
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Petro, Rita (2006). Atlas Themelor i Gjeografisë Fizike. Tiranë: Albas. ISBN 9989-108-37-4.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Wallace, John M. and Peter V. Hobbs. Atmospheric Science; An Introductory Survey.Elsevier. Second Edition, 2006. ISBN 978-0-12-732951-2. Chapter 1
- ^ Source for figures: Carbon dioxide, NOAA Earth System Research Laboratory, (updated 2013-03). Methane, IPCC TAR table 6.1 Arkivuar 15 qershor 2007 tek Wayback Machine, (updated to 1998). The NASA total was 17 ppmv over 100%, and CO2 was increased here by 15 ppmv. To normalize, N2 should be reduced by about 25 ppmv and O2 by about 7 ppmv.
- ^ http://www.nasa.gov/mission_pages/sunearth/science/mos-upper-atmosphere.html#.VHg5AzHF8vY
- ^ Randy Russell (2008). "The Thermosphere" (në anglisht). Marrë më 2013-10-18.
- ^ "The height of the tropopause" (në anglisht). Das.uwyo.edu. Arkivuar nga origjinali më 27 prill 2020. Marrë më 2012-04-18.
Lidhjet e jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit] Commons: Atmosfera e Tokës – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale