Khilaafada Raashidiinta

Khilaafada Raashidiinta ama Dawladii khulafada raashidiinta (Afka carabiga; الخِلافةُ الرَّاشِدَة, دولةُ الخُلَفاءِ الرَّاشِدين) waxaa loo yaqaanaa khilaafadii ugu horeeyay ee islaamaka, taas oo bilaabatay geerida rasuulka scw ka dib sanadkii 11H, socotayna ilaa mucaawiya ay khilaafada u guurtay 41H, waxaana xilka qabtay afarta khulafa ee kala ah Abuubakar sidiiq, Cumar bin Khadaab, Cusmaan bin cafaan iyo Cali bin Abii daalib, kwaasi oo loo yaqaan khulafada raashidiinta, mararka qaar waxaa lagu daraa Xasan bin cali oo loo arko muadada yareed uu xilka haayay inay dhameestiraysay afartii ka horeysay.

Khulafo Raashidiin (Af Ingiriis : Rashidun Caliphates; (sidoo kale loo yaaqaano: Rashidiinta, Afarta Khulafo) waa afartii asxaabi ee ku xigtey Nebi Muxamed (n.n.k.h) maamulka iyo hogaanka dawladii Islaamka, kuwaasi oo kala ah:

• Abu Bakr Sadiiq - ﺃﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺍﻟﺼﺪﻳﻖ
• Cumar (Cumar bin Khataab) - ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺍﻟﺨﻄﺎﺏ
• Cusmaan binu Cafaan - ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﻋﻔﺎﻥ iyo
• Cali (Cali binu abi Dalib) - ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ

Ereyga Khaliif (Caliph; ﺍﻟﺨﻼﻓﺔ) waa khaliifyadii hogaaminayay maamulka diinta Islaamka.

Khulafo al-Rashiidiintu waa afarta asxaabi ee hogaanka iyo talada maamulka Dawladda Islaamka la waday Nebi Muxamed SCW intii uu noolaa isla markaana gacanta ku dhigay ayagoo iskaga dambeeyay hogaaminta dowladii Islaamka. Wakhtigii Khulafo al Raashidiinta Dawladda Islaamku aad ayay u balaadhatay waxayna gaadhay meelo badan oo ka mid ah Bariga Dhexe, galbeedka qaarada Yurub, waqooyiga Afrika, bariga fog iyo wadano aad u badan oo kale.

Wakhtigani maamulka Dawladda Islaamka ee Afarta Khulafo wuxuu bilaabmey 8dii Juune sanadkii 632 C.D; wuxuuna dhamaadaa 28 Luuliyo sanadkii 661 C.D taasi oo ku beegan goortii la dilay Cali binu Abi Dalib ee xilka iyo hogaanka Dawladda Islaamka uu la wareegay Mucaawiya binu Abi Sufyaan. Intii Afarta Khulafo talada Dawladda Islaamka hayeen waxay qabsadeen dhu aad u baaxad weynt taasi oo lagu qiyaaso 9,000,000 km² (sagaal milyan mitir laba-laaban) (3,474,919 sq mi). Tirada dadka ku hoos jirey maamulka iyo hogaanka Khulafo al-Raashidiinta waxaa lagu sheegaa 40,300,000 (qiyaas dhan 40 milyan oo qof).

Waxa uu dhintay Nabi muxamad SCW maalin isniin ah 12 ka bisha mowliid sanadkii 11H^[1], geeridiisa ayaa ku noqotay dharbaaxi xanuun leh muslimiinta oo dhan, Cumar oo isku dhax yaacay ayaa ku goodiyay inuu dilaayo cid kasta oo dhahda nabiga scw wuu dhintay, laakin abuu bakar yimid oo ku dhshay Cumaroo is daji, waxa uuna dadka u jeediyay khudbad ay hadaladiisa ka mid ahaayeen

Qofkii muxamad caabudaayay muxamad wuu dhintay, Qofkii se Allah caabudaayay Allah wuu nool yshay mana dhimanaayo^[2]

intaa ka dib Cumar iyo muslimiinta yaqiin sadeen inuu dhintay Nabiga scw waxeyna bilaabeen inay ka shaqeeyaan diyaarintiisa iyo duugistiisa.

waxaa soo baxday

1. ↑ {{استشهاد بكتاب|الأخير=شبارو|الأول=عصام محمد|إصدار=3|عنوان=الدولة العربيَّة الإسلاميَّة الأولى (1-41هـ/623-661م)|سنة=1995م|ناشر=دار النهضة العربيَّة|مكان=بيروت-لبنان|صفحة=202}
2. ↑ {{استشهاد بكتاب|الأخير=ابن هشام|الأول=أبو محمد عبد الملك هشام بن أيّوب الحِميري|وصلة مؤلف=ابن هشام|عنوان=السيرة النبويَّة، جـ 4|إصدار=3|سنة=1971|ناشر=تحقيق مصطفى السقَّا وإبراهيم الأبياري وعبد الحفيظ شلبي|مكان=بيروت-لبنان|صفحة=30}