Askøy

Berggrunnen er av grunnfjellsalder, men er i vesentleg grad påverka av den kaledonske fjellkjedefaldinga. Berggrunnen består hovudsakleg av gneis, men med noko innslag av gabbro i eit smalt belte frå Ask nordvestover mot Herdla og i eit område mellom Lavik og Hetlevik sørvest på Askøyna. Berggrunnen er sterkt prega av strøkretninga til Bergensbogane som her stort sett går nordvest–søraust.

Kystlinja er sterkt opphakka, og terrenget er småkupert. Berre nokre få høgdedrag ligg høgare enn 100 meter over havet, med Kolbeinsvarden på søre del av Askøyna som høgaste topp (231 meter over havet). Mellom åsane er det myrlendte dalsøkk og noko furuskog.

Landet blir lågare og flatare utover mot Herdla, ei øy som er eit ynda område for fuglekikarar.

Det er jamn busetjing, for det aller meste langs kysten, på Askøyna, Herdla og Hanøyna, men busetnaden er klart tettast på søraustre del av Askøyna. Her ligg tettstaden Askøy, som omfattar den samanhengande bymessige busetnaden sør for Ravnanger på vestsida og Ask på austsida av Askøyna, og her bur rundt 80 prosent av innbyggjarane i kommunen. Lengst sør i denne tettstaden ligg administrasjonssenteret Kleppestø.

Nærleiken til Bergen har gitt Askøy stor vekst i folketalet i heile siste halvdel av 1900-talet, og det var i 2020 litt over tre gonger høgare enn ved slutten av andre verdskrigen. I tiårsperioden 2010–2020 auka befolkninga til kommunen med gjennomsnittleg 1,7 prosent årleg, mot 0,9 prosent i fylket samla sett. Askøy har etter Bergen og Øygardenstørst folketal blant kommunane i Vestland fylke (2020).

Ifylgje definisjonen til Statistisk sentralbyrå er det fem tettstader i Askøy. Tettstadene er til saman 18,1 km², og omfattar 19 % av arealet i kommunen.

Sysselsetjinga i primærnæringane er svært beskjeden i Askøy med berre 1,3 prosent av arbeidsplassane i kommunen (2015). Jordbruket er i hovudsak basert på husdyrhald (storfe, sau). Eit av Hordalands største gardsbruk ligg på Herdla og er på rundt 1000 dekar. Kommunen har noko jordbærdyrking. Frå Askøy blir det drive noko fiske, men berre svært beskjedne delar av fangsten til den heimehøyrande flåten blir ilandførte i kommunen.

Industrien har 12 prosent av arbeidsplassane til kommunen, 23 prosent om ein reknar med byggje- og anleggsverksemd og kraft- og vassforsyning (2015). Industrien er variert med hovudvekt på verkstadindustri (73 prosent av dei sysselsette i industrien i 2015), særleg bygging av skip og oljeplattformer og maskinindustri. Det er ei stor dokk på Hanøytangen.

Askøy har stor sysselsetjing også i bransjen gummi-, plast- og mineralsk industri (tolv prosent av dei sysselsette i industrien), mellom anna plastbåtindustri. Elles har kommunen noko næringsmiddel- og trelast-/trevareindustri med høvesvis sju og fire prosent av dei sysselsette i industrien i kommunen (2015). Kommunen har oljetankanlegg.

Nærleiken til Bergen syner seg i at 47 prosent av dei busette arbeidstakarane i Askøy i 2015 hadde arbeid i Bergen, mot 41 prosent i eigen kommune. Ytterlegare fem prosent av arbeidstakarane i Askøy hadde dette året arbeid i det som i dag utgjer kommunen Øygarden.

I Askøy kjem avisa Askøyværingen ut to gonger i veka.

Fastlandssamband til Bergenshalvøya blei oppretta i 1992 med Askøybrua (fylkesveg 562). Tidlegare var det ferjesamband mellom Kleppestø og Bergen, og dette var eit av dei mest trafikkerte i landet. Askøy har hurtigbåtsamband med Bergen sentrum. Kommunen har eit tett vegnett.

Askøy høyrer til Vest politidistrikt, Hordaland tingrett og Gulating lagmannsrett.

Askøy er del av Bergen næringsregion saman med Bergen, Bjørnafjorden, Samnanger og Øygarden.

Askøy kommune svarer til dei fem sokna Ask, Erdal, Herdla, Strusshamn og Tveit i Vesthordland prosti i Bjørgvin bispedømme i Den norske kyrkja.

Mot slutten av 1800-talet høyrde Askøy til Nordhordland fogderi (futedøme) i Søndre Bergenhus amt.

Kongshaugen på Hop er kanskje frå bronsealderen. Det finst også andre gravhaugar, mellom anna ved Ask. I mellomalderen var Florvåg hamn for baglarane. Staden er kjend frå fleire sjøslag i borgarkrigstida, mellom anna i 1194, då det stod eit større slag her mellom kong Sverre og «øyskjeggane», ein opprørsflokk som her fekk det definitive nederlaget sitt.

Herdla kyrkje er nemnd i 1146. Dagens kyrkje er frå 1853. Ask og Herdla var kongsgardar i eldre tid. Hop gard er frå 1600-talet. Tyskarane hadde flåtestasjon i Bakarvågen og festning på Herdla under andre verdskrigen.

På Herdla er det ei heilårsopen golfbane med ni hol.

Kommunevåpenet (vedteke i 1961) har eit motiv som er forma ut etter kommunenamnet: eit grønt asketre på ei øy mot sølvfarga bakgrunn. Sjølv om det ikkje er godkjent i samsvar med heraldiske prinsipp, har kommunen valt å behalde det som kommunevåpenet sitt.

Namnet er etter garden Ask nordaust på Askøyna etter treslaget ask.

• Ask – tettgrend i Askøy
• Vestland
• Noregs geografi

• Askøy kommune: nettstad
• Statistisk sentralbyrå: kommunefakta om Askøy

• Clausen, Conrad (1937): Askøy herad i hundrad år : 1837–1937
• Fossen, Anders Bjarne: Askøys historie, 1996–1999, tre bind, isbn 82-994105-3-3
• Fossen, Anders Bjarne (2005): Det hendte på Askøy