Murter
 Ovo je glavno značenje pojma Murter. Za druga značenja, v. Murter (razvrstavanje). |
Murter
| |
|---|---|
 | |
| Podaci | |
| Lokacija | Jadransko more Šibensko-kninska županija |
| Arhipelag | Dalmacija |
| Država |  Hrvatska
|
| Površina | 18,6 km² |
| Broj stanovnika | 5 192 |
 | |
Murter je otok u srednjoj Dalmaciji, pored Šibenika.
Murter je najveći otok Šibensko-kninske županije i po površini od - 18,6 km² i po broju stanovnika 5 192. [1]Otok leži vrlo blizu kopna, pa je već od kraja 18. vijeka izgrađen most [1]dug 37 m. Murter je udaljen 8.6 km od Pirovca, i 25 km od Šibenika. Murter je zapravo vrlo malen, - dug je nekih 15 km, a širok do 2 km, ali je vrlo razveden, pravi mali arhipelag sa oko 20 otočića i hridi.
Kao i svi dalmatinski otoci kraškog je sastava, bez stalnog vodotoka. Najviši vrh je Raduč, visok 125 m pored Murtera.
Na otoku ima 4 naselja; Murter (2 075 stanovnika), Tisno (1 377), Betina (774) i Jezera (841)
Otok su naseljavali Liburni još od prahistorije, o tome svjedoče ostatci njihovih građevina na lokalitetima Gradina kod Murtera i Pudarica kod Jezera. [2]
Otok pod imenom Scardon prvi spominje grčki geograf Ptolomej. [3] Za rimskih vremena na otoku je postojalo naselje Colentum. Ono je propalo u 2. vijeku, a uzroci se još uvijek neznaju, prepostavlja se nakon potresa, iako ima hipoteza da su možda razorili gusari. [3] U 9. vijeku otok naseljuju Slaveni Za srednjeg vijeka spominje se 1251. i to pod slavenskim imenom Strimac i to u spisu hrvatsko-ugarskog kralja Bele IV. u kojem on određuje šibenske komune. Iz spisa se vidi da su u to vrijeme na otoku postojala samo dva naselja: Villa Magna (Veliko Selo), današnji Murter i Jezera. [3] Naselja Tisno i Betina nastala su u vrijeme osmanske invazije na Balkan. Od 1318. otok se počeo zvati Insula Mortari (Smrtonosni otok) vjerojatno zbog opasne plovidbe pored njegovih obala, pune oštrih hridi, tokom vremena to ime se kratilo u Mortar, Murtar da bi se od 1740. ustalilo ime Murter. [3] Sve do kraja 18. vijeka po otoku se upotrebljavala se glagoljica i bosančica (ćirilica). [3]
Na rtu Gradina na sjevernoj strani uvale Hramina, pored Murtera nalaze se ostatci liburnskog naselja i groblja. [2] U uvali Makirina kod Tisnog nalazi se romanička crkva sv. Martina s kraja 11. vijeka, na istom lokalitetu nalaze se ostatci rimske vile rustice, jedne trobrodne bazilike i srednjovjekovnog groblja. Na brdašcu iznad Betine nalazi se barokna crkva sa zvonikom, sv. Frane Asiškog iz 1601. godine. [4]
- Nikola Bašić, hrvatski arhitekt
Jedina grana privrede koja još nekako funkcionira na Murteru je turizam, uz nešto ribarstva i vrlo skromne poljoprivrede uz okućnice za vlastite potrebe.
Nekad je Murter bio poznat po ovčarstvu i maslinarstvu i brodogradnji koje se u Betini
razvilo još od 18. vijeka [2]. Danas Brodogradilište u Betini posluje u sklopu marine, pa se manje više bavi popravkom i održavanjem poliesterskih jahti, ali i izgradnjom drvenih brodova (kad to netko naruči), po kojima su nekad bili poznati. [5]
- ↑ 1,0 1,1 „Geografija otoka” (hrvatski). Otok Murter. Arhivirano iz originala na datum 2013-03-18. Pristupljeno 14. 02. 2013.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Povijest otoka Murter” (hrvatski). Otok Murter. Arhivirano iz originala na datum 2013-03-18. Pristupljeno 14. 02. 2013.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 „Murter” (hrvatski). Kulturni turizam. Pristupljeno 14. 02. 2013.
- ↑ „Kultura i povijest otoka Murtera” (hrvatska). Otok Murter. Arhivirano iz originala na datum 2013-03-18. Pristupljeno 14. 02. 2013.
- ↑ „Dobro došli!” (hrvatska). Brodogradilište i marina d.o.o. Betina. Pristupljeno 14. 02. 2013.
- Otok Murter Arhivirano 2012-01-28 na Wayback Machine-u (sh)