Hiperpiron
| Hiperpiron | |
| |
| ', 1092. - kraj 14. vijeka | |
| zlato | |
| , 4.45 gr. | |
| , Bizantsko Carstvo | |
Hiperpiron (grčki: ὑπέρπυρον) je bila zlatna kovanica, koju je kovalo Bizantsko Carstvo za kasnog srednjeg vijeka, umjesto starijeg solidusa.[1]
Isprva je zlatna novčanica Bizantskog Carstva bio solidus zvan zbog svoje pouzdnosti jednostavno nomisma (grč. νόμισμα — "novac"), koji se kovao od 24 karatnog zlata, punih sedam vjekova i bio cjenjen kao valuta. Od 1030. solidus je počeo gubiti na vrijednost, jer se kovao od sve manje zlata, nakon katastrofalnih vojnih poraza i građanskog rata vrijednost mu je pri kraju 11. vijeka pala gotovo na nulu.[2] Zbog tog je 1092. car Aleksije I Komnen (vladao 1081.-1118.) poduzeo drastičnu reformu bizantskog novčanog sistema i dao iskovati novu zlatnu kovanicu - hiperpiron (što je značilo "super - pročišćeno"). I ona je bila iste težine kao solidus - 4.45 grama, ali od 20.5 karatnog zlata, umjesto 24, jer su za kovanje upotrebljali stare kovanice pa nisu mogli postići toliku finoću rafinata.[3][4]
Hiperpiron se kovao u Konstatinopolisu sve do sredine 14. vijeka, kad se Bizantsko Carstvo našlo u silnim nevoljama i pred slomom. Nikejsko Carstvo nastavilo je kovati hiperpirone ali slabije kvalitete od 18 karata, za vrijeme vladavine Mihajla VIII. Paleologa (vladao 1259.-1282.), to je palo na 15 karata, a za njegova nasljednika, sina Andronika II. Paleologa (vladao 1282.-1328) to je palo na 12 karata. Istovremeno je padala i kvaliteta otkova, tako da je krajem 14. vijeka njihova težina bila daleko od početnog standarda.[5] Posljednji bizantinski hiperpironi iskovani su za cara Jovana VI Kantakuzina (vladao 1347.-1352.).
Ime hiperpiron proširilo se po Evropi, malo modificirano kao latinski perperum, talijanski perpero i po slavenskim balkanskim zemljama kao perper, iperper... kao sinonim za monetu, ali i kao stvarni novac perpera koji je kovala Dubrovačka Republika od 1683. - 1803.[6] i Car Dušan u Srbiji.
- ↑ Kenneth W. Harl: Early Medieval and Byzantine Civilization: Constantine to Crusades. Arhivirano 2013-10-05 na Wayback Machine-u History/Medieval Studies 303
- ↑ Grierson (1999), str. 10
- ↑ Grierson (1999), str. 11
- ↑ Kazhdan (1991), str. 964
- ↑ Grierson (1999), str. 11–12
- ↑ davor. „hrvatska numizmatika”. Arhivirano iz originala na datum 2012-11-13. Pristupljeno 21.09.2011.
- Grierson, Philip (1982), Byzantine coins, Taylor & Francis, ISBN 978-0-416713602 (en)
- Grierson, Philip (1999), Byzantine coinage, Dumbarton Oaks, ISBN 978-0-88402-274-9, arhivirano iz originala na datum 2010-06-13, pristupljeno 2011-09-21 (en)
- Hendy, Michael F. (1985), Studies in the Byzantine Monetary Economy c.300–1450, Cambridge University Press, ISBN 0-521-24715-2 (en)
- Kazhdan, Alexander, ur. (1991), Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-504652-6 (en)
- Philip Grierson: Byzantine coinage. Arhivirano 2010-06-13 na Wayback Machine-u Dumbarton Oaks Research Library and Collection. Washington D.C. 1999, ISBN 0-88402-274-9.
(PDF) (703 kB) (en) - Andreas Urs Sommer: Katalog der byzantinischen Münzen in der Münzsammlung der Georg-August-Universität Göttingen. Universitätsverlag Göttingen, Göttingen 2003, ISBN 3-930457-30-X (PDF) (1,56 MB) (de)
