Bitka za Alep (2012–2016)

Bitka za Alep
Deo Građanskog rata u Siriji
Karta bitke
Vrijeme: 19. 7. 2012. – 22. 12. 2016. (4 godine, 5 mjeseci i 3 dana) Mjesto: grad Alep, Sirija Rezultat: pobjeda sirijske vojske pobunjenici istjerani iz grada Alepa dio grada ostaje pod kontrolom Kurda
Sukobljene strane
Vojska Sirije  Iran (od 2013)  Rusija (od 2015)	Slobodna sirijska armija Džabhat al-Nusra vojno-politička podrška:  Sjedinjene Države  Ujedinjeno Kraljevstvo  Saudijska Arabija  Katar  Turska  Francuska  Izrael  Jordan  Maroko	YPG
Komandanti i vođe
Bašar al-Asad Ali Abdulah Ajub Suheil al-Hasan Kasem Sulejmani Viktor Bondarev	Abdul Džabar al-Okaidi Taufik Šiabudin	Zoran Birhat
Snaga
20.000[nedostaje referenca]	15.000[nedostaje referenca]	nepoznato

Bitka za Alep je bila najkrvavija i najdugotrajna bitka Sirijskog građanskog rata, vođena od 19. jula 2012. do 22. decembra 2016. Na strani sirijskih vlasti pridružili su se redom Iran, Hezbolah i Rusija, dok su pobunjenicima, sastavljenim od sunitskih i salafističkih frakcija, vojno-političku podršku pružili Sjedinjene Države, Francuska, Turska, Saudijska Arabija i Katar. Bitka je okončana odlučnom pobjedom sirijske vojske i saveznika.

Prije rata, Alep je bio najveći grad Sirije, sa 2,300.000 stanovnika. Alep je također bio veliki trgovački, saobraćajni, industrijski i ekonomski centar zemlje. S vojnog gledišta, kontrola nad Alepom je bila od strateškog značaja za sve strane, u toj mjeri da su sve strane pružale svoj maksimum kako bi preuzele kontrolu nad njim. Protesti opozicije protiv predsjednika Asada su počeli tokom 2011. i zahvatili cijelu zemlju.

Slobodna sirijska armija je 19. jula 2012. upala u delove grada Alepa i otpočela bitku za Alep.^[1] Istovremeno održavani su protesti protiv vlasti Bašara al-Asada. Vojska Sirije je sutradan, 20. jula, započela granatiranje grada i položaja militanata. Borbe između pobunjenika i regularne armije su trajale, promjenljivog intenziteta, do početka kontraofanzive sirijske vojske 28. jula 2012. godine. Nekoliko dana ranije, 24. jula, Sirijska avijacija je po prvi put od izbijanja sukoba izvela udare po pobunjenicima, koristeći školske avione L-39 Albatros.^[2] Intenzitet borbi naročito je pojačan u toku prethodnog, 23. jula.^[2] Istovremeno, s pojačavanjem intenziteta borbi u zatvoru u Alepu, zbog loših uslova izbila je pobuna koja je ugušena 24. jula s oko 15 poginulih zatvorenika.^[2]

Sutradan, 25. jula, sirijska armija izvela je pregrupiranje i pojačanje trupama dislociranih s turske granice, paralelno s intenziviranjem borbi u kvartu al-Džamalija.^[3] 27. jula sirijska vojska je otpočela grupisanje artiljerije i tenkova oko Alepa i pripreme za kontraofanzivu. Istovremeno, civili su napuštali grad, a pobunjenici ojačavali i prikupljali municiju i opremu.^[4] Sutradan, 28. jula, sirijska vojska je otpočela kontraofanzivu u cilju zauzimanja Alepa i uništavanja pobunjeničkih snaga u gradu.

U decembru 2012. Džabhat al-Nusra je zaprijetila da će rušiti sve putničke avione jer sirijska vojska navodno koristi komercijalne letove za transport trupa i naoružanja. Nakon više napada na međunarodni aerodrom Alepa, borbe su zaustavljene 1. januara 2013. Narednog mjeseca pobunjenici su zauzeli Veliku džamija u Damasku. Dana 9. juna sirijska vojska je pokrenula operaciju pod imenom "Sjeverna oluja" kojom su planirali povratiti kontrolu nad gradom. Između 7. i 14. juna sirijska armija i Hezbolah su ostvarile veliki napredak i potisnuli pobunjenike iz mnogih dijelova grada, ali je ofanziva završena nakon što su teroristi zaustavili jednu oklopnu kolonu. Dana 8. novembra sirijska armija je pokrenula napad na pobunjeničku bazu 80, praćenu žestokim artiljerijskim udarima. Al Jazeera je javljala da ukoliko ostvare uspjeh, sirijske snage će odsjeći pobunjenicima put između Alepa i grada Al-Bab. Nekoliko dana kasnije Reuters je izvestio da su se pobunjenici pregrupirali. Tokom borbi za bazu 80 ubijeno je 15 pobunjenika. Narednog mjeseca, sirijska armija je djelimično opkolila grad u operaciji "zvijezda Kanopus". Pobunjenik Abu Firas al-Halabi tvrdio je da je sirijska armija tada koristila bojler bombe i navodno ubila 1000 ljudi.

Sirijska armija je krajem 2013. uspjela uništiti pobunjeničku opsadu grada i konačno preuzela inicijativu. Tokom maja 2014. armija je zauzela industrijsko naselje Šeik Nadžar i da prekinu pobunjeničku opsadu centralnog zatvora Alepa u kome su bili opkoljeni sirijski vojnici koji su se borili protiv terorista već dvije godine. Tokom novembra 2014. Ujedinjene nacije su predložile evakuaciju pobunjenika, a da Sirijska armija zauzvrat dozvoli svim teroristima izlazak i da im pomogne u transportu ukoliko polože oružje. Predsjednik Bašar al-Asad je bio voljan prihvatiti ponudu, ali su pobunjenici odbili.

Početkom januara 2015. godine, pobunjenici su zauzeli Macbal i kamenolome al-Misat primoravajući sirijsku vojsku da se povuče prema sjeveru. Pobunjenici su također zauzeli Manašer al-Bredž i pokušavali uspostaviti kontrolu nad brdom al-Bredž, krucijalno za presjecanje puta sirijskoj armiji između centralnog zatvora i naselja Handarat i farmi al-Malah. Krajem januara, pobunjenici su preuzeli segment brda al-Bredž. Sredinom februara 2015. Sirijska armija i njeni saveznici su pokrenuli veliku ofanzivu na sjeveru Alepa s ciljem da presijeku posljednju rutu snabdijevanja pobunjenika i da unište opsadu šijitskih gradova Zahra i Nubl na sjeverozapadu. Vojska je brzo zauzela nekoliko sela, ali loši vremenski uslovi su zaustavili napredovanje. Nekoliko dana kasnije, pobunjenici napadaju i preuzimaju dva od četiri izgubljena sela.

Dana 9. marta pobunjenici napadaju Handarat i prema njihovim tvrdnjama preuzimaju 75% područja, dok sirijska armija ostaje u sjevernim dijelovima Handarata. Sirijska armija je tvrdila kako još uvijek ima kontrolu nad 80% Handarata. Nakon 10 dana borbi, sirijska armija je potpuno proterala pobunjenike iz Handarata i preuzela kontrolu. U pripremanju nove ofanzive, pobunjenici su 15. juna žestoko granatirali dijelove grada pod sirijskom konrolom i pritom ubili 43 civila, odnosno 190 ranili. Dana 17. juna pobunjenici zauzimaju zapadno naselje Rašidin, a 19. i 20. juna ubijaju još 19 civila u granatiranju. Početkom jula, dvije militantne grupe pokreću ofanzivu protiv sirijske vojske i zauzimaju naučni centar, ali ne uspijevaju preoteti Džamijat al-Zahru. Sirijska vojska neuspješno pokušava vratiti naučni centar.

Krajem septembra Ruska Federacija započinje vojnu intervenciju u Siriji na strani legalnih vlasti te zemlje. Sredinom oktobra ISIL zauzima četiri pobunjenička sela na sjeveru pokrajine, dok Sirijska vojska zauzima još jedan zatvor i fabriku cementa. Sirijska vojska i Hezbolah pokreću novu ofanzivu i do kraja mjeseca zauzimaju 408 km² i u tom trenutku kontroliraju 3/4 južnog Alepa. Do kraja 2015. u dijelu grada pod kontrolom pobunjenika je ostalo samo 80 ljekara, dok je jedna pekara hranila 120.000 ljudi.

Tokom 2016. utvrđeno je da se u dijelu grada pod kontrolom pobunjenika nalazi oko 300.000 civila, dok je u dijelu grada pod kontrolom sirijske armije ostalo oko 1,500.000 ljudi. Početkom 2016. sirijska armija je zajedno sa svojim saveznicima prekinula pobunjeničku opsadu dva šijitska sela, Nubl i al-Zahra. Time je vojska uspjela odsjeći pobunjenicima linije snabdijevanja iz susjedne Turske. Dana 4. februara sirijska vojska je oslobodila gradiće Majer i Kafr Naja, a sljedećeg dana oslobodila je i selo Ratijan na sjeverozapadu Alepa. Dana 25. juna Sirijska vojska sa svojim saveznicima započinje dugo iščekivanu ofanzivu kojom je trebalo da zauzmu magistralu Kastelo, čime bi pobunjeničke linije snabdijevanja bile potpuno odsječene, a teroristi potpuno opkoljeni. Operaciju su predvodile elitne snage poznate kao "Tigrovi", pod komandom generala Suheila al-Hasana.

Do kraja jula, sirijska vojska je uspjela istjerati pobunjenike s puta Kastelo i farmi al-Malah, čime je opkolila sve militante u Alepu. Međutim, nekoliko dana kasnije, pobunjeničke grupe kao što su Slobodna sirijska armija i Džabhat al-Nusra pokreću svoju ofanzivu na jugu Alepa, na prostoru apartmana 1070, a koja je imala za cilj probijanje linija sirijske vojske i spajanje sa pobunjenicima unutar grada. Napad militanata je počeo artiljerijskim udarima i samoubilačkim napadima. Smatralo se da ova ofanziva može odlučiti sudbine cijele bitke za grad Alep, pa čak i sudbinu čitavog rata. Poslije sedmice teških borbi, pobunjenici iznutra i izvana napreduju u naselju Ramuseh i zauzimaju ga, uključujući i vojnu akademiju. Ovim napredovanjem, militanti uspijevaju s juga presjeći liniju snabdijevanja sirijske vojske i objavljuju kako je opsada njihovih snaga završena, ali ipak linija koju su zauzeli je neprekidno bila izložena artiljerijskim udarima sirijske vojske, kao i ruskim vazdušnim napadima, čime su obje strane bukvalno bile pod opsadom. Od početka pobunjeničke ofanzive je poginulo najmanje 130 civila, kao i preko 500 militanata.

Dana 4. septembra sirijska vojska ponovo oslobađa vojne škole, čime ponovo opkoljavaju pobunjenike unutar Alepa. Sedmicu dana kasnije, sirijska vojska oslobađa okrug Ramuseh i time poništavaju sve uspjehe pobunjeničke ofanzive. Sirijska vojska i njeni saveznici 22. septembra pokreću ofanzivu kojom je trebalo da oslobode istočni Alep. Na koncu sirijska vojska oslobađa 15–20% teritorije grada koju su držali militanti. Krajem oktobra, pobunjenici započinju ofanzivu koja se završava njihovim neuspehom, nakon čega Sirijske snage oslobađaju sve teritorije koje su izgubili tokom julske ofanzive. Sirijska vojska 15. novembra započinje 17. ofanzivu pod kodnim nazivom "Zora pobjede". Za relativno kratko vrijeme sirijska vojska oslobađa naselja Hanano, Sahur, Džabal-Badro, Bustan al-Baša, Helok, Šeik Heder, Šeik Fares, Hajdarijah, Ajn al-Tal, Ard al-Hamra, i time preuzimaju 40–45% teritorije koju su pobunjenici kontrolisali prije ofanzive. Tokom 27. i 28. novembra kurdske jedinice pokreću napad na pozicije pobunjenika i nakon što ih zauzimaju, Kurdi znatno uvećavaju svoju teritoriju u gradu.

Do 13. decembra pobunjenici su držali samo 5% svoje ranije teritorije. Iranska novinska agencija Fars News je objavila da bitka za Alep može biti gotova već u naredna dva dana. Borbe su prekinute i objavljeno je primirje kako bi se evakuirali militanti i njihove porodice, ali je dogovor propao jer je došlo do razmjene vatre između šijitskih paravojski i grupe evakuiranih militanata. Novi dogovor je postignut 15. decembra, ali je propao već sljedećeg dana jer je Iran tražio da pobunjenici zauzvrat omoguće evakuaciju civila dvije šijitske enklave na sjeveru Sirije koje su pod opsadom pobunjenika. Novi dogovor o evakuaciji pobunjenika u Idlib postignut je 18. decembra, ali je zaustavljen već 20. decembra jer su militanti pucali na evakuirane šijite. Sljedećeg dana je evakuacija nastavljena i do 22. decembra su svi pobunjenici i njihove porodice napustili grad Alep. Time je bitka za Alep završena 22. decembra 2016. godine, odlučnom pobjedom sirijske vojske.

Sirijski predsjednik Bašar al-Asad u video poruci čestitao je svom narodu na oslobađanju grada, nazvavši ga "historijskim momentom nakon kojeg će svijet biti drugačiji". Dodao je da "ono što se dešava danas je pisanje historije koju piše svaki građanin Sirije, to pisanje nije započelo danas, počelo je prije šest godina kada je krenula kriza i rat protiv Sirije".^[5] Asad je dodatno kritizirao zapadnjačku medijsku galamu oko Alepa, kao i njihovu šutnju oko Palmire^[6] (zauzeta od ISIL-a za vrijeme alepske bitke). Međunarodne čestitke na pobjedi stigle su iz Rusije, Irana, Iraka, Libanona, Kine i drugih država. Ruski predsjednik Vladimir Putin u telefonskom razgovoru čestitao je Asadu i naveo da je "ovaj uspjeh ostvaren zajedničkim naporima svih onih ujedinjenih u borbi protiv međunarodnog terorizma u Siriji".^[7] Sličnu čestitku na oslobođenju grada uputio je i iranski predsjednik Hasan Ruhani, dodavši da će "Iran ostati do kraja uz Siriju u borbi protiv takfirijskih terorista i njihovih sponzora".^[8] Predsjednik iranskog parlamenta Ali Laridžani oslobađanje Alepa nazvao je "presudnom bitkom u borbi protiv terorista" odnosno "velikom pobjedom nad terorizmom u Siriji i regiji",^[9] a bivši zapovjednik Pasdarana Jahja Rahim Safavi "porazom plana podjele Sirije".^[10]

Negativne i osuđujuće reakcije na ishod bitke pristigle su primarno iz Sjedinjenih Država, Francuske, Ujedinjenog Kraljevstva, Njemačke, Turske, Saudijske Arabije i Katara. Američki predsjednik Barack Obama prozvao je Damask, Moskvu i Teheran zbog "pokolja civila",^[11] dok je američka ambasadorica pri UN-u Samantha Power trojac opisala "besramnim", usporedivši alepsku bitku s Halabdžom, Ruandom i Srebrenicom.^[12] Slične prozivke za "masakr" uputili su i američki državni sekretar John Kerry,^[13] francuski predsjednik François Hollande,^[14] njemačka kancelarka Angela Merkel,^[13] britanska premijerka Theresa May,^[15] italijanski premijer Matteo Renzi^[15] i kanadski premijer Justin Trudeau.^[15] U solidarnosti s pobunjenicima ugašena su svjetla Eiffelovog tornja, dok su po metropolama Evropske Unije, arapskog svijeta i Turske održani prosvjedi. Protestne šetnje i govori organizirani su i u Zenici i Sarajevu.

Svršetak bitke generalno je doveo do pojačanih tenzija između dva suprostavljena politička bloka, teških međusobnih optužbi i medijske propagande.^[16][17] Zapadnjački masovni mediji, uključujući dobar dio balkanskih, inzistirali su da je Alep "zauzet" ili "pao", demonizirajući pritom sirijsko-iransko-rusku koaliciju odnosno relativizirajući ekstremstičku narav pobunjenika.^[16][17] Stanje na terenu naposljetku se pokazalo dijametralno suprotnim od zapadnjačkih optužbi – od ukupno 1,250.000 građana Alepa, koliko ih se zateklo u gradu pri završnim vojnim operacijama, svega 35.000 (manje od 3%) prihvatilo je evakuaciju u pobunjenički Idlib.^[17]

Bitka za Alep (2012–2016) na Wikimedijinoj ostavi

• Bitka za Alep na BBC-u
• Bitka za Alep na CNN-u
• Bitka za Alep na RT-u
• Bitka za Alep na Sahar TV-u