Bitka kod Herakleje
| Bitka kod Herakleje | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment Pirov rat (280. pne. -275. pne. ) | |||||||
 Ratni put Pira kralja Epira | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Rimska Republika | Epir, Tarant | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Valerije Levin | Pir | ||||||
| Snage | |||||||
| 39.000 pešadije 6.000 konjice |
31.500 pešadije 4.000 konjice 20 slonova | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| oko 7.000 | možda 4.000 | ||||||
Bitka kod Herakleje odigrala se 280. pne. kraj Herakleje u Tarantskom zalivu između Rimljana i savezničkih snaga Grka iz Epira, Taranta, Herakleje, Turija i Metaponta. Rimsku vojsku vodi konzul Publije Valerije Levin, a savezničke snage Pir. Pir pobeđuje u bici, ali sa velikim gubicima u svojim redovima.
Tarant je bio Grčka kolonija u Velikoj Grčkoj. Velika Grčka je obuhvatala južni deo Italije. Vodeća stranka kod Grka u Tarantu bila je protiv Rima, jer je znala da ako Rimljani uđu u Tarant Grci će izgubiti nezavisnost.
U Trećem samnitskom ratu Samniti su konačno pokoreni 290. pne., a Rimljani nesmetano nastavljaju sa širenjem. Osnivaju nove kolonije u Apuliji i Lukaniji. Posle borbi protiv Samnita, Lukanaca, Brutijaca i Turija rimska vojska ulazi u pojedine talijansko-grčke kolonije. Demokrati iz Taranta su znali da će Rim posle obračuna sa Keltima, Samnitima, Lukancima i Etrurcima pokušati ući u Tarant.
Aristokratska stranka Taranta, pod vodstvom Agisa, bila je za saradnju sa Rimom i predaju Rimu. Oni bi tako došli na vlast. Aristokratska stranka Turija (grada Velike Grčke) pozvala je Rimljane da u njihovu gradu smjeste garnizon. Tarant je bio tim povodom zabrinut. Aristokrati Taranta su bili za saradnju sa Rimom, ali nisu mogli direktno da predaju grad jer je to nepopularno kod naroda.
U jesen 282. pne. Tarantinci su ugledali 10 rimskih brodova sa vojnicima i snabdevanjem za garnizon u Turiju. To je bilo direktno kršenje dugogodišnjeg sporazuma Rima i Taranta po kome rimski brodovi ne smije uplovljavati u Tarantski zaliv. Razljućeni tim potezom, koga smatraju agresijom tarantska mornarica potapa nekoliko rimskih brodova. Posle toga zauzimaju garnizon u Turiju uz pomoć demokrata iz Turija. Tarantinci znaju da su im male šanse protiv Rima, pa zovu Pira u pomoć.
Rim je pokušao diplomatskom misijom da oslobodi zarobljenike. Posle neuspeha u tom pokušaju Rim proglašava rat. Rimske legije pod komandom Lucija Emilija Barbula zauzimaju Taranto i pljačkaju ga. Taranto sa Samnitima i Salentinijanima gubi bitku protiv Rima. Posle bitke vođa prorimske aristokratske stranke Taranta Agis počinje pregovore sa Rimom, ali pregovori su prekinuti upadom 3.000 vojnika iz Epira pod komandom Milona. Rimljani se povlače i trpe gubitke.
Pir odlučuje da pomogne Tarantu. On im je bio dužnik, Ranije je Tarant pomogao Piru da osvoji Korkiru (Krf). Pir je izgubio Makedoniju 285. pne., a nije imao dovoljno novca da regrutira vojsku za ponovno osvajanje Makedonije. Zato je planirao da pomogne Tarantu pa da ode na Siciliju i pri tome Siciliju od Kartagine. Posle bi zauzeo celi jug Italije i time bi sakupio dovoljno novca da izgradi snažnu vojsku za ponovno osvajanje Makedonije.
Pre nego što je napustio Epir posuđuje falange od Ptolemeja Kerauna, te traži brodove i novce od Antigona Gonata. Egipatski kralj mu isto obećava 9.000 vojnika i 50 slonova. Te snage su trebale braniti Epir dok je on u Italiji. Regrutovao je i konjanike iz Tesalije, te strelce sa Rodosa. U proleće 280. pne. Pir se iskrcava u Italiji.
Na vest o dolasku Pira Rim mobilizira 8 legija sa 80.000 vojnika. Deli 8 legija na 4 armije.
- prva armija pod komandom Batule treba sprečiti Samnite i Lukance da se pridružuju Pirovoj vojsci
- druga armija štiti Rim
- treća armija pod komandom Tita Koronkanija treba sprečiti savez Etruščana i Pira
- četvrta armija pod komandom Valerija Levina maršira prema Tarantu.
Četvrta armija skreće prema Herakleji s ciljem da preseče veze Pira od grčkih kolonija Kalabrije.
Pir nije odmah krenuo protiv Rimljana, jer je očekivao savezničku pomoć. Kada pomoć nije stigla odlučuje se za bitku na ravnici blizu Herakleje.
Nepoznato je koliko je vojske Pir ostavio u Tarantu, ali procenjuje se da je u bici imao 25.000-35.000 vojnika. Pir zauzima položaj na levoj obali reke Siris, nadajući se da će Rimljani imati teškoća pri prelaski reke, što bi mu omogućilo bolju pripremu napada. Postavlja laku pešadiju kraj reke da bi znao kad Rimljani prelaze reku. Planirao je prvo da napadne konjicom i slonovima. Rimljani su imali 45.000 vojnika, od čega 6.000 konjanika.
- 3.000 hipaspista pod komandom Milona
- 20.000 vojnika falange, uključujući 5,000 makedonskih vojnika, koje je dao Ptolemej Keraun
- 6.000 tarantski hopliti
- 4.000 konjanika, uključujući tesalijski kontingent i 1.000 tarantskih konjanika
- 2.000 strelci
- 20 slonova
- 20.000 rimskih legionara
- 16.800 savezničkih legionara
- 2.400 lake pešadije
- 1.200 rimske konjice
- 3.600 savezničke konjice
- 1.200 lake konjice od južno-talijanskih saveznika
U zoru Rimljani su počeli prelaziti reku. Rimska konjica je napala sa boka grčke izviđače i laku pešadiju i naterala ih u beg. Kad je Pir saznao da su Rimljani prešli reku, on predvodi makedonsku i tesalijsku konjicu protiv rimske konjice. U isto vreme kreće Pirova pešadija sa strelcima i teškom pešadijom. Grčka konjica je uspešno narušila rimsku borbenu formaciju, pa se rimska konjica povukla.
Pirovi strelci i falange su počeli da napadaju. Tri puta su falange napadale i tri puta su Rimljani izveli kontranapad. Falange su konačno uspele razbiti prve rimske borbene linije, ali nisu mogli da ganjaju Rimljane, a da ne naruše svoje vlastite formacije i izlože ih opasnosti protunapada. Kada je Pir vidio da se rimska borbena linija razbija, poslao je slonove u napad. Rimljani su bili preplašeni slonovima. Onda je Pirova konjica napala krila rimske pešadije. Rimska pešadija je pobegla, pa su Grci zauzeli rimski logor. Rimljani su izgubili 7.000 vojnika i imali su hiljade zarobljenih, a Pir je izgubio 4.000 vojnika.
Posle bitke Piru se pridružuju pojačanja sa juga Italije. Grci u Regiju su pobijeni, jer su hteli da se pridruže Piru. Pir kreće prema Etruriji i usput zauzima mnoge male gradove Kampanije. Dolazi na dva dana hoda od Rima. Pred njim je bila rimska armija. Pir se bojao bitke jer nije imao dovoljno vojnika, a druge dve armije su mu bile iza leđa. Pir se povlači.
