Aziz Sancar
| Aziz Sancar | |
 | |
| Rođenje | 8. 9. 1946. Savur, Mardin, Turska |
|---|---|
| Državljanstvo | tursko i američko |
| Polje | Biokemija Molekularna biologija Popravak DNA Istraživanje raka |
| Institucija | Medicinski fakultet Univerziteta u Sjevernoj Karolini Yaleov medicinski fakultet |
| Alma mater | Univerzitet u Istanbulu (dr. med., 1969.) Univerzitet u Teksasu u Dallasu (dr. sc., 1977.) |
| Istaknute nagrade | Nagrada za znanost TÜBİTAK (1995.) Nagrada Vehbija Koça (2007.) Nobelova nagrada za kemiju (2015.) |
Aziz Sancar [aˈziːz ˈsand͡ʒaɾ] (Savur, 8. septembra 1946.), turski i američki biokemičar i molekularni biolog. Specijalizirao se u istraživanju popravka DNA, kontrolnih točaka staničnog ciklusa i cirkadijanog ritma.[1] S Tomasom Lindahlom i Paulom L. Modrichem podijelio je 2015. dodijeljenu im Nobelovu nagradu za kemiju za njihove mehaničke studije popravka DNA.[2][3]
Suosnivač je Fondacije Aziza i Gwen Sancar, neprofitne organizacije za promicanje turske kulture i podupiranje turskih studenata u Sjedinjenim Državama.[4]
Aziz Sancar rodio se 8. septembra 1946. u Savurskom distriktu Provincije Mardin u jugoistočnoj Turskoj u obitelji niže srednje klase.[5] Sedmo je od osmero djece. Roditelji su mu bili nepismeni, no velik naglasak stavili su na obrazovanje.[6] Nećak je Mithata Sancara, zamjenika HDP-a Mardina.[7]
Aziz Sancar je počasni član Turske akademije znanosti[8] i Američke akademije umjetnosti i znanosti.[9]
U svojem dugogodišnjem istraživanju proučavao je fotolijazu i mehanizme fotoreaktivacije. U svojem inauguralnom članku u PNAS-u Sancar je uhvatio eluzivne radikale fotolijaze za kojima je tragao gotovo 20 godina, pruživši tako direktnu opservaciju fotociklusa za popravak timinskih dimera.[10]
Aziz Sancar izabran je 2005. u Nacionalnu akademiju znanosti kao prvi tursko-američki član.[10] Na Univerzitetu u Sjevernoj Karolini u Chapel Hillu (UNC-CH) ima zvanje profesora Sarah Graham Kenan u biokemiji. Oženjen je za Gwen Boles Sancar, koja je diplomirala iste godine i koja na Univerzitetu u Sjevernoj Karolini u Chapel Hillu također ima zvanje profesorice biokemije i biofizike.[11] Zajedno su osnovali Carolina Turk Evi, stalni turski centar u neposrednoj blizini kampusa UNC-CH-a, koji pruža diplomantski dom za četvero turskih istraživača na UNC-CH-u, kratkoročne gostinske usluge za turske gostujuće stručnjake i centar za promicanje tursko-američke razmjene.[4]
Sancar je dovršio studij medicine na Univerzitetu u Istanbulu u Turskoj, a doktorski studij na kojem je istraživao fotoreaktivirajući enzim E. coli dovršio je 1977. na Univerzitetu u Teksasu u Dallasu,[12] u laboratoriju dr. C. Stana Ruperta, sada profesora emeritusa.
Godine 2015. dodijeljena mu je Nobelova nagrada za kemiju, s Tomasom Lindahlom i Paulom L. Modrichem, za njihove mehaničke studije popravka DNA.[2][3] Sancar je nakon Orhana Pamuka, koji je također alumnus Univerziteta u Istanbulu, drugi turski nobelovac.
- ↑ http://www.med.unc.edu/biochem/asancar
- ↑ 2,0 2,1 Broad, William J. (7. 10. 2015.). „Nobel Prize in Chemistry Awarded to Tomas Lindahl, Paul Modrich and Aziz Sancar for DNA Studies”. New York Times. Pristupljeno 7. 10. 2015.
- ↑ 3,0 3,1 Staff (7. 10. 2015.). „THE NOBEL PRIZE IN CHEMISTRY 2015 - DNA repair – providing chemical stability for life” (PDF). Nobel Prize. Pristupljeno 7. 10. 2015.
- ↑ 4,0 4,1 „The Aziz & Gwen Sancar Foundation – Carolina Türk Evi – Turkish House, NC”. carolinaturkevi.org. Arhivirano iz originala na datum 2015-10-09. Pristupljeno 7. oktobra 2015.
- ↑ „Nobel Prize in Chemistry: how our DNA repairs itself”. Deutsche Welle. 7. 10. 2015.
- ↑ „Nobel Kimya Ödülü'nü Türk asıllı Aziz Sancar kazandı (Aziz Sancar kimdir)” (turski). Hürriyet. 7. 10. 2015.. Pristupljeno 7. 10. 2015.
- ↑ „Turkish-American scientist among winners of 2015 Nobel Prize in Chemistry”. Today's Zaman. Arhivirano iz originala na datum 2015-10-11. Pristupljeno 12. oktobra 2015.
- ↑ „Prof. Dr. Aziz Sancar”. Turkish Academy of Sciences. Arhivirano iz originala na datum 2016-04-23. Pristupljeno 9. oktobra 2015.
- ↑ „American Academy Announces 2004 Fellows and Foreign Honorary Members”. American Academy of Arts and Sciences. Pristupljeno 9. oktobra 2015.
- ↑ 10,0 10,1 Zagorski, N. (2005). „Profile of Aziz Sancar”. Proceedings of the National Academy of Sciences 102 (45): 16125–16127. DOI:10.1073/pnas.0507558102. PMC 1283445. PMID 16263927.
- ↑ „Biology : Aziz Sancar elected to the National Academy of Sciences”. utdallas.edu. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-03. Pristupljeno 7. oktobra 2015.
- ↑ „Aziz Sancar”. UNC School of Medicine. Pristupljeno 7. oktobra 2015.
