1665
- Ovo je članak o godini 1665.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1630-e 1640-e 1650-e – 1660-e – 1670-e 1680-e 1690-e |
| Godine: | 1662 1663 1664 – 1665 – 1666 1667 1668 |
| Gregorijanski | 1665. (MDCLXV) |
| Ab urbe condita | 2418. |
| Islamski | 1075–1076. |
| Iranski | 1043–1044. |
| Hebrejski | 5425–5426. |
| Bizantski | 7173–7174. |
| Koptski | 1381–1382. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1720–1721. |
| • Shaka Samvat | 1587–1588. |
| • Kali Yuga | 4766–4767. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4301–4302. |
| • 60 godina | Yin Drvo Zmija (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11665. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1665 (MDCLXV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- 5. 1. - U Parizu izlazi Journal des sçavans, prvi naučni časopis u Evropi.
- 5. 1. - Ugarski nador Ferenc Wesselényi zvanično protestuje zbog Vašvarskog mira, ove godine se tajno sastaje sa zaverenicima (→ Zrinsko-frankopanska urota).
- 24. 1. - Petar Zrinski imenovan hrvatskim banom, službeno tek od 1668.
- zima - Kandijski rat u Dalmaciji: Jusuf-beg Filipović zapalio nekoliko sela u Ravnim kotarima, ubio 200 morlaka, odveo 100 žena i dece[1].
- 4. 3. - Počinje Drugi anglo-holandski rat.
- 6. 3. - Izlazi prvi broj Philosophical Transactions of the Royal Society - prvi naučni časopis na engleskom, posvećen isključivo nauci.
- 4 - 6. 4. - U Sarajevu tri dana pada snijeg što će izazvati poplavu[2].
- april - Počinje Velika londonska kuga. U ovom mesecu je bila vidljiva kometa C/1665 F1.
- maj, početkom - Šibenski morlaci Cvijana Šarića "pobili mnoge Turke kod Crnog luga"[1].
- maj, krajem - "Bajo hajduk" razbio nedaleko od Bileće trgovački karavan; kasnije tokom godine makarske harambaše pljačkale hercegovačka sela[3].
- 13. 6. - Pomorska Bitka kod Lowestofta je engleska pobeda nad Holanđanima.
- jun - Nezapamćena kiša poplavila Sarajevo[2].
- 17. 6. - Rat Portugalske restauracije: Bitka kod Montes Clarosa je odlučujuća portugalska pobeda nad Špancima.
- 7. 7. - Engleski kralj Čarls II napušta London, bežeći od kuge.
- 2. 8. - Bitka kod Vågena je holandska pobeda nad Englezima pored Norveške.
- avgust - Šibenski i zadarski morlaci opljačkali Banju Luku, zarobljen i pašin sin[1].
- 26. 8. - Johann Abraham Ihle otkrio prvo loptasto jato (kuglasti skup), kasnije označeno kao M22.
- septembar - Vojska bosanskog paše upada u Ravne kotare, značajni gubici s obe strane. Kod Novigrada zarobljeno 200 ličkih i bosanskih Turaka[1].
- septembar - Objavljena Hookova Micrographia, prvi naučni bestseler, uvodi pojam ćelija (stanica).
- 17. 9. - Zaostali četvorogodišnjak Karlos II Začarani postaje poslednji habsburški kralj Španije (do 1700).
- 22. 9. - U Versaju izvedena Molièrova komedija L'Amour médecin.
- 10. 10. - Petro Dorošenko je novi hetman ukrajinskih kozaka na Desnoj obali (do 1672).
- 21. 10. - Hetman Leve obale Ivan Brjuhovecki sklopio Moskovske članke kojim njegova oblast dolazi pod rusku kontrolu.
- 29. 10. - Bitka kod Mbwile je portugalska pobeda nad Kraljevinom Kongo - ubijen je i kralj Konga António I, u zemlji dolazi do dugog građanskog rata.
- 14. 11. - Dansko-norveški kralj Frederik III ozvaničava kraljevskim zakonom svoju apsolutnu vlast po božanskom pravu.
- novembar, krajem - Dalmatinski morlaci uhvatili još 300 robova[4].
_after_restoration_(802_%C3%97_923).jpg)
- Križevački veliki sudac Stefan Osmokruhović diže pobunu protiv austrijskih oficira; pridružili mu se izabrani koprivnički i ivanićki suci zbog kršenja privilegija, zakidanja na plaći i ratnom plijenu i drugih zloupotreba[5].
- Erdeljski knez Mihajlo I Apafi naselio Srbe u teviškom kraju[6].
- Kaločki nadbiskup dobio darovnicu od cara Leopolda na 66 sela i pustara, uključujući neka u (turskoj) Bačkoj (Roglatica, Bajša, Bajmok, Kolut, Bački Miletić, Gospođinci, Sonta itd.)[7].
- 1665-66 - Feldmaršal Walter Leslie na čelu habsburškog poslanstva u Carigradu: dobio obnovu fermana iz 1649. kojim se srpskom patrijarhu i drugima zabranjuje ubiranje podavanja od katolika[8], kao i ferman o slobodi trgovine za Austriju.
- Knjiga Physicomathesis de lumine, coloribus, et iride, aliisque annexis F. M. Grimaldija: difrakcija svetlosti.
- Šabtaj Cvi se proglasio za mesiju - vest se širi celom Evropom, izaziva velike potrese u jevrejskim zajednicama.
- Poljski plemić Jerzy Sebastian Lubomirski započinje pobunu (rokosz) protiv kralja Jana II Kazimira.
- Jean-Baptiste Colbert postaje glavni kontrolor finansija Francuske (do smrti 1683); iste godine osnovana Kraljevska manufaktura za stakla i ogledala (današnji Saint-Gobain).
- Počinje francuska kolonizacija ostrva Reunion.
- Prva pojava lika Pierrot iz Commedia dell'arte.
- c. - Vermeerova slika Devojka sa bisernom minđušom.
- c. - Isaac Newton generalizovao binomnu teoremu.
- 12. 1. - Pierre de Fermat, matematičar (* 1601?)
- 16. 2. - Stefan Czarniecki, poljski plemić i nacionalni junak (* 1599)
- 17. 9. - Felipe IV, kralj Španije (* 1605)
- 19. 11. - Nicolas Poussin, slikar (* 1594)
- 2. 12. - Catherine de Rambouillet, domaćica salona (* 1588)
- ? - Ibrahim Bistrigija, sarajevski šejh i muftija
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Istorija s. n., 405
- ↑ 2,0 2,1 Sarajevo u osmanskom periodu Arhivirano 2011-05-21 na Wayback Machine-u, sarajevo.ba
- ↑ Istorija s. n., 410
- ↑ Istorija s. n., 406
- ↑ Historija n. J., 694-5
- ↑ Historija n. J., 532
- ↑ Historija n. J., 539
- ↑ Historija n. J., 570
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
