ماڪڙ (ٽڊا)

نظر ھيٺ مضمون the insects in the family Acrididae تي آهي. ٻين استعمالن جي لاءِ ماڪڙ (ٽڊا) (سلجھائپ) ڏسو.

ماڪڙ يا ٽڊا (Locust) ھڪ قسم جو جيت آهي. ماڪڙ (لاطيني ٻوليءَ جي لوڪسٽا مان نڪتل آهي، لوڪسٽ يا لوبسٽر^[1]) خاندان اڪريڊيڊائي (Acrididae) ۾ مختصر سينگن وارا ٽڊي جا مختلف قسم آهن جن جو هڪ لڏپلاڻ وارو مرحلو آهي. اهي جيوت اڪثر اڪيلائي ۾ هوندا آهن، پر ڪن حالتن ۾ اهي وڌيڪ گهڻا ٿي ويندا آهن ۽ پنهنجا رويا ۽ عادتون بدلائي، دل بڻجي ويندا آهن. هيءُ اڪثر صحرائي جيت آهي ۽ ولرن جي صورت ۾ هوندو آهي. مڪڙ وڻ ٽڻ، ٻوٽا يا فصلن جا فصل کائي تباھه ڪري ڇڏن ٿا. هيءَ جيت تِڏِ جي ڪٽنب ۾ شمار ٿئي ٿو.

ماڪڙ ۽ ٽڊي جي نسلن جي وچ ۾ ڪو به ٽيڪسانومي جو فرق نه ڪيو ويو آهي؛ تعريف جو بنياد اهو آهي ته ڇا هڪ نسل وقفي وقفي سان مناسب حالتن ۾ دل ٺاهيندي آهي. اهو آزاديءَ سان ڪيترن ئي نسلن ۾ ترقي ڪري چڪو آهي، جنهن ۾ 5 مختلف ذيلي خاندانن ۾ گهٽ ۾ گهٽ 18 نسل شامل آهن. عام طور تي، اهي ڍڳيون بي ضرر آهن، انهن جو تعداد گهٽ آهي ۽ اهي زراعت لاءِ ڪو وڏو معاشي خطرو نه ٿا بڻجن. بهرحال، خشڪيءَ جي مناسب حالتن ۾، جنهن جي نتيجي ۾ ٻوٽن جي تيزيءَ سان واڌارو ٿئي ٿو، انهن جي دماغن ۾ سيروٽونين ڊرامائي تبديلين کي جنم ڏئي ٿو: جڏهن انهن جي آبادي ڪافي گهڻ ٿي وڃي ٿي، ته اهي وڏي تعداد ۾ نسل پيدا ڪرڻ شروع ڪن ٿا، وڏي تعداد ۾ نسل ڪشي ۽ خانه بدوش ٿي وڃن ٿا. اهي پنن کان سواءِ نِمفس جا ٽولا ٺاهيندا آهن جيڪي بعد ۾ پرن وارن بالغن جا دل بڻجي ويندا آهن. ماڪڙ ۽ تڏ ٻئي گھمندي ڦرن ٿيون، تيزي سان زمينون پٽين ٿيون ۽ فصلن کي نقصان پهچن ٿيون. بالغ طاقتور اڏڻ وارا (fliers) آهن؛ اهي تمام وڏا فاصلا سفر ڪري سگهن ٿا، جتي به ميڙ آباد ٿئي ٿو، اڪثر سائي ٻوٽن کي استعمال ڪن ٿا.

ماڪڙ اڳي تاريخ کان وٺي تباهيون ٺاهيون آهن. قديم مصري انهن کي پنهنجي مقبرن تي ٺاهيندا هئا ۽ هن جيوت جو ذڪر ايليڊ، مهاڀارت، بائبل ۽ قرآن ۾ موجود آهي. تڏيون فصلن کي تباهه ڪيو آهي ۽ ڏڪار ۽ انساني لڏپلاڻ جو سبب بڻيا آهن.

وڌيڪ تازو، زرعي طريقن ۾ تبديليون ۽ ماڪڙ جي نسل جي ميدانن جي بهتر نگراني شروعاتي اسٽيج تي ڪنٽرول جي اجازت ڏني آهي. روايتي ماڪڙ جي ڪنٽرول ۾ زمين يا هوا مان جيت ڪش استعمال ڪيو ويندو آهي، پر جديد حياتياتي ڪنٽرول طريقا اثرائتو ثابت ٿي رهيا آهن. 20 صدي عيسويء ۾ دل بڻڻ جي رويي ۾ گهٽتائي آئي، پر جديد نگراني ۽ ڪنٽرول طريقن جي باوجود، جڏهن مناسب موسمي حالتون پيدا ٿين ٿيون ۽ احتياط جي کوٽ ٿي وڃي ٿي،دل (swarms) اڃا به ٺاهي سگهن ٿا، جيڪا ڏڪار ۽ بيمارين جا ڪارڻ ٿي سگهن ٿا.

ماڪڙ وڏا جيت آهن ۽ علم حيوانات جي تحقيق ۽ ڪلاس روم جي مطالعي لاءِ آسان آهن. اها انسانن طرفان کاڌ خوراڪ طور به استعمال ٿيندا رهيا آهن ۽ اڃا تائين استعمال ٿيندا آهن. اهي سڄي تاريخ ۾ کائيندا ويا آهن ۽ ڪيترن ئي ملڪن ۾ هڪ لذت وارو کاڌو سمجهيا ويندا آهن. سنڌ ۾ ٿر جا ماڻهو هن جي ڀاڄي به ٺاهيندا آهن.^[2][3][4]

ماڪڙ (ٽڊا) جي لغوي معنائن جي لاءِ وڪي لغت ۾ ڏسو

وڪيميڊيا العام ۾ ماڪڙ (ٽڊا) سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو.

• Visual neuron of the locust, Ri Channel video, October 2011
• FAO Locust Watch
• FAO EMPRES آرڪائيو ڪيا ويا 20 March 2010 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
• FAO eLocust3e suite
• eLocust3M android app
• Desert Locust Meteorological Monitoring at Sahel Resources
• Locust Video
• USAID Supplemental Environmental Assessment of the Eritrean Locust Control Program
• USAID Supplemental Environmental Assessment: Pakistan Locust Control Programs, August 1993
• footage _{يوٽيوب تي}
• When The Skies Turned To Black, The Locust Plague of 1875