Grecu bizzantinu

Lu grecu bizzantinu o mediuevali eni la varianti di lingua greca diffunnuta ntô cursu dû Mediu Evu ntô Mperiu bizzantinu e succissivamenti ntî arcuni paisi comu uggettu di studiu. Nzinu a l'etati giustiniana arricivìu nfruenzi dû latinu, a l'èbbica lingua ufficiali dû Mperiu rumanu d'Orienti, e, appoi, macari di l’idiomi slavi e neolatini (e n particulari dû francisi e dû vènitu, suprattuttu ntî l'etati vasciu-medievali).

Lu grecu bizzantinu s’accuminzau a diliniari prima dâ nàscita di Bisanziu, câ furmazziuni di l’accussidditta κοινή (koinè pû grecu anticu, kinì pi chiḍḍu mudernu) ca prisintava varî simprificazziuni rispettu a l’idiomi parrati ntâ Grecia classica dî polis.

La simprificazziuni chiù eclatanti prisenti ntô grecu bizzantinu eni la riforma dâ prununzia e la privalenza assuluta dû sonu "i". St'ùrtimu putìa accuntu èssiri rinnutu dî dittonghi ει ed οι e dî vucali η, ι e υ (nta st'ùrtimu casu, nfatti, pinzamu â littra greca Y, ca nuiàutri prununzamu â bizzantina "ippissilon", ma ca jissi prununzata "üppissilon"). Avescia, lu dittongu αι vinìa liggiutu "e". Tali canciamenti purtàvanu a na simigghianza surprinnenti ntê pruspetti diclinativi cû latinu. S'ha dìciri ca spissu li paroli siciliani ca oji dirìvanu dû grecu sicutunu la prununzia bizzantina (p’as.: παιδεία si leggi, pî bizzantini, "pedìa", pi l’antichi "paidéia" (cfr. Wikipidìa, nciclupidìa, ecc.) .

L'umanista ca cugghìu li règuli bizzantini di prununzia fu lu tudiscu Johannes Reuchlin, e li sò studi sunnu ancora oji pigghiati comu basi di studiu pû grecu anticu ntê paisi anglusassuni e ntâ stissa Grecia. Nfatti, riguardu â prununzia, lu grecu mudernu è quasi idènticu a chiḍḍu bizzantinu.

Li règuli 'mmeci chiù antichi foru cugghiuti dû studiusu Aràsimu di Rotterdam, ancora oji sicutatu ntê paisi di tradizziuni cattòlica.

Ntô grecu mudernu, ca putissi èssiri cunziddiratu lu discinnenti direttu dû grecu bizzantinu e medievali, scumpareru li spìriti e l’accenti, ntê monusìllabbi.